Sıvı Ve Elektrolit Tedavisi
 

SIVI-ELEKTROLİT VE ASİT-BAZ DENGESİ BOZUKLUKLARINDA TEDAVİ İLKELERİ

Su erişkinlerde vücut ağırlığının % 60’ını oluşturur.

2/3 : hücre içi
1/3 : hücre dışı

3-3.5 lt : intravasküler (plazma)
9-10 lt : interstisyel ( doku araları )

Zorunlu Su Kaybının Yolları :

1) idrar
2) dışkı
3) ter
4) hissedilmeyen buharlaşma

• Böbrekler
• Susama mekanizması
• ADH : Antidiüretik hormon : idrar çıkışının engeller
• RAA Sistemi : Renin-Anjiotensin-Aldosteron Sistemi
• ANF : Atrial Natriuretic Factor

Çok sayıda hormon , su metabolizmasına katılır.

OZMOS :

Geçişi sağlayan güç : ozmotik basınç

- Farklı konsantrasyonlarda 2 sıvıyı ayıran yarı geçirgen bir membrandan çözünmüş molekül içeren sıvıların geçişi.

- % 0.9’luk serum fizyolojiğin içeriği plazma ile izoozmolardır.

OSMOLALİTE :
- Osmotik yük
- Osmotik olarak aktif tüm partiküllerin moleküler konsantrasyonuna ozmolalite denir.

• Hücre membranı su moleküllerine geçirgendir. Su membran lipidleri arasında difüzyonla taşınır.

OZMOLARİTEDE BELİRLEYİCİ ELEMENTLER

K+ ve fosfor > hücre içi osmolarite
Na+ ve Cl- > hücre dışı osmolalite

Osmotik olarak aktif diğer maddeler : glukoz , üre , fosfolipit , kolesterol ve nötral yağ

GÜNLÜK İDAME SU GEREKSİNİMİ

İlk 10 kg için ; 100 ml/kg
İkinci 10 kg için ; 50 ml/kg
Sonrası için ; 20 ml/kg

GÜNLÜK BAZAL ENERJİ TÜKETİMİ

25 kcal / kg

• Sepsiste : 35 kcal / kg
• Ağır yanıklı hastada : 45 kcal / kg

Parenteral ( sindirim kanalı dışında diğer bir yolla ) beslenmede : glukoz +protein





GÜNLÜK İDAME ELEKTROLİT GEREKSİNİMİ

Esas olarak Na+, K+ ve Cl- dikkate alınır (+ Glc)

Verilecek su miktarı esas alınarak hesaplanır !
Na+® 3 mmol/100 ml SU gereksinimi
K+® 2 mmol/100 ml SU gereksinimi
Cl-® 2 mmol/100 ml SU gereksinimi
Ca2+® 0.05-0.1 mmol/kg
Mg2+® 0.05 mmol/kg
fosfat® 0.1 mmol/kg


HİPERHİDRATASYON VE TEDAVİSİ

Su zehirlenmesi olarak tanımlanabilir.
Hücre dışı kompartman sıvı hacmi artmıştır.

Ağır su zehirlenmesi olgularında konvülsiyon (havale nöbetleri) , koma ve ölüme sebep olabilir.

TEDAVİ YAKLAŞIMI :
- Sıvı alımını kısıtla
- Ağır olgularda iv %5 NaCl


ÖDEM

Kapillerlerden (kılcal damarlardan) plazmanın sızması ve interstisyel kompartmanda sıvı birikmesi ile seyreder.

İnterstisyumda sıvı birikimi > lenfatiklere drenaj > sistemik dolaşım

İnterstisyumda sıvı birikimi , lenfatik drenaj kapasitesini aşınca ödem oluşur !

Lenfatik drenajın bozulması da ödem sebebidir.

Ödemin Dağılımı : Yerçekimi ve lokal doku faktörleriyle belirlenir.

AYAKTAKİ HASTADA : Ekstremitelerde
YATAN HASTADA : Sakral bölgede
HİPOALBUMİNEMİDE : Göz kapakları gibi doku basıncının düşük olduğu kısımlarda

BAŞLICA DEHİDRATASYON SEBEPLERİ
- Diare
- Yaşlılarda disfaji (yeme zorluğu) depresyon
- Uzun süreli koma
- Hipertiroidizm
- Diabetes İnsipitus (yalancı şeker hst )
- Hiperparatiroizm

Na+ ve su eksikliklerinde uygulanan tedavide :
- dehidratasyonsuz hiponatremi
- dehidratasyonlu hiponatremi

Hiponatremide Kullanılan Solüsyonlar

İzotonik NaCl solüsyonu ( serum fizyolojik )
9 gr NaCl + 1 lt su ( % 0.9 NaCl , SF )

Uzun süreli SF kullanımında hiperkloremik asidoz görülebilir , dikkatli olunmalıdır.

Hacminin yarısı kadar 1/6 M laktat verilmesi asidozu önler !

