Avcı Uçağı Jet Motorlu Avcı Uçakları
 

Jet motorlu avcı uçakları
Birinci nesil jet motorlu avcı uçakları (1944-1953)

Dosya:Me262-A1aU4 1.jpg
Me 262 A-1a 1944 yılında


Birinci nesil, çok yüksek hız sağlayan(pistonlu motorları olan modeller transonic hızda dayanıklılığı düşürüyordu) turbojet motoru uygulamalarının ilk örneklerini sunar. ilk jetlerin birçoğu değişik yollarla, piston yataklı motorların parçalarının benzeriydi. Birçoğu toplarla *****landırılmış "düz-kanatlıydı" ve radar özel gece avcıları hariç henüz genel kullanımda değildi.
İlk jet uçakları II. Dünya Savaşı sırasında geliştirildi ve son yılında savaşta kullanıldı. Messerschmitt ilk kullanılan jet motorlu avcı uçağını Me 262'yi geliştirdi. piston motorlu uçaklarda fazlasıyla hızlıydı ve yetenekli bir pilotun elinde hemen hemen dokunulmazdı.Alman yakıt eksikliği nedeniyle çok az kullanıldı. Bununla birlikte piston motorlu uçakların demode olduğunu belirtti. Alman jetlerinin raporlarıyla uzantılı olarak, İngiltere'nin Gloster Meteor uçağı hemen ardından üretime geçti ve iki tanesi 1944 yılının hemen hemen aynı zamanlarında hizmete girdi.Savaşın sonunda neredeyse tüm piston motorlu avcı uçaklarının çalışması sona ermişti. Ryan FR Fireball gibi karışık kullanımlı tasarımlar kısa kullanımlar gördü, fakat 1940ların sonunda bütün yeni savaş uçakları jet motorluydu.
Avantajlarının yanı sıra ilk jet avcıları mükemmelden uzaktı. Kullanılabilir yaşam süreleri saatlerle sınırlıydı, motorların kendileri kırılgan ve hantaldı ve güç sadece yavaşça ayarlanabiliyordu. Ok açılı kanat, fırlatma koltuğu gibi yenilikler ve "tailplane" gibi aerodinamik yenilikler bu periyotta görüldü.
Önemli uçaklar:

Almanya

Heinkel He 280 - Dünyanın ilk jet avcı uçağı (sadece prototipi yapıldı)
Messerschmitt Me 262 - Kullanılan ilk jet motorlu avcı uçağı.
Heinkel He 162 - ikinci jet motorlu avcı uçağı to be fielded by the Luftwaffe
Arado Ar 234 - İlk jet motorlu bombardıman uçağı.
Horten Ho 229 - Horten Ho IX veya Gotha Go 229 da bilinir.turbojet motorlu ilk uçan kanat.


Fransa

Dassault Ouragan
Dassault Mystere IV


Sovyetler Birliği




Polonya işaretli bir MiG-15



Mikoyan-Gurevich MiG-9
Mikoyan-Gurevich MiG-15
Mikoyan-Gurevich MiG-17
Lavochkin La-15
Yakovlev Yak-15/17/23
Yakovlev Yak-25


İsveç

Saab Tunnan


Birleşik Krallık

de Havilland Vampire
Hawker Hunter
Gloster Javelin
Gloster Meteor


Birleşik Devletler

Lockheed P-80 Shooting Star
North American F-86 Sabre
Northrop F-89J Scorpion



İkinci nesil (1953-1960)




Bir "ikinci nesil" North American F-100 Super Sabre. F-100 ses bariyerini aşan ilk Amerikan jet uçağıdır.






F-105 Thunderchief avcı uçağı


İkinci nesil, jet avcısının savaşma kapasitesini çok büyük ölçüde geliştiren bir çok yeni teknolojinin entegrasyonunu tanımlar. AIM-9 Sidewinder ve AIM-7 Sparrow gibi güdümlü füzelerin uygulanması savaşı görsel menzilden öteye taşıdı ( buna rağmen sıkça görüş menzilinde it dalaşına devretti) ve hedefleri görmek için radarın standartlaşmasına neden oldu. Tasarımcılar ok kanat,delta kanat, varyasyonlu kanat gibi ve gövdede yüzey kuralı gibi çeşitli havacılık icatlarıyla deneyimler elde ettiler. Ok kanatının yardımıyla ses bariyerini aşan ilk uçakları ürettiler.
Bu sürecin en önemli özellikleri av-bombardıman uçağı (F-105 ve Sukhoi Su-7 gibi) ve av-önleme uçağıdır (English Electric Lightning ve F-104 Starfighter gibi). Av-önleme uçağı topların yerini alan güdümlü füzelerile vizyonun değişimiydi ve çatışma görsel menzilin ötesinde bir yer alacaktı. Sonuç olarak, av-önleme uçakları hızda ve tırmanma gücünde çeviklikten fedekarlık ederek geniş füze yükleme kapasitesi ve güçlü radarlarla tasarlandılar
Önemli uçaklar:

