Dekorasyon Sözlüğü (A' Dan Z' Ye )
 

-A-


Abajur


Işığın göze direk gelmesini engelleyen lamba.


Abanoz


Abanozgiller familyasından ağaç türü (sert ve siyah tahtası vardır)


Abara


Köy evlerinin tavan kısmındaki boşluk.


Akaju


Açık ve koyu damarlı kızıl kestane rengi.


Alaçam


"Karaçam"a Toroslarda verilen ad.


Anfora


İki kulplu, yumurta şeklinde, dibi genelde sivri olan veya bir ayakla biten antik kap.


Ankastre


Bir yuvanın içine yerleştirilmiş, gömülmüş olan.


Aplik


Duvar şamdanı, duvar lambası.


Armoni


Uyum, ahenk.


Arnuvo Cam


Bir yüzü pürüzlü dekoratif cam.


Asismik


Depreme dayanıklı.


Asiye


Direk, sütun.


Aterfon


Paslanmaz çelik içine, aralarına kuru hava bırakılarak yerleştirilmiş çift cam.


Ayrıntı


Detay.


Aynaduvar


Bir duvarda çevresi silmeli, mermer taklidi veya sıvalı bölüm.


Aypencere


Yarım daire şeklinde pencere.


-B-


Bakıncak


Küçük bir odacık şeklinde dışa taşan pencere, cumba.


Bakırtaşı


Malakit.


Balıkpulu


Aynı çizgi üzerinde birbirine değen ve bir çizgiden ötekine almaşan daire yaylarından meydana gelen mimarlık süslemesi.


Balar


Çatı kirişi.


Balza


Mantar kadar yumuşak ağaç. Maket yapımında tahtası kullanılır.


Bam


Çatı, dam, kubbe.


Bara


Demir çubuk.


Barhana


Büyük kullanışsız konak.


Başsedir


Eski Türk odalarında, başköşelerde bulunan üzeri minderli sedir.


Baştaban


Saçaklık bölümünü taşıyan ve sütun başlıkları üzerine oturarak, sütunları birbirine bağlayan taş bloklardan ibaret kısım.


Bauhaus


Almanya'da 1919 yılında ünlü mimar Walter Groius'un iki ayrı eğitim kuruluşunu, Weimar Güzel Sanatlar Akademisi ile yine Weimar'daki Uygulamalı Güzel Sanatlar Okulu'nu birleştirerek, kurduğu tasarım (dizayn) enstitüsü.


Baza


Mobilyanın alt kısmında, boydan boya uzanan en enli kısım.


Bazilika


Romalılarda dikdörtgen şeklinde yapılan planlı yapı.


Belverme


Bir kiriş veya döşemenin ortasından sarkması.


Berjer


Yastıklı derin koltuk.


Berced


Kalın dokunmuş kilim.


Bezek


Renkli, renksiz, düz veya kabartma olarak yapılan süs ögesi.


Bezemek


Süslemek, donatmak.


Biçim


Süsleme Sanatlarında belli bir temanın plastik veya grafik açıdan dile getirilişi.


Bide


Klozetin yanında yerleştirilen ve cinsel organın temizlenmesinde kullanılan fıskıyeli tekne.


Bisküvi


Sırsız porselen veya fayans.


Biruni


Selamlık odası, dairesi.


Bisat


Keçe, halı, minder,kilim gibi yaygı.


Bizote


Kenarı traşlı cam veya ayna.


Bocut


Ağaçtan oyularak yapılan testi.


Bosaj


Bir duvar yüzündeki taşların, çeşitli şekillerde (pürüzlü ve çıkıntılı) olarak bırakılması.


Brizbiz


Pencerelerin çerçevesine içeriden tutturulan ince perde.


-C-


Cam elyafı


Cam ipliklerden meydana gelen, bir çeşit dokuma. Cam elyafı, polyesterle birlikte fiberglas yapımında kullanılır.


Cumba


Eski Türk evlerinde çoğu kafesli çıkma.


Cümle kapısı


Ana kapı.

Ç-



Çalma



Kalemle oyularak işlenmiş.



Çıralı çam



Sarıçam



Çantı



Ormanlık bölgelerde ağaç gövdeleri üst üste yığılarak yapılan ev.