Hiponatremi de Kullanılan Solüsyonlar-2

Hartman solüsyonu (Hipotonik Ringer Laktat)
112 g/L’lik sodyum laktatlı hipertonik solüsyon
NaCl’ün %10 ya da %20’lik hipertonik solüsyonları
İzotonik (%5) dekstroz (glukoz)’lu solüsyonlar
-monosodik karbonat içeren solüsyon:
* 14 g/L NaHCO3 içeren izotonik solüsyon
* 30, 42 ya da 84 g/L NaHCO3 içeren hipertonik monosodik karbonat içeren solüsyonlar


HİPOKALEMİ :

Etiyoloji (nedenleri)
- Aşırı K+ kaybı (idrar ve GİS’ten)
- Alkaloz ® ekstraselüler H+ ¯ ® H+ ve K+ iyonları arasındaki kompetisyon nedeniyle hücrelere K+ iyonlarının girişi
- Bazı ilaçlar
K+’un dokulara alınmasını artıranlar
İdrardan K+ eliminasyonunu artıranlar

Klinik :
1) paralizi
2) kas hastalıkları
3) aritmiler
4) artmış dijital duyarlılığı
5) EKG bozuklukları
6) böbrekte amonyak oluşumunun artması
7) sindirim bozuklukları (paralitik ileus)

HİPOKALEMİ TEDAVİSİ

K+ tuzları (özellikle KCl)
* oral (YT: hoşa gitmeyen tad ve iritan )
*i.v. yolla verilmesi gerekiyorsa, dilüe bir solüsyonu EKG izlemi altında infüzyon şeklinde

Potasyum preparatları:
Potasyum klorür
Potasyum klorür + %5 dekstroz
Potasyum klorür + %5 dekstroz + %0,45 NaCl
Potasyum klorür + MgCl2 + NaCl
Potasyum sitrat
Potasyum glukoheptonat
Potasyum glükonat

HİPERKALEMİ

Etiyoloji
- oral ya da parenteral aşırı K+ alınması
- böbrekten K+ eliminasyonunda bozukluk
- hormonal düzenlemede bozukluk
- asidoz
- bazı ilaçlar:
K+ ’un dokulara alınışını azaltanlar
Böbrekten K+ eliminasyonunu azaltanlar

Tedavi
- K+ alınmasının kısıtlanması
- K+ tutucu ilaçların kesilmesi
- K+’un etkilerini azaltan kalsiyum ve
- hücrelere girişini kolaylaştıran bikarbonat
- Polistiren sülfonat adlı reçinenin sodyum ya da kalsiyum tuzları: oral

Asit-Baz Dengesi Bozuklukları

Vücudun normal işlevi için:
Arteriyel kan pH’sı = 7.35-7.45
Hücre içi pH » 6.9


Vücut sıvılarının pH’sını etkileyenler ® asidik
Vücutta bazik nitelikli madde oluşmaz …
Asid-baz homeostazı ® asidleri tamponlamak için
Tampon sistem ®
zayıf asid veya baz + asid veya bazın tuzu

SINAV SORUSU :

Vücudun en güçlü tampon sistemi ?
Bikarbonat-karbondioksit sistemi

Asit-baz denge bozukluklarında sebep solunumsa = RESPITUVAR

Sodyum Bikarbonat Solüsyonu

İzotonik NaHCO3 = % 1.3’lük
Hipertonik NaHCO3 = % 2 – 8.4’lük

Genellikle tek başına değil , başka sıvıların ( özellikle NaCl ) içerisinde uygulanır.
Ca+2 ve Mg+2 ‘lu solüsyonların içine katılmaz = çöker.

[HCO3]plazma belli bir değerin altındaysa ya da kan pH’sı 7.1’den düşükse kullanılır.
Hesaplanan defisit miktarına göre yerine konur.


NaHCO3 solüsyonuyla ilgili dikkat edilmesi gerekenler :

- Yerine koyma tedavisi yavaş olmalı.
- Asidozda plazma bikarbonatını normale değil de , belli bir düzeye çıkarmak amaçlanır.
- Plazma K+ düzeyini dikkatle izliyoruz ( hipokalemi ? )

İzotonik Sodyum Laktat Solüsyonu

- Laktik asidozda kullanılmamalıdır.
- Isıya dayanıklı , stabil bir solüsyondur.
- Bikarbonat vericisi olarak davranır.

Hipertonik Sodyum Laktat Solüsyonu

- Dehidratasyonu olmayan ve sıvı kısıtlaması gereken asidozda
- Kullanmadan önce uygun oranlarda seyreltilmeli.

Sodyum Sitrat ve Disodyum Sitrat

- Hafif asidozda
- Oral
- Sitrat > Bikarbonat oluşturur.

Sodyum Sitrat ve Sitrik Asit Solüsyonu

- KBY ( Kronik Metabolik Asidozda )
- Oral
- Yan tesirleri : bulantı-kusma , geğirme

Alkaloz Durumlarının Tedavisinde

- İzotonik Amonyum Klorür
- Arginin Hidroklorür