İlaç
 

Sıkça rastlanan yuvarlak tablet şeklinde ilaçlar


İlaç,canlı hü cre üzerinde meydana getirdiği tesir ile bir hastalığın teşhisini, iyileştirilmesi veya semptomlarının azaltılması amacıyla tedavisini veya bu hastalıktan korunmayı mümkün kılan, canlılara değişik uygulama yöntemleri ile verilen doğal, yarı sentetik veya sentetik kimyasal preparatlardır. Ticari ilaçlar ilaç firmaları tarafından üretilir ve genellikle patentlidir. Etken maddesinin patent süresi dolmuş ve birden çok firmanın üretebildiği ilaçlara ise jenerik ilaçlar denir. İlaçlar uygulama yoluna, kimyasal özelliklerine ve etkilediği biyolojik sitemlere göre sınırlandırılabilir. Daha güvenilir ve geniş kullanım alanına sahip sınıflandırma sistemi ise Anatomical Therapeutic Chemical Classification Systemdir (ATC sistemi).
İlaçların sindirim kanalı aracılı ile kana geçiş yoluna enteral yol denir. Bunun dışında kalan injeksiyon, buğuseptil gibi ilaç alma şekline de parenteral yol denir.
Hazırlama Şekline göre ilaçlar:

Majistral İlaç: Doktor tarafından yazılan formüllü etken madde ve miktarlarına göre eczacının hazırladığı yapma ilaç şekli. Artık bazı kısıtlı cilt ilaçları dışında pek tercih edilmez.
Ofisinal ilaç: Farmakope' de bulunan formüle göre eczacı tarafından hazırlanan, hazır bulundurulan ilaçlardır.
Müstahzar: Sağlık Bakanlığından alınmış ruhsatla ilaç firmaları veya ilaç laboratuvarları tarafından hazırlanan ilaçlar.

İlaçların kimyasal yapıları ile fizyolojik etkileri arasında bağlantı yoktur. Örneğin; *****lerin hem hipnotik, hem analgesik, hem de antibiotik etkileri vardır. Çeşitli aminler de analgesik, antihistaminik ve antimalerial etki gösterebilir. Bu nedenle ilaçlar genellikle fizyolojik etkilerine göre sınıflandırılır:

Sinir sistemini etkileyen ilaçlar

Merkez sinir sistemini etkileyen ilaçlar

Anestetik ilaçlar
Hipnotik ve sedatif ilaçlar
Analgesik ilaçlar


Perifer sinir sistemini etkileyen ilaçlar
Otonom sinir sistemini etkileyen ilaçlar


Kalp ve damar sistemini etkileyen ilaçlar
Sindirim sistemini ve barsakları etkileyen ilaçlar
Solunum sistemini etkileyen ilaçlar
Kemoterapik etki gösteren ilaçlar
Vitaminler ve hormonlar
Dezenfektan ve antiseptik etki gösteren ilaçlar

İlaç iki kısımdan meydana gelir:

Etkin madde (drog): Canlıda fizyolojik etki gösteren bir veya birkaç kimyasal madde karışımıdır.
Taşıyıcı (sıvağ): Etkin maddenin hasta tarafından kolay alınabilmesi veya iyi doze edilebilmesi için katılan fizyolojik etkisi olmayan kimyasal maddelerdir (glukoz, parafin, gliserin gibi).

İlaçlar tesirlerini veriliş yoluna göre iki şekilde gösterir:

Lokal tesir: İlacın tatbik edildiği bölgede meydana getirdiği tesirdir.
Sistemik tesir: İlacın kana karışıp dokulara yayıldıktan sonra organizmada meydana getirdiği etkidir.

İlaçların reçeteleme şekilleri

Reçetesiz satılabilen ilaçlar
Reçeteli satılan ilaçlar
Kontrole tabi ilaçlar
Kırmızı reçeteye tabi ilaçlar
Yeşil reçeteye tabi ilaçlar
Mor reçeteye Tabi ilaçlar
Turuncu reçeteye tabi ilaçlar

İlaçların saklama koşulları

Günümüzde pek çok ilaç oda sıcaklığında saklanabilir.
Soğuk zincirde saklanması gereken ilaçlar. (2-8 derece)
Işık almayan ortamda saklanması gereken ilaçlar.
Kuru yerde saklanacak ilaçlar.

İlaçların Son Kullanma Tarihi İlacın kalitesini belli bir tarihe kadar güvence altına alınması. Ülke koşullarına göre üretici firma bazen hızlandırılmış deneylerle (yüksek ısı ve nem) bazen de uzun süreli denemelerle bu tarihi belirler. Bazı ilaçların bu uzun süreli deneyler sonunda son kullanma tarihlerinde uzaklaşma söz konusu olabilir.

Kaynak : Wikipedia