İnsan Ömrü Uzayacak Kanser Tarihe Karışacak
 

İNSAN ÖMRÜ UZAYACAK KANSER TARİHE KARIŞACAK

İnsan ömrünün uzaması ve kanserin tarihe karışması geleceğe dönük güçlü bir bilimsel öngörü. Bütün bunların gerçekleşmesi ise kök hücre konusunda yapılacak çalışmalara ve alınacak sonuçlara bağlı. Hematoloji uzmanı Doç. Dr. Süleyman Dinçer, kemik iliği naklinden, kök hücre çalışmalarına kadar birçok konuda Sağlık Dergisi'ne açıklamalarda bulundu.

Bayındır Hastanesi Hematoloji ve Kemik İliği Nakli Bölüm Başkanı Doç. Dr. Süleyman Dinçer, kök hücre çalışmalarının geleceğin tedavisi olacağını söylüyor. Laboratuar ortamında bir tek kök hücreden bütün organların üretildiğini ifade eden Dinçer, kök hücre tedavisinin şuan sadece plastik cerrahide yeni deri elde etme amaçlı kullandığını belirtiyor.

Hocam en temelden başlarsak kanın işlevi ve hastalıklardaki rolü nedir?
Kan vücudumuzun besleyici bir dokusu. Nasıl bir karaciğer, mide ve kalp bir organ ise kan da bir organ, ama hareketli bir organ. Kan organdan organa vücutta değişik molekülleri, vücudun savunma sistemi dahil, beslenme sistemi dahil bütün her şeyi birbirine geçiren ileten bir lojistik şirket gibi. Tabi hep böyle iyi şeyler yapıp kötü işler yapmıyor mu? Kanser dokusunu başka bir dokuya taşıyabiliyor. Yani kan bizim için hayati bir öneme sahip. Kandaki bozukluklar birçok semptoma sebep olabilir. Halsizlik, bitkinlik, yorgunluk, kanama, vücudun enfeksiyona yatkınlığı artırır. Tabi bu belirtiler hastalığa göre değişir, Mesela son derece basit olarak Türkiye’de çok sık rastlanılan demir eksikliği anemisi halsizlik, yorgunluk, bitkinlik gibi semptomlara neden olurken bir lösemi rahatsızlığı hastayı ölüme kadar götürebilecek bir sonuç doğurabilir. Sağlık Yayıncılık

Kök hücre çalışmaları geleceğe dönük büyük bir umut. Bilim adamları hastalıklara karşı kök hücre çalışmalarına neden bu derece umut bağlıyor? Kök hücre bizim için neden bu kadar önemli?
Trilyonlarca hücre aynı kök hücreden oluşuyor. Vücudumuzdaki iyileşmeler kök hücre sayesinde meydana gelir. Mesela eliniz çizildiği zaman yara birkaç saat içinde kapanır ve zamanla eski halini alır. Bunun için kök hücrenin önemi büyük. Belkide ileride kök hücre tedavileri tek başına hastalıkların tedavisinde kullanılan araç olacak. Sizin kök hücreniz size benim kök hücrem bana ilaç olarak kullanılabilecek. Biliyoruz ki bir kök hücreden şuan laboratuar ortamında bütün organlar oluşturulmuş durumda. İleride karaciğer nakli, böbrek nakli yapılabilecek. Başkasından böbrek bulmanıza gerek kalmayacak. Hatta şuanda deri oluşturma amacıyla yanaklarda çok kullanılıyor. Plastik cerrahide kullanımı yaygın. Yaşlanma sürecinde kök hücre kullanılacak hem ömrümüz uzayacak hem de kanser olmayacağız. Onun için geleceğin tedavisi diyebiliriz.

Türkiye’de kök hücre çalışmaları ne durumda?
Türkiye’de kök hücre çalışmaları Amerika ve bazı Asya ülkeleriyle karşılaştırıldığında biraz geride. Bazı standartları daha etik kurallar içinde uyguladığımızdan dolayı biraz geri kaldık. Kök hücre çalışmaları şuanda Türkiye’de iyi durumda. Ama daha aktif hale getirerek, teorik çalışmalardan kurtulup pratik anlamda çalışmamız gerektiğini düşünüyorum. Türkiye’de en büyük sorunlardan biriside kök hücre uygulayan teorisyenlerle ve laboratuarda çalışanlarla klinikte çalışanları bir araya gelememesi, birlikte çalışıp daha somut uygulamaların yapılamaması.

