| Equinox |
07-03-2008 11:08 AM |
Kinaye
Kinâye, sözlükte "bir fikri kapalı, dolaylı olarak anlatan söz, üstü örtülü, dokunaklı söz" şeklinde tarif edilir. Edebiyatta bir maksattan dolayı sözü hem hakiki, hem mecazisözcüğü gerçek anlamının dışında benzetme amacı gütmeden ve engelleyici ipucu olmaksızın mecazlı anlamda kullanma. Bu kullanışta sözün gerçek anlamı da kasdedilmiş olabilir. anlamlara uygun olarak kullanmaktır. Bir
Başka bir deyişle gerçeği mecaz yoluyla dolaylı olarak anlatmaktır. Deyimlerin çoğu mecazlı anlamlarıyla kullanıldıkları için kinayeli sözlerdir.
Kinayenin Öğeleri:- Meknibih:Kinayenin lafzı
- Meknianh:Kinayenin delâlet ettiği mana
Mana yönüyle kinayeler
- Öğücü kinayeler
- Ayıplayıcı kinayeler.
- Çirkini güzel gösteren, kabalığı hafifleten kinayeler.
- Çok vasıtalı kinayeler.
- Az vasıtalı kinayeler.
- Vasıtası ve gizliliği az kinayeler.
Kasd yönüyle kinayeler
- Müfred Kinayeler: Kasdedilen mana sadece bir tane ise.
- Mürekkeb Kinayeler:Birden çok mana kasdedilmişse.
- Gizli Kinayeler:Kasdı zor anlaşılan kinayeler.
- Açık Kinayeler:Kasdı kolay anlaşılan kinayeler.
- Nisbet Kasdıyla Yapılan Kinayeler:
Sen aşurı gözetirsünŞu karşıma göğüs gerenTaş bağırlı dağlar mısın Yunus- Ger kara taşı kızıl kan ile rengîn itsen
Rengi tağyîr bolur la’l-I Bedahşân olmaz Fuzulî- Gâfil geçürme fursatı kim bâğ-ı âlemin
Gül devri gibi devleti nâ-pâydârdur Bâkî
|
