Kurban İle İlgili Çeşitli Sorular
 

KURBAN İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ MESELELER
Soru: Bağ, bahçe ve tarla gibi şeylerin gelirleri mi, yoksa kendileri mi kurban nisabına girer?
Cevap: Ağırlıklı olan görüşe göre bunların gelirleri, diğer bir görüşe göre de kendileri kurban nisabına girer. 63
Soru: Bir kimsenin ev satın almak amacıyla biriktirdiği paradan kurban kesmesi gerekir mi?
Cevap: Evet, bir kimsenin ev satın almak amacıyla biriktirdiği paradan, sahih olan görüşe göre, kurban kesmesi gerekir.
Soru: Bir kimsenin vadesi dolmamış alacağı olsa ve nisap miktarı kadar başka malı da bulunmasa kurban kesmesi için borçlanması gerekir mi?
Cevap: Hayır, bu durumda kurban satın almak için borçlanmak, gerekmediği gibi sonradan alacağını elde etmekle kurban bedelini tasadduk etmesi de gerekmez.64
Soru: Bir hanıma nisap miktarı kadar altını olup, başka malı olmazsa kurban kesmesi gerekir mi?
Cevap: Evet, bir hanımın takı olsun olmasın, nisap miktarı kadar altını varsa başka malı olmasa bile kurban kesmesi gerekir.
Soru: Kurban kesmekle yükümlü kimse kurbanını hanımı namına kesebilir mi?
Cevap: Hayır, kendi kurbanını hanımı adına kesemez. Çünkü kurban kesmek kendisine vacip olmuştur. Ancak kendi kurbanının yanı sıra isterse hanımı adına da kurban kesebilir.
Soru: Kurban kesmek yerine bedelinin bir fakire veya bir hayır kurumuna verilmesi caiz midir?
Cevap: Hayır, kurban kesmek yerine, bedelinin bir fakire veya bir hayır kurumuna verilmesi caiz değildir. Çünkü kurban kesme yükümlülüğünün kalkması ancak, Allah rızası için kanın akıtılmış olması ile gerçekleşir.
Soru: Kurban fiilen 65 vacip olduktan sonra malın yok olmasıyla (Bayram süresi içinde kurbanını kesmediği için ondan) kurban kesme yükümlülüğü kalkar mı?
Cevap: Hayır, böyle bir durumda kurban kesme yükümlülüğü kalkmaz, kazası gerekir. 66
Soru: Kurban kesildikten sonra tamamıyla telef (yok) olsa kurban yükümlülüğü kalkar mı?
Cevap: Evet, bu durumda kurban kesme yükümlülüğü kalkar.67
Soru: Evin veya arabanın lüks durumu kurban nisabına girer mi?
Cevap: Hayır, asli ihtiyaçtan olduğu için evin veya arabanın lüks durumu kurban nisabına girmez. Fakat Müslüman'ın her zaman lüks ve israftan kaçınması gerekir.
Soru: Bir kişinin izin almaksızın hanımı veya büyük oğlu namına kurban kesmesi caiz midir?
Cevap: Hayır, bu durumda hanımı veya büyük oğlu namına kurban kesmesi caiz değildir. Yalnız İmam Ebu Yusuf'a göre kişinin, hanımı ve idaresinde bulunan büyük oğlu namına kurban kesmesi istihsanen caizdir. 68
Soru: Bir kimse izin almaksızın arkadaşının satın aldığı kurbanını keserse sahibi nâmına geçerli olur mu?
Cevap: Evet sahibi namına geçerli olur. 69
Soru: İki kişi yanlışlıkla karıştırarak birbirinin kurbanlarını keserler ise kurbanları geçerli olur mu?
Cevap: Evet, her ikisinin kurbanı geçerli olur. Böylece her biri kesilmiş şekliyle kendi kurbanını alır. 70
Soru: Zengin olan bir kimse birden fazla koyun kurban etse hepsi vacip kurban yerine mi geçer?
Cevap: Hayır, bu durumda bir tanesi vacip yerine geçer, diğerleri nafile kurban olur. 71