Çapak



Madenler dövülürken sıçrayan ince ufak parça.



Çardak



Üstüne sarmaşıklı ağaç veya çiçek sarılarak yapılmış, kafesli gölgelik.



Çarpı



Kaba sıva.



Çatalçivi



Sıva üzerinden giden elektrik kablosunu tutturmakta kullanılan, iki ucu sivri U şeklinde çivi.



Çevirgi



Kapı kolu, elektrik anahtarı gibi çevrilince herhangibir işi görmeye yarayan araç.



Çil



Aynada sır bozulmasından meydana gelen leke.



Çiti



Halı kilimi örgüsünün sökülmemesi için saçaklarından dip kısmında yapılan örgü.



Çubhar



Ağaç kurdu.

-D-


Damasko


Bir çeşit döşemelik kumaş.


Dekupaj


Çevre kesme işlemi.


Delgi


Matkap.Döndürülerek delik açmaya yarayan alet.


Demografi


İnsan topluluklarının istatistik etüdü.


Denizlik


Pencere eteğinin üstünde, içte yapılan ve camdan süzülen terleme sularını toplayan ahşap veya taş kısım.


Deriçe


Küçük oyma kapı veya pencere.


Derz


İki yapı gereci, elemanı veya yapının iki bölüğü arasında kalan aralık, bitişke.


Diplik


Halı kilim gibi şeylerde şekillerin dışında kalan kısım.


Dişbudak


Zeytingillerden, beyaz, sert keresteli bir ağaç.


Dişli döşeme


Nervürlü döşeme.


Diyagonal


Köşegen.


Dizayn


Tasarım.


Dülger


Yapıların kaba ağaç işlerini yapan usta.


-E-


Ebru


Kağıt ve porselen bezekçiliğinde, yüzünde türlü renk ve şekilde boya bulunan suyun üzerine kapamak yoluyla kağıt ve porselene verilen hare, budak ve dalga gibi çeşitli süs.


Ekser


Büyük demir çivi.


Ekspertiz


Bir arsaya veya yapıya değer biçme.


Ekspresyonizm


Figüratif resim sanatında, bireyselciliğin ve nihilizmin anlatımı olarak özellikle Almanya'da yaygınlaşmış bir akım.


Ekstansometre


Cisimlerin deformasyonun ölçmekte kullanılan çok duyarlı bir alet.


Ergonomi


İnsan-iş ilişkilerini ve özellikle vücudun yeteneklerine uygun ve en az yorulmayla çalışmayı sağlamak amacıyla makina, sandalye, masa vb. dizaynını kapsayan inceleme alanı.


Eskis


Bir tasarımın ön taslağı.


Eskalator


Yürüyen merdiven.


-F-


Fağfur


İyi porselenden yapılmış Çin işi kase vb.


Falçete


Maket bıçağı.


Farbala


Perde vb. şeylerin kenarına dikilen kırmalı veya büzgülü süs, fırfır.


Fiber


Sıkıştırılmış ve sentetik reçine ile bağlanmış bitki tellerinden yapılmış yapay tahta.


Fresk


Daha yaş iken duvar sıvası üzerine toprak boyalarla yapılan resim.


Freze


Bir delik ağzını genişletmek için kullanılan hızlı döner burgu.


Frize


Boydan boya çok düzgün çizgileri bulunan (ahşap kaplamada kullanılır).

Dekorasyon Sözlüğü (A' Dan Z' Ye )
 

-G-


Galibarda


Mora çalan kırmızı renkte bir çeşit kök boyası.


Gözgü


Ayna.


Gravür


Ağaç veya maden üzerine kazılarak yapılan kalıplardan kağıda basılan resim, kazıma resim.


Grifon


Kartal başlı aslan.


Grotto


Doğal bir mağarayı andıracak şekilde deniz kabukları ile süslenmiş yer.


Güzey


Gölgede kalan yer.


-H-


Halı kilimi


Halı dokusunun dağılmaması için baş ve son tarafına örülen şekilsiz şerit.


Halvet


Hamamlarda tek kurnalı yıkanma yeri.


Hanay


Sofa, hol.


Hare


Kimi eşya üzerinde dalgalanır gibi görünen parlak çizgiler, dalgır, meneviş.


