İslahat Fermanı İslahat Fermanı
 

Islahat Fermanı
Bab-ı Ali tarafından ilan edilen Hatt-ı Hümayün (a?Ø®Ø· a??) Islahat Fermanı Kırım Savaşın ateşkesinden 18 gün sonra, 18 Şubat 1856'da ilan edilmiştir. Islahat Fermanı Gülhan Hatt-ı Şerif reformlarını genişletmiştir.
Bu fermanın amacı, Millet-sistemini kaldırarak bütün din topluluklarının eşit vatandaşlık hakları sağlayarak Müslüman ve gayrimüslim Osmanlı tebaası arasında tam bir eşitlik sağlamaktır. Böylece Millet-i Rum haricinde gayrimüslimlere de devlet kademelerine memur olma yolu açılmıştır. Din değiştirme hakkı kabul edilmiş, İslam'dan çıkmanın ölüm cezasıyla cezalandırılması usulüne son verilmiştir. Gayrimüslimlere askeri okullara gitme hakkı tanınmıştır. Ayrıca uygulanan vergilerde (bkz. cizye) de bir eşitlik sağlanmıştır. Bu anlamda 15. madde ile "eşit haklar beraberinde eşit yükümlülükler getirir" düşüncesi getirilmiştir. Böylece gayrimüslimlerin de askerlik yapma yükümlülüğü doğmuş, askerlik yapmak istemeyenlere de askerlik vergisi olan (bedel-i asker / a? ع ) olanağı sunulmuştur. Bu Müslüman tebaa da para karşılığında (bedel-i nakd / a? Ù? ) askerlik görevinden muaf olma şansını yakalamıştır.
Islahat Fermanı ile gayrimüslimler kendi meclislerini oluşturarak kendi meselelerini (ağırlıklı olarak yönetimsel ve dinsel) yönetmiş ve o konularda kararlar alabilmişlerdir. Aldıkları kararlar da (Rum Patrikliği Nizamatı, 1862, Ermeni Patrikliği Nizamatı, 1863 ve Hahamhane Nizamatı, 1865) Batı tarafından "anayasa" (constitution) olarak anılmıştır. Ermeni Anayasası (Ô±Õ¦Õ£Õ¡ÕµÕ«Õ¶ Õ½Õ¡Õ Derece Õ´Õ¡Õ¶Õ¡Õ¤Ö?Õ¸Ö?Õ©Õ«Ö?Õ¶ Azgayin sahmanadrowt'iwn) yazarlarından Krikor Odian daha sonra Kanun-i Esasi oluşturma komisyonunda danışmanlık yapmıştır.

Kaynak : Wikipedia