Kanada

Avro Arrow


Fransa

Dassault atendard IV


Hindistan

HAL HF-24 Marut


İsveç

Saab Draken


Sovyetler Birliği

Mikoyan-Gurevich MiG-21
Mikoyan-Gurevich MiG-19
Sukhoi Su-7
Sukhoi Su-9/Su-11


Birleşik Krallık

English Electric Lightning
De Havilland Sea Vixen
Gloster Javelin


Birleşik Devletler

Chance-Vought F-8 Crusader
Grumman F-11 Tiger
Republic F-105 Thunderchief
Lockheed F-104 Starfighter
Convair F-102 Delta Dagger
Convair F-106 Delta Dart
North American F-100 Super Sabre



Üçüncü nesil(1960-1970)

Dosya:F-4 Phantom II in flying.jpg
Üçüncü nesil F-4 Phantom II

Üçüncü nesilden bir Sovyet MiG-25'i.


Üçüncü nesil, ilk nesilde bulunan yeniliklerin olgunlaşması ile işaret edilir. Bu süreçte misillerin radarın ve diğer havacılık elektroniğinin gelişmesi ile savaş yeteneği gelişti ve havacılık gelişimi olgunlaştı. En belirgini, güdümlü füzelerle savaş deneyiminin sonucu, tasarımcılar çatışmanın yakın it dalaşına doğru yazloşabileceğini kabul ettiler. Toplar tekrar standartlaştı ve manevra kabiliyeti tekrar öncelik kazandı.
Bu gelişmeler avcıların yeteneklerini geliştirirken (bir F-4 II. Dünya Savaşı bombardıman uçağı B-24 Liberatordan daha fazla yük taşıyabiliyordu), masraflarda da hatırı sayılır bir artış getirdi. Askeri yetkililer avcıları, gece avcısı, ağır avcı, vurucu avcı gibi değişik rollere ayırmışken, artan avcı masraflarını engellemek amacıyla görevleri birleştirmeye başladı. F-4 Phantom II Birleşik Devletler Donanması için av önleme göreviyle üretilmişti fakat sonradan diğer ülkelerindeki gibi, Donanma ve Deniz piyadeleri de beraber olmak üzere Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri için çok başarılı bir "çok amaçlı" uçak haline geldi. Bütün Amerikan askeri dalları tarafından kullanılan tek uçaktır.
Önemli uçaklar:

Çin

Shenyang J-8


Fransa

Dassault Mirage F.1
Dassault Super atendard
Dassault Mirage III


Sovyetler Birliği

Mikoyan-Gurevich MiG-23
Mikoyan-Gurevich MiG-25
Sukhoi Su-15
Sukhoi Su-17
Tupolev Tu-28


Birleşik Krallık

Hawker-Siddeley Harrier


Birleşik Devletler

General Dynamics F-111
McDonnell Douglas F-4 Phantom II
Northrop F-5



Dördüncü nesil (1970-1990)




Dördüncü nesilden bir F-14 Tomcat


Sürekli artan masraflara tepki olarak ve F-4 Phantom II'un çok amaçlı olarak göstermiş olduğu başarılar ile, çok amaçlı avcılar bu süre içerisinde çok popüler oldu ve uçak özel bir görev için tasarlanmış olsa bile (F-4 gibi) çok amaçlı görev yeteneği elde etti.F/A-18 Hornet ve Dassault Mirage 2000 gibi çok amaçlı üretilen savaş uçakları varken MiG-23 ve Panavia Tornado gibi uçakların özellikle çok amaçlı görevlere uyan modelleri vardır. Hava ve kara modları arasında muntazam değişim sağlayabilen aviyonikler bunu çok kolaylaştırdı. Geliştirme masrafları arttığı gibi, ekonomi, durumu çok amaçlı avcıların geliştirilmesine itti.
Bir önceki neslin av-önleme uçaklarınının aksine, bir çok modern avcı itdalaşında çevik olacak şekilde tasarlanmıştır. Kablo kontrollü uçuş kontrol sistemleri ve "rahatlamış stabilite" modern avcılarda yaygındır. Uçak "dördüncü nesilde" makyajlanmıştır.
Önemli uçaklar:

Çin Halk Cumhuriyeti,

JH-7 Flying Leopard
Shenyang J-8


Fransa

Dassault Mirage 2000


İsrail

IAI Kfir


Japonya

Mitsubishi F-2


Tayvan

AIDC F-CK Indigenous Defence Fighter (IDF)


