Ernst Mach
 

Ernst Mach




Çek kökenli Avusturya'lı fizikçi ve felsefeci



Doğum : 18 Şubat, 1838

Brünn Çek Cumhuriyeti


Ölüm : 19 Şubat, 1916

Haar Almanya



Ernst Mach (18 Şubat, 1838 - 19 Şubat, 1916) Avusturya-Çek kökenli fizikçi ve felsefeci.
Aerodinamikte kullanılan "Mach sayısı", adını Ernst Mach'tan almıştır. Fransız fizikçi Sarrau'nun çalışmalarını izleyerek aerodinamikle ses hızının ilişkisini ortaya koyması bunu sağlamıştır.
Ernst Mach, genç yaşta profesörlük unvanı kazandı. Duyumlar teorisi, hareket, optik, akustik, aerodinamik, psiko-fizik, titreşimler teorisi gibi alanlarda birçok araştırmalar yaptı. Ama en önemli çalışması bilim felsefesi alanında oldu.
Mach'a göre, evrenin bilimsel olarak anlaşılmasının tek yolu duyumlardır. Bilim, ancak duyumlarının üzerinde etkide bulunan olguları dikkate aldığında dünyayı kavrayabilir. Duyumların algıladıkları dışında bir şey aramak Mach'a saçma gelir ve buna karşı çıkar. Duyumlar tarafından verilen olayları da sesler, kokular, ve tatlar gibi şeyler olarak sıralar. Örneğin ona göre fiziğin konusu, cisimler arasındaki ilişki değil, duyumlar arasındaki ilişkidir. Deney, bu duyumları çoğaltarak gerçeği anlamamıza yardımcı olur. Bilimi duyumlarda sınırlayan Mach, bundan dolayı özellikle Ludwig Boltzmann'ın geliştirdiği atom teorisine, atomlar gözlenemez olduğu için, karşı çıkar. Gazların kinetik teorisi gibi teorilere deşüpheyle yaklaşmıştır.

Ernst Mach, Die meckanik in ihrer Entwicklung, Leipzig, 1883.
Ernst Mach, Beitraege zur Analyse der Empfindungen, 1886.
Ernst Mach, Erkenntnis und Irrtum, 1905. (in Turkisch 1935}




Lenin, "Materyalizm ve Ampiriokritisizm"de Mach ve onun Rusya'daki takipçilerini eleştirmiştir.
John T. Blackmore, "Ernst Mach - His Life, Work, an Influence", Berkeley and Los Angeles, 1972
John Blackmore (ed.), ."Ernst Mach - A Deeper Look", Dordrecht, 1992.
J. Blackmore, R. Itagaki and S. Tanaka (eds.): "Ernst Mach's Vienna - 1895-1930", Dordrecht, 2001
John T. Blackmore, Ryoichi Itagaki and Setsuko Tanaka (eds.):" Ernst Mach's Science",Tokai University Press, Kanagawa, 2006
Erik C. Banks, "Ernst Mach's World Elements", Kluwer (now Springer), Dordrecht, 2003.
John Blackmore und Klaus Hentschel (Hrsg.)" Ernst Mach als Aussenseiter", [Korrespondenz], Braumüller, 1985.
Rudolf Haller & Friedrich Stadler (Hrsg., "Ernst Mach - Werk und Wirkung", Hoelder-Pichler-Tempsky, Wien, 1988.)
D. Hoffmann und H. Laitko (Hrsg.), Ernst Mach -Studien und Dokumente..., Berlin, 1991.
V. Prosser and J. Folta (eds.), "Ernst Mach and the development of Physics - Conference Papers", Prague, 1991.
Joachim Thiele (Hrsg.), "Wissenschaftliche Kommunikation - Die Korrespondenz Ernst Machs", Kastellaun, 1978.

1895'te tümevarım felsefesi profesörü olarak Viyana Üniversitesi'ne dönen Mach, iki yıl sonra felç geçirdi ve 1901'de Avusturya Parlamentosu'na atandıktan sonra bilimsel araştırmayı tümüyle bıraktı.
Mach'ın görüşleri Viyana çevresi felsefecilerini ve mantıkçı pozitivizm okulunu etkiledi. Albert Einstein onun görelilik kuramının öncülerinden olduğunu söylemiştir.


Kaynak : Wikipedia