Hücre üretiminde kemik iliği önemli bir rol oynuyor. Donör elde etme konusunda Türkiye ne durumda? Kemik iliği nakli merkezlerimiz yeterli mi?
Kemik iliği vücudumuzun üretim yeri. Kemik iliği sadece kan üretimi ile değil kök hücrenin üretimiyle de ilgili diyebiliriz. Bu yüzden kemik iliği hastalıklarında kemik iliğini değiştiriyoruz biz. Bir talasemi hastalığında olduğu gibi veya bir lösemi hastalığında olduğu gibi. Hastanın hastalığına göre biz bir yöntem çizerek kemik iliğini değiştirebiliyoruz. Ona yardım edebiliyoruz hastalığı yenmesi için. Kemik iliğinin bütün özelliği kemik iliğindeki kök hücrenin oluşma kabiliyeti. Vücudumuzun tamiri kök hücreyle yapılıyor. Mesela karaciğerde bir hasar meydana geldiğinde kök hücre devreye giriyor. Kemik iliği yetmezliği ölümü sebep olabiliyor. Çünkü organlar çalışmaz hale geliyor kan oluşmadığı için. Türkiye’de kemik iliği nakli oranı dünya ortalamalarına göre 4/1. 4/3’ü kemik iliği nakli yapılamaz durumda hastalarımızın. Bunun en büyük nedenlerinden birincisi kemik iliği nakli merkezlerinin yetersizliği. İkincisi de tabiî ki bütün dünyada olduğu gibi donör bankasının Türkiye’de çok iyi gelişmemesi veya geliştirilmemesi. Bununla ilgili birçok çalışma yapıldı, uzun süre bende doku bilgi bankası direktörlüğü yaptım. Ama ne yazık ki bütün iş maddiyata paraya dayanıyor. Doku bilgi bankasının işler hale gelebilmesi için en azından birkaç milyon dolar gerekiyor. Kemik iliği naklinin en büyük sorunu, yakınlarından bir verici bulunamadığı zaman akraba dışı verici aranıyor ve akraba dışı donör bulma ihtimali ise yüzde 30. Yani yüzde 70 oranında bulamıyorsunuz uygun verici. Tabi Türkiye’nin kemik iliği konusunda dünyada bilimsel veri açısından ve uygulanabilirliği açısından büyük bir üstünlüğü var.

Bayındır Hastanesi’nde kemik iliği nakli konusunda hangi hizmetleri veriyorsunuz?
Biz hastanemizde bütün hizmetleri veriyoruz. SGK ile anlaşmamız var özellikle kemik iliği nakli konusunda. Özellikle kemik iliği naklinde ciddi anlamda bir potansiyelimiz var. Akraba ve akraba dışı donör dahil bütün nakil işlemlerini yapabilecek güçteyiz. Türkiye’nin şuanda en iyi transplant yapan merkeziyiz diyebilirim. Tüm odalarımız ve tüm merkez hepaflitrasyon dediğimiz sistem içerisinde hizmet veriyor, yani içerisi tamamen steril. Özel sektör olması bu işe yatırımı daha da kolaylaştırıyor. Biz Bayındır Hastanesi olarak yurt dışındaki merkezlerle de iş birliği içindeyiz. Azerbaycan, Özbekistan ve Kırgızistan’daki doktorlar burada eğitim aldılar. Bu iş birliğini biz ilerletmeyi düşünüyoruz ve buradaki merkezimiz büyürken onlara da olabildiğince teknik destek ve hibe yardımları yapıyoruz. Önümüzdeki yıllarda Azerbaycan’da kök hücre laboratuarı kurmayı düşünüyoruz. Gerekli izinler tamamlanmış durumda. Ayrıca Bayındır Hastanesi olarak kök hücre laboratuarı kurma çalışmalarına başladık.