Harim


Osmanlı camiilerini mahalleden ayıran duvar.


Hasbahçe


Padişah saraylarının bahçelerine eskiden verilen ad.


Haşebe


Kalın kuru ağaç.


Haşep


Ağacın odun kısmı.


Hat


Çizgi.


Hatayi


İnce kıvrımlarla birbirine bağlanan madalyonlar içinde toplanan üsluplaştırılmış çiçek ve yapraklardan meydana gelen, kıvrıkdallı Türk süslemesi.


Hatemkari


Kakmacılık.


Hattat


Güzel el yazıları yazan sanatçı.


Havra


Musevi tapınağı. Sinagog.


Helik


Duvar örülürken büyük taşların arasına yerleştirilen küçük taşlar.


Hilali


Altın kaplanmış bakır.


Hokka


Maden, cam ya da topraktan küçük kap.


Horoz


Kapı zembereğinin mandalı.


-I-


Ilıklık


Roma hamamlarında soğukluk ile sıcaklık arasında yer alan bölüm.


Isgrafito


Deri, tahta gibi şeyleri kazımakta kullanılan, iki ucu saplı eğri bıçak.


Işıtın


Toprak kandil.


-İ-


İçlik


Eski binalarda iç bölümde bulunan nakışlı camlı, alçı pencere.


İfraz


Ayırma, parselleme, parselasyon.


İhale


Bir işi, birçok isteklinin arasında en uygun görünen koşulları önerene bırakma, üsterme.


İkon


Rus ve Yunan kiliselerinde, renkli İsa, Meryem ve aziz tasvirlerine verilen ad.


İkonografi


Resim, heykel ve öbür plastik sanatların meydana getirdikleri tasvirleri inceleyen bilim.


İsfenks


Eski Mısırlılardan kalma, kadın başlı, aslan vücutlu anıtsal heykel.


İsmar


Çivileme, mıhlama.


İspanyolet


Pencere kanatlarını kapadıktan sonra sürgülemeye yarıyan ve ortasında düzeni işleten kolu bulunan demir sürgü.


İspina


Hipodromların ortasındaki eksen duvarı.


İşkence


Tutkallanan ahşap parçaları bir süre sıkıştırmak için kullanılan vidalı kıskaç.


İvgi


Ağaç oymaya yarar balta.


-J-


Jardiniyer


Çiçek yerleştirilen veya konulan bir sandığı taşıyan süslü bir mobilya.


Jerfin


Kapı sürmesi


Jips


Alçıtaşı


Jipsoplasti


Alçıdan kabartma süsler yapma sanatı.


-K-


Kafesoyma


Mermer, tahta gibi gereçleri kafes şeklinde oyarak yapılan süsleme.


Kagir


Taş veya tuğladan yapılmış olan yapı.


Kaide


Bir anıt veya heykelin üzerinde oturduğu yüksekçe taban.


Kakma


Levhalara arkadan kakılıp, vurularak yapılan resim.


Kalafat


Döşeme tahtalarının arasını üstüpü ile doldurup, macun veya ziftle tıkalayarak su geçirmez hale koyma işi.


Kalfa


Ustalıktan yetişme mimar yardımcısı.


Kalibre


İç çap.


Kama


Ahşap parçaları birleştirmek veya sıkıştırmak için kullanılan konik ahşap takoz.


Kameriye


Bahçelerde küçük köşk şeklinde yapılan ve üstü yeşillikle sarılan çardak.


Karkas


İskeletli bir strüktünün, taşıyıcı bölümlerinin hepsine verilen ad.


Kerevet


Üzerine şilte serilerek, yatmaya veya oturmaya yarıyan ahşap seki.


Kerki


Büyük balta.


Kermen


Kale, germen.


Kıtık


Mobilyacılıkta minder, yastık gibi şeyleri doldurmak için kullanılan keten veya kendir telleri.


Kızılkök


Kök boyası.


Kirnas


Kimi Anadolu evlerinin üst katlarında, dışa doğru çıkıntılı inşa edilmiş hela.


Kitabe


Yazıt.


Klape


Bir beton kalıbında, kanat tahtalarını bağlayan ahşap parça.


Konstrüksiyon


Yapı.


Kontur


Çevre çizgisi.


Konveks


Dışbükey.


Kozöz


Küçük kanape.


