|
Kıtalarına Göre Boğazlar
Afrika'daki boğazlar
Babü'l Mendep,, Kızıldeniz'i Aden Körfezi'ne bağlayan boğazın adıdır. Boğaz aynı zamanda Afrika ile Arap Yarımadası'nı birbirinden ayırır. Kuzeydoğu kıyısında Yemen, güneybatı kıyısında ise Cibuti yeralır.
Genişliği yaklaşık 160 kilometredir. Boğazın derinlerinde akıntı doğudan batıya doğrudur. Yüzeye yakın seviyelerde ise ters yöndedir.
Amerika'daki boğazlar 1.Güney Amerika'daki boğazlar
Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus'u birbirine bağlar. 1881 yılından beri Arjantin ile Şili sınırının bir bölümünü oluşturur. Kanal ismini, 1835 yılında burayı keşfeden Robert FitzRoy'un kaptanlığını yaptığı araştırma gemisi HMS Beagle'dan alır. Kanalın kuzey kıyısında kimilerince Dünyanın en güneydeki şehri Ushuaia bulunur. Güney sahil hattında ise Şili askeri üssü Puerto Williams vardır. Beagle Kanalı 1978 yılında Şili ve Arjantin arasında gerginlik sebebi olmuş, nihai çözüm 1985 yılında Vatikan'ın araya girmesiyle bulunmuştur.
Genişliği 1.800 km olan Drake Boğazı (Drake Geçidi de denir), batıda Büyük Okyanus'a, doğuda Atlas Okyanusu'na açılır. 1578'de boğazı bulan İngiliz denizcisi Sir Francis Drake, Hindistan'a ulaşan geçidi bulduğunu sanmıştı.
Macellan Boğazı, Panama Kanalı'nın inşaasından önce çok büyük öneme sahip olsa da, hâlâ birçok gemi tarafından kullanılır. Fırtınalı güney kuşağında yer alan boğaz, tehlikeli bir su yolu olarak kabul edilir. Su seviyesindeki gelgitten oluşan oluşan farklılıklar, Patagonya'da hüküm süren kuvvetli rüzgârlar, kuvvetli akıntı ve dalgalara yol açar.
2.Kuzey Amerika'daki boğazlar -->ABD'deki boğazlar
Coğrafya ve bilim Boğaz yaklaşık 92 km genişliğinde, 30 - 50 m derinliğindedir ve kuzeyindeki Chukchi Denizi (Arktik Okyanusu) ile güneyindeki Bering Denizi'ni (Büyük Okyanus) birbirine bağlamaktadır. 1648 yılında Semyon Dezhnev tarafından geçildiği kabul edilmesine rağmen; ismini boğazı 1728 yılında geçen Rus asıllı Danimarkalı kâşif Vitus Bering'den almıştır. Buzul çağı sırasında boğazın bir kara köprüsü vazifesi gördüğü bilinmektedir. Bazı bilimadamları, bu çağlarda suların büyük kısmının buzula dönüşerek deniz seviyesini düşürdüğüne ve daha fazla kara parçasını göz önüne çıkardığına inanmaktayken; bazıları da boğazın tamamen donduğunu, böylelikle insanlarla hayvanların üzerinden geçmesinin mümkün olduğuna inanmaktadır.İki yaka arasında bir günlük tarih farkı vardır.
-->Japonya'daki boğazlar
İlk ve Ortaçağ boyunca, su yollarını birleştiren önemli bir ticari yol işlevi görmüştür. M.Ö.8.yüzyıldan başlayarak, Kerç Boğazının iki yakası boyunca Grek ticaret kentleri (koloniler) kurulmuştur. Bunların en önemlileri boğazın batı yakasında bulunan ve Bosporos Krallığı'nın başkenti de olan Panticapaeum ile güneyindeki Nymphaion, doğu yakasında da Phanagoria ve Hermonassa idi. Kerç Boğazı, daha sonra birçok kez el değiştirdi. 1783'te Kırım Hanlığı'nın lağvedilip topraklarının Rusya'ya ilhak edilmesi sonucu, tamamıyla Rus denetimine girdi. Sovyetler döneminde, Rus SFS Cumhuriyetine bağlı bir oblast olan Kırım, 1954'te Ukrayna SSC'ye verildi. 1991 yılı sonunda Sovyetler'in dağılması üzerine, Kerç Boğazının batı yakası Ukrayna, doğu yakası da Rusya Federasyonu sınırları içinde kaldı.
