Çoklu Zeka Kuramı
 

Cevap : Çoklu Zeka Kuramı
 

“Zekanın ölçüsü nedir? Zeki olup olmama durumu nasıl anlaşılır? Zeka geliştirilebilir mi?” gibi soruların pek çok karşılığı bireyin, sorunlarını çözme becerisi, mantığını kullanabilmesi ve eleştirel düşünebilmesi gibi daha çok matematik ve dil becerileri ile ilgili olarak yanıtlanmıştır.


1980’lere değin tek tip zekadan söz edilmekteydi. Bugün eğitim sürecindeki gelişmelerle birlikte bireylerin neler yapabildiğinden çok neler yapabileceği düşünülmeye başlanmıştır. Yukarıda sözü edilen tek tip zekanın, bireylerin değerlendirilmesinde yeterli olmayacağı, onların var olan yeteneklerinin ortaya çıkarılması gerektiği görüşü yaygınlaşmaktadır. Çoklu Zeka Kuramı da bu amaçla yeni eğitimsel yöntemlerin düşünülmesi için ortaya atılmıştır.


Gardner, zekanın iki değil, yedi yönü olduğunu savunmuştur. Böylece sadece matematikte ve dilde başarılı olanların değil, müzikte, sporda, dansta, iletişimde, doğada, resimde kendini gösterenlerin ve kendini iyi tanıyanların da zeki olduğunu ortaya çıkarmıştır.


Çoklu Zeka Kuramının amacı; eğitimde bireylerin neler yapabildiklerinden çok neler yapabilecekleri-nin düşünülmesidir. Günümüzde eğitim ve psikoloji alanındaki gelişmelerle klasik testlerin, çocukların değerlendirilmesinde yeterli olamayacağı, onların potansiyel yeteneklerinin de ortaya çıkarılması gerektiği görüşü vardır.

Gardner, bireylerin aynı düşünüş tarzına sahip olmadıklarını ve eğer eğitimin bu farklılıkları ciddiye aldığı düşünülürse bütün bireylere en etkili şekilde hizmet edeceğini belirtmiştir. Eğer bireyler farklı zeka bileşenlerini tanıyabilirlerse karşılaşacakları sorunları çözmede daha şanslı olabilirler.


Çoklu Zeka Kuramının Bölümleri


1. Sözel Zeka: Dili, sözlü ve yazılı olarak etkin bir biçimde kullanma yeteneğidir. Örneğin; bir şairin, sözcükleri ustaca kullanarak şiir yazması, bir siyasetçinin söyleminin büyükçe bir grubu etkilemesi gibi.


Doğaçlama: “Kasiyer, alıcıya kredi kartının iptal edildiğini söyler.
Kasiyerin amacı: Kredi kartı iptal edildiği için alıcının seçtiği ürünleri ona vermemek için direnmektir.

Alıcının amacı: Kredi kartında hiçbir sorun olmadığını düşünüyor. Bu mağazanın sisteminde bir aksaklık olduğunu kasiyere anlatmaya çalışıyor.


2. Müziksel Zeka: Ritm, ses yüksekliği, melodiye duyarlılık gibi düşünce ve duyguların aktarılmasında müziği kullanan bireylerin sahip olduğu zeka türüdür. Müzisyenler, koristler ve orkestra şefleri bu tür bireyler arasındadır.
Doğaçlama: Öğrenciye öncelikle bir müzik eseri dinletilir. Daha sonra öğrenciden, dinlediği eseri, eserle ilgili hissettiklerini de doğaçlamasına katarak bir orkestra şefi gibi yönetmesi istenir.


3. Görsel Zeka: Biçim, şekil, derinlik, renk, çizgi ve boşluklara duyarlılıkla ilgilidir. Zihinde canlandırma gibi yetenekler ağırlıktadır. Bir ressam ya da heykeltraşın eserinde, bir mimarın tasarımında ya da harita yapımındabu zekanın oldukça gelişmiş olduğu söylenebilir.


Doğaçlama: Öğrencilere birer boş kağıt dağıtılır ve onlardan, yaratıcılıklarını da kullanarak daha önce görmedikleri ve adlarını da kendilerinin koyacakları bir balık resmi çizmeleri istenir.