Körkasa


Bir kapı veya pencere kasasını ya da telaroyu tutturmak üzere alta, sonradan görünmeyecek şekilde konulan kasa veya telaro.


Köşker


Dülger.


Kromatizm


Çok renklilik. Mimaride 2.Dünya savaşından sonra önem kazanmıştır.


Kroşe


Boru ve parçalarını, geçtikleri yerlere tutturmak için kullanılan araç.


Kundur


Konsol kirişi (Doğu Karadeniz'de)


Kurağ


Sanatsal değeri olan yapı.


Kutur


Çap.


Kuvars


Doğal billuri silislerin genel adı.


Küpeşte


Korkulukların üzerine, elin kayması için yerleştirilen ve boydan boya devam eden profilli ahşap, maden veya plastik kısım.



-L-


Labrum


Romalılarda banyo teknesi.


Lahit


Eskiden sinlerin üzerine konulan tabut biçimindeki taş.


Lal


Yakut gibi değerli taşlardan sayılan parlak kırmızı renkte, billurlaşmış, saydam bir alüminyum oksidi.


Lama Demiri


Uzun, ensiz, yassı, dikgörtgen kesitli demir.


Lata


Yapıda kullanılan dar, uzun kereste.


Lateks


Bitkilerin, çoğu süt görünüşünde olan öz suyu.


Lika


Boyacılıkta ve yaldızcılıkta astar olarak kullanılan bir çeşit zamk.


Litoloji


Taş bilimi.


Lületaşı


Doğal magnezyum silikatından ibaret, kolayca yontulup işlenebilen beyaz taş.



-M-


Mabet


Tapınak.


Mabeyn


Eski konaklarda, harem ile selamlık arasında yer alan, hem harem hem de selamlık olarak kullanılabilen oda veya daire.


Maço


Taş çekici, balyoz.


Manivela


Bir ucundan bağlı bulunduğu nokta etrafında dönen kol.


Mapa


Ucu halkalı cıvata.


Maroken


Fas'ta işlenen yumuşak bir cins keçi derisi.


Maun


Tespihağacıgillerden, Hindistan ve Honduras'ta yetişen büyük bir orman ağacı ve bunun, parlak kırmızımtrak renkte, sert ve iyi cila tutan kerestesi. Güneş ığında koyulaşır ve makbuldür.


Maymuncuk


Her kilidi açmaya yarar, eğri ve sivri bir demirden ibaret alet.


Mefruşat


Döşemelik eşya.


Meneviş


Su yüzünde, maden ve ipekli kumaş gibi şeylerde görülen ince dalgalar. Hare.


Menfez


Girecek veya geçecek yer, delik, ağız, açma.


Menzil


Konak yeri.


Meşe


Gürgengillerden, kerestesi dayanıklı bir ağaç. Sert olduğundan iyi cila tutar.(akmeşe, karameşe, tüylümeşe, mantar meşesi, kızılmeşe)


Mıcır


Kırmataş.


Mıskala


Maden parlatmaya yarar.


Mine


Maden eşya üzerine kaplanan renkli cam tabakası.


Minyatür


Yazma kitaplarda bulunan, ince bir sanatla işlenen, küçük renkli resimlere verilen ad.


Moket


Doğal veya yapay hammaddeli, duvardan duvara döşenen bir çeşit halı.


Mozaik


Türlü renklerde küçük taş, cam, çömlek parçalarının yan yana getirilmesiyle yapılan duvar, döşeme, tavan kaplaması şeklinde resim ve bezeme işi. Mozaik tasvir şeklinde veya geometrik düzende olabilir.


-N-


Nakkaş


Ressam.


Nervür


Kaburga, damar, diş.


Nihale


Sofrada kullanılan tencere altlığı.


Niş


Çoğunun üstü kemerli duvar hücresi.


Nötr


Yansız, tarafsız.


-O-


Odeon


Eski Yunanda, içinde konserler verilen, şiirler okunan basamaklı yer.


Oniks


Damarlı akik.

Dekorasyon Sözlüğü (A' Dan Z' Ye )
 

-Ö-


Öntasar


Herhangibir tasarının ilk biçimi. Avan proje.


Örek


Duvarcı ve dülger eliyle meydana gelmiş yapı.