Soru: Zengin bir kimse kendisi için bir sığır kurban etse yedide biri mi yoksa tümü mü vacip kurban olur?
Cevap: Bu durumda sığırın tümü vacip kurban olur. 72
Soru: Zengin bir kimse Kurban Bayramı'nda on tane kurban kesmeyi adarsa hepsini kesmesi gerekir mi?
Cevap: Evet, sahih olan görüşe göre adanın miktarı tamamını kesmesi gerekir. Fakat bazı alimlere göre iki tane kesmek yeterlidir. 73
Soru: Evcil bir hayvan ile yabanî bir hayvanın birleşmesinden doğan hayvan kurban edilebilir mi?
Cevap: Bu durumda o hayvanın anasına itibar edilir. Anası evcil ise yavrusu da evcil sayılır ve kurban edilebilir. Anası yabanî ise yavrusu da yabanî sayılacağından kurban edilmez.74
Soru: Evcilleşen yabani hayvan kurban edilebilir mi?
Cevap: Hayır, evcilleşen yabanî hayvan kurban edilemez. Fakat yabanîleşen evcil hayvan kurban edilebilir. 75
Soru: Kurbanın geçerli olabilmesi için hayvanın kişinin mülkiyetinde olması gerekir mi?
Cevap: Evet, kurbanın geçerli olabilmesi için hayvanın kişinin mülkiyetinde olması gerekir. Örneğin, kişi yanında emanet olarak bulunan bir hayvanı kendi namına kurban olarak kesemez. 76
Soru: Bir kimse başkasına "Benim namına bir hayvanı satın al ve kurban olarak kes" derse, o kişinin kendi mülkiyetinde bulunan bir hayvanı onun namına kurban olarak kesmesi caiz olur mu?
Cevap: Hayır, caiz olmaz. Çünkü bir şahıs hem alıcı, hem de satıcı olamayacağından böyle bir durumda hayvan, namına kurban kesilenin mülkiyetine geçmiştir. 77
Soru: Taksitle veya veresiye ile kurban alıp kesmek caiz midir?
Cevap: Evet caizdir. Kendisine kurban vacip olan kişinin bu şekilde kurban satın alması caizdir. Çünkü taksit ile veya veresiye alınan kurban da peşin alınan kurban gibi kişinin mülkiyetine geçmiş olur.
Soru: Hem kışlık hem yazlık evi olan ancak nisap miktarı malı olmayan kimsenin kurban kesmesi vacip olur mu?
Cevap: Hayır, bu durumdaki bir kimsenin kurban kesmesi vacip değildir.
Soru: On kişinin toptan on hayvanı alıp her birinin bir tanesini kurban etmesi caiz olur mu?
Cevap: Evet, caizdir. Bu durumda etleri tartıyla taksim edilir. 78
Soru: Ölen şahsın vasiyeti olmaksızın bıraktığı maldan varisinin, onun namına kestiği kurbandan yemesi caiz olur mu?
Cevap: Vasiyeti olmadığı halde varisinin kestiği bu kurbandan yemesinde bir sakınca yoktur.
Soru: Fakir bir kimsenin kurban niyetiyle tavuk veya horoz kesmesi caiz midir?
Cevap: Hayır, fakir bir kimsenin kurban niyetiyle tavuk veya horoz kesmesi tahrimen mekruhtur. Çünkü bunda Mecusilere benzeyiş vardır. 79
Soru: Kurbanın geçerli olması için niyet etmek şart mıdır?
Cevap: Evet, kurbanın geçerli olması için niyet etmek şarttır. Çünkü hayvan ibadet kasdıyla da et kasdıyla da kesilebilir.
Soru: Bir zatı karşılamak için kesilen kurbanın eti yenir mi?
Cevap: Allah rızası olmaksızın sırf bir zatın gelişini kutlamak amacıyla besmele çekilmiş olsa bile kesilen kurbanın eti yenmez. Ancak o kimseye veya başkalarına ikram etmek niyetiyle kesilirse caizdir ve eti yenir. 80
Soru: Ölü namına arefe günü kurban kesilebilir mi?