-->Türkiye'deki boğazlar
Onlar geleneksel olarak Avrupa ve Asya kıtaları arasında sınır olarak kabul edilirler. Türkiye'nin kuzey batısında yer alırlar. 1.İstanbul Boğazı veya Boğaziçi yaklaşık 30km uzunluğunda ve sadece 700 metre genişliğinde olup, kuzeyde Marmara Denizi ile Karadeniz'i bağlar. İstanbul'a doğru akar. Onu iki kıtada yer alan tek şehir yapar. Karşıdan karşıya geçiş iki süspansiyon köprü (Boğaziçi Köprüsü ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü) ile olur. Boğaz altından giden demiryolu geçişli tünel projesinin Marmaray hali hazırda yapımına devam edilmektedir. 2.Çanakkale Boğazı, 68 km uzunluğunda ve 1,2 km genişliğinde olup, güneyde Çanakkale yakınında Marmara Denizi ile Ege Denizi'ni birleştirir. Tarihsel olarak Hellespont adı ile bilinir. I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale Savaşları'na sahne olmuştur. Hükümetin 1936 yılında imzaladığı Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nden sonra uluslararası su yolu olmuştur.
Uluslararası deniz taşımacılığının yapılabildiği en dar geçit olma özelliğini taşıyan İstanbul Boğazı üzerinde Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet adlarında iki adet asma köprü bulunur.[6] Bu köprüler Avrupa kıtası ile Asya kıtası arasında bir geçiş alanı oldukları gibi, İstanbul'u da bu merkezlere bağlarlar. İstanbul halk taşımacılığının kilit noktalarından biri olan Boğaz'da kıtalararası ulaşım, deniz otobüsleri, yük, araç ve yolcu taşıyan feribotlar, şehir hatları vapurları ve yolcu motorlarıyla da desteklenmektedir.[6] Hâlen yapımı sürmekte olan deniz altı raylı sistem tüp geçidi Marmaray projesiyle iki kıta arasında kesintisiz bir demir yolu hattı oluşacak ve Londra'dan Pekin'e yalnızca demir yolunu kullanarak gitmek mümkün olacaktır.[7][8] Türkiye dışında Karadeniz'e kıyıdaş olan Bulgaristan, Gürcistan, Romanya, Rusya ve Ukrayna için açık denizlerle bağlantılı, tek ve alternatifi olmayan bir yoldur.[6] Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi'yle birlikte İstanbul Boğazı'nın egemenlik hakları, 20 Temmuz 1936 tarihinde İsviçre'nin Montrö kentinde imzalanan Boğazlar Sözleşmesi ile belirli kurallar ışığında Türkiye'ye verilmiştir.[9]
Coğrafya Çanakkale Boğazı, İstanbul Boğazı'nın iki katıdır ve en dar yeri orta tarafında 1300 m'dir. Burası güneyde Çanakkale kenti kuzeyde Kilitbahir'in olduğu yerdir. Boğazın en geniş yeri 7 km, uzunluğu 60 km'dir. En derin noktasının derinliği 167 metre olan boğazın ortalama derinliği 65 metredir. Boğazın her iki yakasında kaleler vardır. İlk defa Türk kuvvetleri 1356'da Süleyman Paşa ile Çimenlikhisar kalesini fethetti, Çardak kalesini yaptı. Yıldırım Bayezid Bizans surlarını yıkıp iç kaleyi düzeltti. Fatih Sultan Mehmet, Rumeli'de Sestos (Kilidülbahir-deniz kilidi), Anadolu'da Aydos (Seddülbahir-deniz seti) kalelerini yaptı. Batıdan boğaza girilirse Rumeli kıyısı boyunca Seddülbahir, Kirte, Kilitbahir, Eceabat, Boğalı, Büyük Anafarta, Kumköy, Uzundere, Küçük Anafarta, Cumalı, Bayırköy, Burgaz, Gelibolu, Yeniköy ana yerleşimleri görülecektir. Anadolu tarafında ise Kumkale, Erenköy, Kuzuköy, Çanakkale, Nara, Yapıldak, Bergos, Lapseki, Çardak yerleşimleri vardır. Boğazın Rumeli kıyısı Tekeburun'dan Çankaya burnuna, Anadolu kıyısı Kumkale burnundan Çardak'a uzanır. Mitoloji Mitolojide Çanakkale Boğazından geçen iki ölkü vardır
Avrupa'daki boğazlar -->Arnavutluk'taki boğazlar
-->Danimarka'daki boğazlar
