Baz İstasyonları
 

BAZ İSTASYONLARI


Baz istasyonları ile ilgili olarak Ankara Tabip Odası (ATO) çalışanlarına sık aralıklarla toplumda yaşayan bireyler tarafından sorular sorulmaktadır. ATO Halk Sağlığı Komisyonu cep telefonları ve baz istasyonları ile ilgili geçen yıl (28 Aralık 2008 tarihinde) yazılı bir açıklama yapmıştır. 1 Görülen gereksinim üzerine aynı konuda güncel bilgilerin kamuoyu ile paylaşılmasını uygun bulmuştur.

İyonlaştırmayan radyasyon kaynağı olan baz istasyonları “sürekli” radyasyon yaymaktadır. Yayılan radyasyon cep telefonlarının yaydığı radyasyondan daha düşük (yaklaşık 1000 kez daha az) olmasına rağmen sürekli yayılım olduğu için riskin farklı bir boyutundan söz edilmektedir. Baz istasyonları antenlerinden uzaklaşıldığında radyo frekans (RF) alan şiddeti hafif artarken antenden çok uzaklaşıldığında düşmektedir. Antenler güçlerini doğrudan dışa yönelttiklerinden dolayı arkaya, yukarı veya aşağıya önemli miktarda enerji yaymazlar. Bu nedenle antenin yönelim tarafındaki etkilenim yüksek iken binanın yan taraflarındaki veya içindeki enerji çok düşüktür. Bu konuda uzun süreli izleme çalışmaları yapmak oldukça güçtür, ama ilişkilerin net olarak ortaya çıkarılabilmesi için bu tür çalışmaların devlet tarafından da desteklenmesi gerekmektedir. Sağlık Yayıncılık

Elektromanyetik alanların insan sağlığı üzerinde oluşturduğu etkiler, cep telefonu teknolojisi gibi yeni teknolojilerin günlük yaşamda giderek daha yoğun biçimde kullanılması sonucunda giderek artmaktadır. Bu da elektromanyetik alanın sağlık üzerine etkileri ile ilgili çalışmaların önem kazanmasına yol açmıştır.

Cep telefonları ve baz istasyonları birbirleriyle iletişim kurmak amacıyla hava üzerinden radyo sinyalleri göndererek çalıştıklarından dolayı havadaki sinyallerin ayrıştırılması için, şehir merkezi gibi çok yoğun olan yerlerde, düşük sinyal seviyeli (birbirini etkilemeyen) pek çok baz istasyonu kurulmaktadır. İletişim, hava yoluyla yapıldığı için, ister istemez sinyal çevreye yayılacak ve canlılar tarafından bir kısmı emilecektir. 2-6 Uygun koşullarda ve teknik standartlarda yapılmamış olan baz istasyonlarının izin verilen sınır değerleri aşabilme riski vardır. Ayrıca belirlenen standartlar ile ilgili farklılıklar da bulunmaktadır (Geliştirildiği ülke, sorumlu kuruluş, geliştirme süreci, koruma felsefesi, geliştirme yılı, kullanılan bilimsel verilere bağlı olarak standartlar değişebilmektedir). Bu nedenle kesin bir zararsız etkilenim sınırı konusunda karar vermek de zordur.

RF radyasyon ve elektromanyetik alanın biyolojik etkileri üzerindeki deneysel çalışmalar çok yaygındır. Bu çalışmalar gönüllüler, hayvanlar ve hücre bazlı teknik çalışmaları içermektedir. Mevcut çalışmalar ile kesin olarak zararlı ya da zararsız olduğunun söylenebilmesi mümkün değildir. Zararlı olmadığına karar vermeyi sağlayacak bilimsel çalışmalar da henüz yoktur. Baz istasyonlarını, olası sağlık riskleri dolayısıyla, okul bahçeleri, kreşler, hastaneler, doğumevleri, parklar gibi çocukların, yaşlıların, hastaların daha çok bulunduğu toplu yaşam ve kullanım alanlarına kesinlikle kurmamak gerekir. 7 Küçük çocukların büyüklere göre daha yüksek oranda enerji soğurduğu bu nedenle de etkilenimin azaltılması gerektiği bildirilmektedir. Ayrıca çocukların büyüme dönemlerinde sabit düzeyde uzun süreli etkilenimlerinin sonuçları kesin olarak bilinmemektedir. Annenin hamilelik dönemlerinde etkilenimleri de bebek açısından önem taşıyabilir. Sürdürülen çalışmalar tamamlandığında kanser gibi hastalıklara yol açabileceğiyle ilgili güvenilir sonuçlara varılacak olursa geriye dönük bir telafi mümkün değildir.