Cevap: Burada kurban bayramı günlerinde kesilen kurban kastediliyorsa arefe günü kesilemez. Çünkü bu bir udhiyedir. Udhiye ise yalnız bayram günlerinde kesilir. Ancak sadaka niyetiyle kesilmek isteniyorsa arefe günü kesilebilir. 81
Soru: Deve adayıp da bulamayan bir kimse bunun yerine yedi tane koyun ve keçi kesebilir mi?
Cevap: Evet, böyle bir durumda yedi koyun veya keçi kesebilir. 82
Soru: Fakir bir kimsenin kurban niyetiyle satın aldığı hayvan kurban için belirlenmiş olur mu?
Cevap: Evet, fakirin bu niyetle satın aldığı hayvan sahih olan görüşe göre kurban için belirlenmiş olur. 83
Soru: Zengin bir kimse "şu işim olursa Kurban Bayramı günlerinde bir kurban keseceğim" dese bayram günlerinde kaç tane kurban kesmesi gerekir?
Cevap: Bunu kurban kesme günlerinde söylemişse iki kurban kesmesi gerekir. Biri adakta bulunduğu için, diğeri de zengin olduğu içindir. Ancak kişi bununla vacip olan kurbanı kast etmişse bir tane kesmesi gerekir. Eğer bunu kurban kesme günlerinden öne söylemişse o halde ihtilâfsız olarak bir kurban kesmesi gerekir. 84
Soru: Kusurlu bir hayvanı satın alan bir kimsenin kusuru geçtikten sonra kurban olarak kesmesi caiz midir?
Cevap: Evet, caizdir. Çünkü önemli olan kesildiği sırada hayvanın kusurlu olmamasıdır. 85
Soru: Etinin tamamının tasadduk edilmesi gereken kurbanlar hangileridir?
Cevap: Etinin tamamının tasadduk edilmesi gereken kurbanlar şunlardır:
1- Adak olan kurban,
2- Bayram günlerinde kesilmeyen kurban,
3- Ölünün vasiyeti üzerine kesilen kurban,
4- Ortaklardan birinin kazaya niyet ettiği kurban,
5- kurbanın doğurduğu yavru. 86
Soru: Gebe olan hayvanın kurban edilmesinde bir sakınca var mıdır?
Cevap: Gebe olan hayvanın kurban edilmesinde bir sakınca yoktur. Ancak doğumu yaklaşmış olan hayvanın kurban edilmesi mekruhtur. 87
Soru: Mekke'de mukim olan 86 hacı adayının (Hacla ilgili kurban dışında) zenginliğinden dolayı, kurban bayramı münasebetiyle kurban kesmesi gerekir mi?
Cevap: Ağırlıklı olan görüşe göre kesmesi gerekir. Diğer bir görüşe göre, hacı adayı mukim de olsa zenginlikten dolayı kurban kesmesi gerekmez. 89
Soru: Küçük yaşta kuyruklarının fazlı kısımları boğulmak suretiyle düşürülen koyunların kurban edilmesinde bir sakınca var mıdır?
Cevap: Hayır, küçük yaşta kuyrukları bu şekilde düşürülen koyunların kurban edilmelerinde bir sakınca yoktur. Çünkü bu bir kusur sayılmaz.
Soru: Cereyanla (elektrikle) hayvan kesmek caiz midir?
Cevap: Normal kesilen her hayvan için ayrı ayrı besmele çekmek gerekir. Ancak iki veya daha fazla hayvanın üst üste yatırılıp keskin bir pala ile bir defa besmele çekilip birden boğazlanması caiz olduğuna göre 90 birden fazla hayvanın sıraya dizilip kesici bir aletle otomatikman birden kesilmesi de caiz olabilir. Böyle bir durumda otomatiğin her çalışmasında besmelenin yeniden çekilmesi gerekir. Ancak bu durumda hayvanın canı çıkmadan başı koparılıyor veya hayvan ensesinden kesiliyorsa mekruh olur.
Soru: Hz. İsa'nın Allah'ın oğlu olduğuna inanan Hıristiyanlar ile Hz. Üzeyr'in Allah'ın oğlu olduğuna inanan Yahudilerin kestikleri yenir mi?
Cevap: Bazı alimler, "Bu durumda olan Hıristiyan ve Yahudilerin kestikleri yenmez" demişler ise de sahih olan görüşe göre yenir." 91