Coğrafya 1932 yılında Danimarka, İsveç ve Norveç tarafından imzalanan bir sözleşmeye göre, Kattegat ve Skagerrak arasındaki kuzeyde yer alan sınır, Danimarka'daki Skagen ile İsveç'teki Skåne ilindeki Kullen yarımadası arasında düz bir çizgi şeklindedir.[1] Kattegat'a dökülen başlıca akarsular Göteborg'dan denize ulaşan Göta älv ile Halland bölgesinden denize ulaşan Lagan, Nissan, Ätran ve Viskan nehirleridir. Bunun yanında Danimarka'nın Jutland bölgesinden de Gudenå Nehri denize ulaşır. Kattegat üzerindeki en büyük adalar Samsø, Læsø ve Anholt adalarıdır. Yine denizin çevresindeki kıyılarda Kullaberg, Mölle, Skagen gibi turistik yerler bulunmaktadır. Yine günümüzde Danimarka'nın başkenti Kopenhag'ın da yer aldığı Zealand (Sjælland) adası ile Jutland yarımadası arasında deniz üzerinden bir köprü yapımı gündemdedir. Etimoloji Den Store Danke Encyklopædi ve Nudansk Ordbog adlı kaynaklara göre, Kattegat adı, Felemenkçeden gelmekte olup, Kat (kedi) ve Gat (delik) sözcüklerinden gelmektedir. Bu isimler Ortaçağ sonlarında kullanılan denizcilik jargonundan gelmektedir. Hansa Birliği ticaret filolarının kaptanları, bu denizin oldukça dar olduğunu iddia ederek, boğazın çok dar bir deliğe benzediğini ve bir kedinin bile buradan zor geçeceğini belirterek bu adı verdiler.[2][3] Bu bağlamda sığ ve dar olan denizin bir noktasında geçilebilecek yer genişliği 3.84 kilometreye kadar düşmektedir. Skagerrak ve Kattegat'ın eski dönemlerdeki ortak adı Norveç Denizi veya Jutland Denizi şeklindedir. Ayrıca Danimarka'nın başkenti Kopenhag'daki Kattesundet sokağı da adını bu nehir ile aynı kökten almıştır.[3]
Øresund, Baltık Denizi'ni Kattegat aracılığıyla Atlas Okyanusu ile bağlayan üç boğazdan biridir. Ayrıca boğaz, dünyadaki en sık deniz trafiğine sahip yerlerden birisidir. Bunun dışında boğazın üstünden Danimarka ile İsveç'i bağlayan Öresund Köprüsü de, 1 Temmuz 2000 tarihinde İsveç kralı XVI. Carl Gustaf ve Danimarka kraliçesi II. Margrethe tarafından açıldı. Günümüzde bu köprünün yanında, iki ülke arasında hala Øresund üzerinden feribot seferleri düzenlenmektedir. Tarih Øresund'un hakimiyet altına alınması, tarih boyunca Danimarka ve İsveç için önemli bir yer tuttu. Danimarka, her iki yakaya da hakim olduğu dönem boyunca, iki yakanın kıyılarına birer kale inşa etti. 1658 yılında İsveç doğu yakasını ele geçirip Danimarka'ya Roskilde Antlaşması'nı imzalaması için baskı uygulayınca, bu boğaz Danimarka'nın tekelinden çıktı. Başlıca adalar Amager Saltholm Ven (veya Hven) Peberholm – yapay ada Middelgrundsfortet – yapay ada Flakfortet – yapay ada Gråen – Landskrona limanı dışındaki yarı yapay ada
İsim Skagerrak ve Kattegat isimlerinin her ikisi de Felemenkçe kökenlidir. Skagerrak ismi de yine Jutland'ın kuzeyinde bir kasaba olan Skagen sözcüğünden ve Felemenkçe kökenli olan ve su yolu anlamına gelen rak sözcüklerinden türemiştir.[1][2] Birçok kaynak da, bu rak kökünün Hint-Avrupa dillerinin ilk hallerinde bulunan ve geçit anlamına gelen reg- kökünden türediğini göstermektedir. Bunun yanında Dancada da rak şeklinde yazılan bir sözcük bulunsa da bu kalabalık anlamına gelmektedir. Bu bağlamda ismin Felemenkçeden geldiği yönünde kaynaklar birleşir. -->Norveç'teki boğazlar
Avustralya'daki boğazlar
Boğaz Arafura Denizi'ni Mercan Denizi'ne bağlar. Boğazda sayıları 300'e yakın irili ufaklı birçok ada bulunur. Bunlara Torres Boğazı Adaları denir.
Cook Boğazı, (Cook Strait) Yeni Zelanda 'da bir boğaz. Kuzey Adası 'nı Güney Adası 'ndan ayırır. Boğazın genişliği 35 km dir. Cook Boğazı kıyısında , Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington bulunur. Buradan Güney Adası'ndaki Picton ve Nelson'a arabalı-trenli feribot bağlantısı mevcuttur. Wellington'dan Picton'a geçiş yaklaşık 3 saat sürerken hızlı feribot "The Lynx" ile bu sefer 2 saat 15 dakika sürer. Cook Boğazı, Dünya'nın en fırtınalı deniz bölgelerinden biridir. Boğaz, 1769'da James Cook tarafından keşfedilir ve geçilir. |
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.