Bu tür sorunlarla karşılaşmamak için toplumda bilgi düzeyinin artırılması, bu sektörde yer alan kişilerin toplum sağlığını koruma yönündeki sorumluluklarının geliştirilmesi önem taşır. Kanıta dayalı bilgiler insanların yaşadığı bölgelerde baz istasyonlarının kurulmaması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Sorumluların kendilerinden beklenen görevlerini yapmadıkları takdirde denetleme mekanizmalarının işlerlik kazanması gerekir. Bu konuda kurulmaması önerilen yerde bir baz istasyonu kurulduğunda gerekli denetim ve uyarıların yapılması önem taşır. Uygun olmayan koşullarda kurulmuş baz istasyonları ile ilgili Türkiye’de yargıya intikal etmiş ve sonuçlanmış durumlar (davalar) bulunmaktadır.

Baz istasyonları ve sağlık riskleri ile ilgili devletin sorumlulukları çok önemli ve önceliklidir. Sivil Toplum Kurumları (STK) bu konuda sadece toplumda duyarlılık ve farkındalık artırıcı çalışmalar içinde yer alabilirler. Onlardan denetim/uyarı gibi sorumlulukları beklemek çok doğru bir yaklaşım olmayabilir. Ancak, eşgüdüm önemlidir.

Ankara Tabip Odası Halk Sağlığı Komisyonu çalışanları baz istasyonları ile ilgili kanıta dayalı çalışmaların artırılmasının gereğini vurgulamaktadır. Bunun yanı sıra denetim ve düzenlemelerin tamamlanması konusundaki çalışmaların hızlandırılması ve uygun olmayan bölge/alanlarda kurulmuş olan baz istasyonlarının kaldırılması için gereğinin yapılması hususunu sorumlu ve yetkililerin dikkatine sunmaktadır.

Kamuoyuna saygı ile duyurulur…

Yararlanılan başlıca kaynaklar

1. ATO Halk Sağlığı Komisyonu Bilgi Notu: Cep Telefonu Kullanırken Sağlık Açısından Nelere Dikkat Edilmeli? www. ato. org. tr. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009.
2. Kaya M, Vaizoğlu SA. Cep Telefonları ve Baz İstasyonları. Halk Sağlığında Güncel Bilgiler ve Yaklaşımlar Kitabında (Aslan D, Yayına hazırlayan). Ankara Tabip Odası Yayınları, Mart 2009.
3. 2. Güler, Ç. , Vaizoğlu, S. A. , Tekbaş, Ö. F. , Çobanoğlu, Z. İyonlaştırmayan Radyasyon, Özgür Doruk Güler Çevre Dizisi 44, Yazıt Yayıncılık, Ankara, 2008.
4. Güler, Ç. , Vaizoğlu, S. A. , Tekbaş, Ö. F. , Çobanoğlu, Z. Yüksek Gerilim Hatları (ELF-EMF), Özgür Doruk Güler Çevre Dizisi 45, Yazıt Yayıncılık, Ankara, 2008.
5. Güler, Ç. , Vaizoğlu, S. A. , Tekbaş, Ö. F. , Çobanoğlu, Z. Cep Telefonları ve Sağlık, Özgür Doruk Güler Çevre Dizisi 49, Yazıt Yayıncılık, Ankara, 2008.
6. Frank, A. L. Nonionising radiation, in Robert B. , Wallace, Wallace/Maxy-Rosenau-Last, Public Health and Preventive Medicine, McGraw Hill Medical, , 15. Ed. , 743-747. NewYork, 2008.
7. Sabuncu H. Elektromanyetik Radyasyonlarla Veya Eloktromanyetik Alanlarda Çalışanların Sağlık Riskleri. TTB-Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. http: //74. 125. 77. 132/search?q=cache: qpVIL0O9hvQJ: www. ttb. org. tr/MSG/temmuz03/index. pdf+cep+telefonu, +%C3%A7a%C4%9Fatay+g%C3%BCler, +acar, +tekba%C5%9F&hl=tr&ct=clnk&cd=4&gl =tr. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008.