DİPNOTLAR


1 Bedai, 5/69; Reddu'l-Muhtar, 6/313.

2 Şafîilere göre keçinin iki yaşını bitirmiş olması şarttır. (lane, 2/331).

3 Şafîilere göre altı yedi aylık olan bir koyun acak süt dişini düşürdüğü taktirde kurban edilebilir. (Cemel, 5/252).

4 Mecmau'l-Enhur. 2/519; Kuhustanî, 2/200.

5 Malikilere göre bir sğır veya bir deve aynı aileden yedi veya daha çok kimse için kurban edilebilir. ancak ayrı ayrı ailelere mensup kişilerin, kaç kişi olurlarsa olsunlar, bir araya gelip ortak kurban kesmeleri caiz değildir (Mecmau'l-Enhur, 2/517).

6 Durer, 1/266; Mecmau'l-Enhur, 2/517.

7 Reddu'l-Muhtar, 6/317.

8 Bedai, 2/72.

9 Hindiyye, 5/304.

10 Şafiîlere göre sırf et içinde ortak olunabilir. (Cemel, 5/225).

11 Binaye, 9/119; Haniyye, 3/349.

12 Şurunbulâlî, 1/266; Reddu'l-Muhtar, 6/316.

13 Bazı müçtehitlerce dinî delil kabul edilen istihsan, gizli kıyas anlamındadır.

14 Reddu'l-Muhtar, 6/316. Şafiîlere göre caiz değildir. (Cemel, 5/255).

15 Evliya Efendi, Kurban Risalesi, s. 10.

16 Şafiî Mezhebi'ne göre adak niyetiyle ortak olmasının caiz olduğuna dair serahat vardır. (Mecnu, 8/395).

17 Bedai, 5/72.

18 Vacip olduğu yıl kesilmeyen kurban.

19 Haniyye, 3/349.

20 Bezzaziyye, 6/290.

21 Kuhustanî, 2/196; İslâm Dini s. 223.

22 Haniyye, 3/349.

23 Hindiyye, 5/291; Durer, 1/266.

24 el-Fıkhu'l-İslâmî, 3/601.

25 Usulüne göre hapsedilirse kurban edilebilir.

26 Reddu'l-Muhtar, 6/323. Şafiîlere göre uyuzluğu, az da olsa kulağı veya kuyruğu kesilmiş olan hayvan kurban edilemez. Ancak doğuştan kuyruğu olmayan hayvan kurban edilebilir (Muğni, 4/286).

27 Şafiîlere göre fakirin kusurlu bir hayvanı alıp kurban olarak kesmesi caiz olmadığı gibi sonradan kusurlanan bir hayvanı kesmesi de caiz değildir. (Cemel, 5/253; Muğni, 4/286).

28 Reddu'l-Muhtar, 6/325; Büyük İslâm İlmihali, s. 411.

29 Şafiîlere gre kesim esnasında da olsa kusurlanan bir hayvan kurban için geçerli olmaz (Envar, 1/377).

30 Şurunbulâlî, 1/270;

31 Bedai, 5/66.

32 Aynı yer.

33 Reddu'l-Muhtar, 6/326.

34 Aynı yer.

35 Mebsut, 12/13.

36 Reddu'l-Muhtar, 6/317: Şafiîlere göre zengin veya fakirin kurban niyetiyle aldığı hayvanı değiştirmesi veya satması caizdir. Ancak kişi "bu kurbanımdır" veya "bunu kurban edeceğim" derse, kurban olarak belirlenmiş olacağından caiz olmaz (Muğni, 4/282).

37 Şafiîlere göre kurban kesme zamanı bayramın birinci günü güneş doğduktan sonra hafif iki rek'at namaz kılınıp kısa iki hutbe okunacak kadar bir zaman geçtikten sonra başlar, dördüncü gün güneş batıncaya kadar devam eder, (İane, 2/331).

38 Şafiîlere göre kurbanın, bayram namazından sonra kesilmesi sünnettir.

39 Durer, 1/268.

40 Orta boylu bir mızrak 12 karış uzunluğundadır.

41 Reddu'l-Muhtar, 6/318.

42 Hindiyye,, 6/296; Büyük İslâm İlmihali s. 413.

43 Kuhushanî, 2/199.

44 Hindiyye, 5/293.

45 Bedai, 5/293.

46 Reddu'l Muhtar, 6/316; Bezzaziyye, 3/294.

47 Hindiyye, 6/296; Reddu'l-Muhtar, 6/321.

48 Reddu'l-Muhtar, 6/321.

49 a.g.e., 6320.