Sovyetler Birliği/Rusya Federasyonu

Mikoyan MiG-29
Mikoyan MiG-31
Sukhoi Su-27
Yakovlev Yak-38


İsveç

Saab Viggen


Birleşik Krallık/Almanya/İtalya

Panavia Tornado


Birleşik Krallık/Birleşik Devletler

McDonnell Douglas/BAE Harrier II


Birleşik Devletler

Grumman F-14 Tomcat
McDonnell Douglas F-15 Eagle
General Dynamics F-16 Fighting Falcon
McDonnell Douglas F/A-18 Hornet
Northrop F-20 Tigershark



Nesil 4,5 (1990-Günümüze)




Eurofighter Typhoon


Bu yarım jenerasyon, aerodinamik teknolojilerdeki durgunluğa işaret ederek (üçüncü nesildeki gelişmeyle kıyaslanmış olarak), aviyonik ve diğer havacılık elektroniğindeki çok büyük gelişmelerle donanan, sonuç olarak süper bilgisayarlarla sınırlı gizlenebilir şekillendirme gibi 1980 ve 1990ların mikroçip ve yarı iletkenlerin kullanılmasıyla gelen avantajların uygulandığı hali hazırda kullanılan nesilden bahseder. Bu nesilin en güzel örneği 1970lerin Hornet tasarımının geliştirilmişi F/A-18E/F Super Hornetdır. Basit aerodinamik unsurlar aynı kalırken, aviyonikleri tamamen cam kokpit oalrak değişitirldi, katı tabanlı AESA sabit düzenli radar, yeni motorlar kompozit malzemeden yapı ile hafiflemiş gövde ve hafifçe modifiye edilmiş şekil ile radara yakalanmasını azaltan değişikliklerle geliştirildi. Bu nesilin uçaklarından sadece Süper Hornet ve Strike Eagle (F-15 Eagle'in geliştirlmiş modeli) çatışma fırsatı bulabildi.
Önemli modeller:

Çin Halk Cumhuriyeti

Chengdu J-10
Shenyang J-11


Fransa

Dassault Rafale


Uluslararası ortak yapım

Eurofighter Typhoon (Birleşik Krallık,Almanya, İtalya ve İspanya)
JF-17 Thunder veya FC-1 Fierce Dragon (Çin Halk Cumhuriyeti,Pakistan-geliştirme sürecinde)


Rusya

Mikoyan MiG-35 (geliştirme sürecinde)
Sukhoi Su-30/-33/-34/-35/-37


Hindistan

HAL Tejas (geliştirme sürecinde)
Su-30MKI (Rusya ile Sukhoi Su-30 üzerinde bir takım modifikasyon ve sistemler yapılması.)


İsveç

Saab JAS-39 Gripen


Birleşik Devletler

F/A-18E/F Super Hornet
F-15E Strike Eagle
F-16 Block 50/52 ve sonraki türevleri (F-16F Desert Falcon, F-16I Sufa gibi)



Beşinci nesil
(gelecek)




X-35 JSF, "beşinci jenerasyondan" bir prototip avcı jeti.


Şu andaki avcı tasarımının kesici kenarlarını önceki nesillerde vurgulanan çok yönlülüğün önemi ile taşıyıcı-iticiler, kompozit malzemeler, süperseyrüsefer sistemleri, gizlenme teknolojisi, ilerleyen radar ve sensör sistemleri ve tasarımla kaynaşmış, pilotun yükünü hafifleten ve haberdar eden aviyonikler oluşturmaktadır.
Bu neslin uçaklarından sadece F-22 Raptor 2004 yılında üretime alındı ve yeni nesil avcılardan, beşinci nesilden ilk uçak olarak kabul edildi. Geliştirme sürecindeki F-35 Lightning II (eskiden "Müşterek Vurucu Avcı") de gizlenebilirlik için tasarlanmıştı ve F-22 dördüncü jenerasyon tasarımlarının gelişimine devam etmiş gibi kabul edilmişti, tasarımın şekli diğer ülkelerin uzun dönemli avcı geliştirme projeleri şeklinde çalıştı( örneğin söylenti haline gelen Çin Shenyang J-XX projesi, Hindistanın "Orta Seviye Savaş Uçağı" ve Rus PAK FA). Daha sonra ertelenen teknoloji tanıtımları da mevcuttur. Bunların içinde Birleşik Devletler'in YF-23 Black Widow II, Boeing X-32 ve McDonnell Douglas X-36 ek olarak Sovyetler Birliğinin Project 1.42 projesi ve sonradan Rusya tarafından geliştirilmiş 1.44 versiyonu bulunmaktadır.
Bugüne kadar bu nesilden hiç bir avcı uçağı savaşlarda kullanılmadı

Kaynak : Wikipedia