Ören


Eski yapı veya şehir kalıntısı. Harabe.


-P-


Pafta


Üzerine proje çizilen levha.


Palafit


Göl üzerine yapılan ilkel ev.


Palandız


Çeşmenin musluk taşı.


Palledyen


Gotik ve klasik ögelerin karışımına karşı İngiltere ve Fransa'da bir tepki olarak doğmuş bir akımdır.


Palmet


Palmiye dalı, yelpaze şeklinde kabartma desen.


Paraçol


Saçak, cumba gibi çıkmaların altına konan destek.


Parsel


Belli bir amaç için ayrılmış arazi parçası.


Paska


Doğu Karadeniz'de köhne yapı, serander.


Patyo


Bir evde taş döşeli avlu.


Pergola


Dikmeler ve sık kirişleme ile yapılan ve üzerine yeşillik sardırılan gölgelik.


Perspektif


Eşyayı, durağan bir noktaya göre uzaklıklarını ve aralarındaki duruş ayırımlarını canlandıracak şekilde resimleme yolu.


Pervaz


Bir şeyin çevresine veya kenarına uzunluğuna eklenen dar kenarlık.


Peyke


Bazı yerlerde, özellikle eski kahvelerde bulunan sedir.


Peyzaj Mimarisi


Bahçe Mimarlığının diğer adı; bir toprak parçasını bitki, su, taş gibi doğa elemanları ile düzenleme sanatı.


Pirinç


Bakıra çinko karıştırılarak elde edilen bir alaşım.


Pirometre


Fırınlardaki yüksek sıcaklığı ölçer alet.


Planya


Uzunluğu fazla olan yüzeylerin düzeltilmesinde kullanılan uzun rende, düzleme rendesi.


Platin


Rengi gümüşten esmerce, yumuşak, kolay işlenir, oksitlenmez, asitlere karşı dayanıklı, Pt simgesiyle gösterilen maden.


Polyester


Cila işlerinde cam elyafı ile donatılmış olarak mobilya ve çeşitli yapı elemanları yapmakta kullanılan sentetik reçinenin adı.


Pompadur


Fransa'da XV. Louis devrinde ortaya çıkan mobilya ve bezeme tarzı.


Portal


Taç kapı.


Proje


Bir yapının gerçekleşmesi için yapılan plan, kesit ve diğer ayrıntıların tümü.


Puşide


Türbelerde sandukaların üzerine örtülen yeşil örtü.


Pürmüz Lambası


Benzin, gazyağı ve ispirto ile çalışan, taşınabilir, ağzından püskürttüğü alev ile lehim yapma gibi işlerde kullanılan aygıt.


PVC


Elektrik kablolarının yalıtımında, suya karşı geçirimsizlik sağlanmasında kullanılan yanmaz bir polimer, vinli reçine. Döşeme kaplama gereçleri yapmakta kullanılan PVC'den temiz ve pissu boruları da yapılmaktadır.


-R-


Rahle


Üzerine kitap koyup, bağdaş kurarak önüne oturulan bir çeşit alçak masa.


Raspa


Demir veya tahtayı kazımak için kullanılan iri dişli çelik eğe, törpü.


Rasyonalizm


1900'lerde başlayan ve 1928 yılında CIAM toplantısı ile daha da ağırlık kazanan mimarlık akımı. Duygu yerine akıl ve mantığın, pozitif bilimlerin ön plana geçtiği bu akıma, fonksiyonellikte denir.


Rejans Tarzı


Fransa'da XIV. ve XV. Louis üslupları arasında bir geçit üslubu. (1715-1723)


Restorasyon


Aslına sadık kalınarak onarma işi.


Reze


İnce talaş.


Rondela


Cıvata başlarının veya somunların altına yerleştirilen, ortası delik, yuvarlak, yassı, madeni parça, pul.


Rotond


Planı bir daire olan, kubbeli yapı.


Rögar


Kanalizasyonda, yer altındaki temizleme parçalarını kontrol etmek ve çeşitli doğrulardan gelen boruları, başka bir doğruya yöneltmek için yapılan baca, lağım bacası.


Röleve


Bir yapının bütün boyutlarını ölçerek plan, kesit ve görünüşünü yeniden çıkarma, ölçüleme.