4. Vücutsal Zeka: Bireyin, bedenini kullanarak düşünce ve duygularını anlatabilmesi ile ilgilidir. Bedeni oluşturan organlar arasında eşgüdüm, denge, hız, esneklik gibi özellikler gelişmiştir. Dansçılar, atletler, aktörler ve cerrahlar bu zekanın gelişmiş formuna sahiptirler.


Doğaçlama: 4 kişilik bir grup oluşturulur. Bireylerden biri doktor, biri ameliyat olacak hasta, diğer ikisi de yardımcı hemşire olmak üzere rol dağılımı yapılır. Hasta olan kişi kalp ameliyatı olacaktır. Öğrencilerden, bu doğaçlamayı yalnızca bedenlerini kullanarak canlandırmaları istenir.


5. Kişiler Arası İlişkiler: İnsanlarla kolaylıkla iletişim kurma, onların duygularını ve düşüncelerini anlatma, davranışlarını yorumlama, grupla işbirliği kurma gibi yetenekleri içerir. Başarılı öğretmenler, siyasetçiler, pazarlama uzmanları, din görevlileri bu zekaya sahiptir.


Doğaçlama: “Lisede bir öğretmen ve öğrenci. Dersin sonunda zil çaldığında öğretmen, öğrenciye birkaç dakika sınıfta kalmasını, onunla konuşmak istediğini söyler,
Öğretmenin amacı: Öğrencinin sırasının altında bir paket sigara bulmuş ve sigaranın ona ait olduğunu düşünüyor. Sigara bağımlısı olduğunu düşündüğü öğrencisine bu konuda yardım etmek istiyor.
Öğrencinin amacı: Sigara içen arkadaşının sigara paketi, kendisinde bulunduğu için oldukça korkuyor. Bunu öğretmene söylemek istiyor ama arkadaşına söz verdiği için susuyor.


6. Kişisel Zeka: Birey, kendini duyma ve anlamasıyla ilgili bilişsel yeteneklerini anlatır. Bireyin kendisini tanıması şeklinde açıklanabilir. Kendi düşünce ve duygularını bilme, sorularıyla başa çıkma, güdülerini, ilgilerini anlayabilme gibi yeterlilikler söz konusudur. Kendisiyle barışık diye adlandırılan bireyler bu tür zekası gelişmiş bireylerdendir.
Doğaçlama: İki arkadaş vardır. Bunlardan biri doğum gününü kutlamak amacıyla bir parti düzenlemektedir ve arkadaşını da bu partiye davet etmiştir.
Parti sahibinin amacı: Partiye davet ettiği en iyi arkadaşına hiç olmazsa doğum gününde bir kadeh içki içmesi için ısrar ediyor.


Arkadaşının amacı: Daha önce içki bağımlısı olduğu ve içkiyi bırakma çabası içerisinde olduğu için içki içmek istemiyor; fakat, arkadaşının da hatırını kırmak istemiyor.
7. Doğacı / Doğal Zeka: Doğal kaynaklara ve sağlıklı bir çevreye yoğun ilgisi olan bulunan, bitki ve hayvan topluluklarını tanıyan, çevresel değişikliklerin sonuçlarını açıklayan,doğa yaşamını inceleyen bireylerin doğacı zekası gelişmiş demektir. Biyologlar, zoologlar, avcılar bu bireyler arasındadır.
Doğaçlama: Bir sunucu, bir hayvansever, bir de avcı seçilir. Hayvanların avlanılıp avlanılmaması gerektiği hususu tartışılır.


8. Matematiksel / Mantıksal Zeka: Sayıları etkin kullanma, problemlere çözümler önerme ve elde edilen sonuçları nedenlere bağlama gibi davranışları içerir. Matematikçiler, istatistikçiler, bilgisayar programcıları bu tür zekası güçlü bireylerden sayılabilirler.
Oyun: Öğrencilere şöyle bir mantık oyununun oynatılması. Derenin bir tarafında koyun, kurt, ot ve çoban bulunmaktadır. Derede de bir sandal vardır. Sandal iki kişiliktir. Yani nesnelerden yalnızca iki tanesi aynı anda sandala binebilir. Çoban sürekli sandalda biner durumda olacağı için nesneleri birer birer derenin karşısına geçirmek durumundadır. Yalnız, karşıya geçireceği nesneleri öyle iyi seçmelidir ki, birinci nesneyi karşıya geçirirken ikinci nesne üçüncü nesneyi yiyebilecek durumda olmamalıdır.