50 Şafiîlere göre az da olsa kurban etinden bir miktarının fakire çiğ olarak tasadduk edilmesi şarttır. (Tuhfe, 9/364).

51 Durer, 1/271; Kuhustanî, 2/203.

52 Zımmî: İslâm ülkesinin müslüman olmayan vatandaşı Harbî; İslâmî olmayan ülkenin Müslüman olmayan vatandaşı.

53 Kuhustanî, 2/203.

54 el-Fıkhu'l-İslâmî, 3/633.

55 Deri ile et arasında meydana gelen şişkinlik, beze.

56 El-Fıkhu'l-İslâmiye 3/667. Kanın yenmesi haram, diğerlerinin yenmesi ise mekruhtur.

57 Mecmau'l-Enhur, 2/517.

58 Reddu'l-Muhtar, 6/317.

59 A.g.e. 6/327; Büyük İslâm İlmihali, s. 413. Şafiîlere göre fakirin normalde kendi kurbanından yemesinde bir sakınca yoktur. Ancak kişi "bu kurbanımdır" veya "bunu kurban edeceğim" dese mutemet olan görüşe göre adağa dönüşeceğinden fakir olsun zengin olsun kurbanından yemesi caiz olmaz. Fakat yine Şafii alimlerinden Merağî ile Bulkinî bu sözlerle kurbanın adağa dönüşmeyeceğine ve dolayısıyla sahibinin ondan yiyebileceğine fetva vermişlerdir. (Buğye, s. 258).

60 Hindiyye, 5/301; Mecmau'l-Enhur, 1/521.

61 Bedai, 5/78; el-Fıkhu ale'l-Mezahibi'l-Erbaa, 1/723; Evliya Efendi Kurban Risalesi, s. 31.

62 Bedai, 5/78; el-Fıkhu ale'l-Mezahibi'l-Erbaa, 1/723.

63 Hindiyye, 5/292. (79) Hindiyye, 5/307.

64 Hindiyye, (5/307).

65 Kurban, bayramın üçüncü günü güneş batmadan önce fiilen vacip olur.

66 Reddu'l-Muhtar, 6/315. Zira, kurbanın vacip olması kudret-i mumekkine iledir. Fakat malın yok olmasıyla zekât yükümlülüğü kalkar. Çünkü zekâtın farz olması kudret-i müyessere iledir. Bu hususta fıtır sadakası ile hac kurban gibidir.

67 Bedai, 5/80.

68 Reddu'l-Muhtar, 6/315.

69 Mebsut, 2/12; Bahru'r-Raik, 8/204.

70 Tebyinü'l-Hakaik, 6/9.

71 Reddu'l-Muhtar, 6/333.

72 Aynı yer.

73 Hindiyye, 5/294.

74 Bezzaziyye, 6/289.

75 Aynı yer.

76 Durer, 1/271.

77 Evliya Efendi, Kurban Risalesi, s. 16.

78 Hindiyye 5/306.

79 Reddu'l-Muhtar, 6/313.

80 Reddu'l-Muhtar, 6/309; Büyük İslâm İlmihali, s. 426.

81 İslâm Dini, s. 224.

82 Reddu'l-Muhtar, 6/320. Şafiîlere göre bu durumda bir sığır, sığır da bulunmazsa yedi koyun veya keçi kesilir. (Envar. 1/207).

83 Reddu'l-Muhtar, 6/321. Şafiîlere göre sırf kurban kesmek maksadıyla hayvanı satın almakla o hayvan kurban için belirlenmiş olmaz. (Nihaye, 8/132)

84 Reddu'l-Muhtar, 6/320.

85 a.g.e., 6/325.

86 Reddu'l-Muhtar, 6/327.

87 Şafii Mezhebi'nde mutemet olan görüşe göre gebe olan, hayvan kurban edilmez. Ancak İbn Ruf'a bunu cevazına fetva vermiştir. (İane, 2/332)

88 Arafat'a çıkmadan önce 15 gün veya daha fazla Mekke'de kalmaya niyet eden.

89 Reddu'l-Muhtar, 2/515; Hindiyye, 5/293.

90 Reddu'l-Muhtar, 6/302.

91 a.g.e.; 6/297.