Röper


Bir doğrultuyu, bir düzeyi, bir yüksekliği belirlemek veya yeniden bulmak üzere bir duvar, jalon ya da arazi üzerine konulan işaret.



-S-


Saç


Demir levha


Sağır


Penceresiz, saydamsız.


Sahanlık


Binalarda kapı önünde, merdiven başlarında veya ortasında olan boşluk.


Saykal


Maden parçalarının üzerine vurulan cila.


Sedef


Midye ve istiridye gibi hayvanların, süs eşyası yapmak için kullanılan, beyaz, parlak ve renkser kabuğu.


Sedefkar


Sedef işleyen sanatçı.


Sinagog


Musevi tapınağı.


Sismoloji


Yer hareketlerini ve depremleri inceleyen bilim dalı.


Sundurma


Yağmur veya güneşten korunmak için bir kapı üstüne veya duvar önüne yapılan saçak.


Sunta


Ahşap yonya levhası.


Süpürgelik


Yapılarda, duvarların döşeme ile birleştiği yerlere yerleştirilen ve boydan boya giden 5-8 cm. yüksekliğinde ahşap, taş, metal veya plastik şerit.


-Ş-


Şablon


Kesme veya oyma kalıbı.


Şadırvan


Ortasında yüksekçe bir yerden şarıltı ile bol su akan havuz veya çavresi musluklu duvarla çevrilmiş su haznesi.


Şahide


Mezar taşı.


Şale


İsviçre'de kır evlerine verilen ad.


Şapel


Küçük kilise.


-T-


Tahrilli Cam


Çeşmibülbül.


Takçagöz


Duvarlarda öteberi koymak için bırakılan, dolap içi gibi girgin yuva, oyuk raf.


Takke


Yarım kule şeklindeki kubbenin üst bölümü; küçük yassı kubbe.


Tandır


Yere çukur kazılarak yapılan bir çeşit fırın.


Taraça


Oturup hava almaya yarayan, düz ve çevresi açık yüksekçe yer, seki. Teras.


Tarz


Üslup.


Taşeron


Büyük bir işin bir bölümünü yapmayı, asıl müteahhitten üzerine alan ikinci üstenci.


Tav


İşlenecek bir nesnede bulunması gereken ısı, nem gibi durum.


Telkari


Gümüş veya altın tellerden meydana getirilen motiflerlerle süslü. (Telkari bir vazo)


Temren


Demir parmaklık çubuklarının ucundaki sivri kısım.


Terrakotta


Sarıdan kızıl kahveye kadar değişik renklerde, tuğla ve kiremitten çok daha düzgün, ince dokulu pişmiş toprak.


Tezhip


Yaldız ve boya ile bezeme işi.


Tezyin


Bezeme, süsleme.


Tırkaz


Kapıyı sıkıca kapamak için arkasına enine sürülen demir veya ağaç.


Tunç


Bakır, çinko ve kalay karışımı olup, pirinci andıran sarı bir alaşım.


Türkuvaz


Firuze. Firuze rengi. Türk mavisi.


-U-


Ufki


Yatay.


Ustuka


Sönmüş kireç.


-Ü-


Üstüpü


Kalafat işlerinde kullanılan didilmiş kendir.


Ütopya


Gerçekleşmesi olanaksız tasarı ya da düşünce.


Üzengi


Kirişleri veya bazı çatkı parçalarını taşımak üzere altlarına geçirilen U şeklinde bükülmüş, lama demiri veya yuvarlak demir.


Üzgeç


Çekilip alınır ip merdiven.


-V-


Varak


Yazılmış kağıt- Altın, gümüş, veya başka madenleri döverek meydana getirilen ince yaprak. Folyo.


Vasistas


Pencere ve kapı üzerinde bulunan, havanın değiştirilmesine yarar, açılır-kapanır pencere.


Vidanjör


Septik çukurlarının suyunu boşaltan.


Vihara


Hindistan'da Buda manastırı.


Vitray


Pencereleri süslemek için; kesilmiş renkli camları, ince kurşun veya ağaç çubuklarla ya da alçı ile birbirine bağlayarak, yapılan resim.


Vitrifiye


Camlaşmış, camsı; vitrifiye seramik.

-Y-

Yüz


Yapının cephesi.