Ali Fuat Cebesoy Paşa (1882 - 1968)
 

Ali Fuat Cebesoy, Alman kökenli Müşir Mehmet Ali Paşa’nın torunudur. 1882 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası İsmail Fazıl Paşa ve dedesi Mehmet Ali Paşa gibi kendi de askerliği seçen Ali Fuat, 1904’te Harp Akademisi’ni bitirdikten hemen sonra atandığı Beyrut Süvari Alayı’nda Mustafa Kemal ile tanışmıştır. Mustafa Kemal’le arasındaki o yılların dostluk ve güveni, Kurtuluş Savaşı çalışmalarında da sürmüştür. ,

Kurtuluş Savaşı’na değin Roma’da askeri ataşelik, Balkan Cephesi’nde, Suriye Cephesi’nde komutanlık yapan Ali Fuat Paşa, mütareke günlerinde ordusunu Islahiye’ye çektikten sonra izin alıp İstanbul’a geldi. Mustafa Kemal Paşa ile birlikte Şişli’deki evde buluşarak Kurtuluş Savaşı hazırlıklarına başladılar. Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya atanmasında önemli bir rol üstlendi. Ali Fuat Paşa’nın ağabeyi Mehmet Ali Bey, dönemin İçişleri Bakanı Mehmet Ali (Gerede)’nin kızıyla evlenmişti.

Mehmet Ali Gerede, bir vesile ile Mustafa Kemal Paşa ile tanıştırılmış, kısa zamanda aralarında bir yakınlık doğmuştu. Nutuk’ta da ayrıntılı yer verildiği gibi, Mustafa Kemal Paşa’nın Damat Ferit ile tanıştırılıp Anadolu’ya ordu müfettişi olarak atanma kararının imzalanmasında Mehmet Ali Bey, etkin bir sorumluluk üstlendi.

Ali Fuat Paşa, 1919’un Mart ayında Konya’daki birliğinin başına döndü ve 13 Mayıs’ta birliği Ankara’ya çekerek Kurtuluş Savaşı hazırlıklarına etkin bir biçimde başladı. Kararlaştırdıkları gibi, Rauf Orbay’ın da Ege üzerinden Ankara’ya ulaşmasından sonra, Mustafa Kemal ile buluşmak için Amasya’ya geçmişlerdi.







Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcı niteliğindeki kararların alınmasında, Sivas Kongresi’nin ve Kuvâ-yı Milliye güçlerinin örgütlenmesinde etkin bir rol üstlenen Ali Fuat Paşa, Ankara’daki birliğinin başında 27 Aralık 1919’da Dikmen sırtlarında Atatürk’ü karşıladı. Osmanlı Mebusan Meclisi’nde ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Misak-ı Milli yönünde kararlılık belirlenirken, Ali Fuat Paşa Anadolu’daki gerici isyanları bastırmakla uğraşmaktaydı. 23 Nisan’da Aznavur Ayaklanması, mayısta Düzce-Hendek Ayaklanması’nı bastırmak için o bölgelerdeydi. Bu başarılarının ardından 25 Haziran 1920’de Garp Cephesi komutanlığına getirilen Ali Fuat Paşa, bu görevde beklenen başarıyı gösteremeyince, Mustafa Kemal Paşa’nın kararıyla yerini İsmet Paşa’ya devretti. Kendi yerine İsmet Paşa’nın seçilmesi onda bir kırgınlık yaratmıştı; ama bu başka görevlerden çekilmesine yol açmadı.



http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg


Ali Fuat Paşal ’nın yeni görev yeri Moskova Büyükelçiliği’ydi. Bu görev birçok bakımdan kritik bir görevdi. Kurtuluş Savaşı’nın en etkin destekçilerinden olan Bolşevik iktidarıyla ilişkileri canlı biçimde sürdüren Paşa, bir yandan da “Turan” düşüyle Asya’ya geçen Enver Paşa, Cemal Paşa ve yandaşlarının planlarının Kurtuluş Savaşı’na zarar vermemesi için uğraşıyordu.

Ali Fuat Paşal , 1922’de Moskova’dan Ankara’ya dönerek Mustafa Kemal’in üzerindeki onlarca sorumluluktan birini, Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyetleri başkanlığını devraldı. TBMM’nin kararıyla cephedeki orduya moral olması için Ali Fuat Paşa başkanlığındaki bir topluluğun cephe gezisi kararlaştırılmıştı. Ali Fuat Paşali ’nın topluluğunda şair Mehmet Akif (Ersoy) de vardı. İsmet Paşa’nın günlüklerinde bu ziyaretin Ali Fuat Paşa ile ilgili bölümünde şu sözler yazılıdır:

“Akşam Fuat Paşa Akşehir’de... Gece Fuat Paşa ile... Saygılı güzel şövalye. Santim değişmemiş. Filistin muharebelerini doya doya anlattı. Ali Fuat Paşacephede hiçbir şeyi beğenmiyor.”

Ali Fuat Paşa, 1922’de TBMM ikinci başkanlığına getirildi. Lozan
kararının Meclis’te onaylanması oturumunu yöneten de Ali Fuat Paşa’ydı. Bu görevinin ardından 2. Ordu müfettişliğini üstlenen paşa, 1924’te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurucuları arasında yer aldı ve partinin genel sekreterliğini üstlendi. Partisi, Şeyh Sait Ayaklanması sonrasında çıkarılan bir kararla kapatılan Ali Fuat Paşa, 1926 İzmir Suikastı soruşturmasında Kazım Karabekir ve birçok arkadaşıyla birlikte tutuklandı.

Mustafa Kemal’in girişimiyle aklandığı bu olaydan duyduğu üzüntüyü yıllarca taşıyan paşa, bir süre hiçbir görev almayıp köşesine çekildi. 1933’te Atatürk’ün ısrarıyla Konya’dan bağımsız milletvekili olan paşa, ardından iki dönem daha aynı ilden milletvekili seçildi. Atatürk’ün ölümünden sonra CHP’ye girdi, Konya’dan seçimlere katıldı, kazandı. Kurulan hükümette bayındırlık bakanlığı yapan paşa, Kazım Karabekir’in ölümüyle boşalan meclis başkanlığı görevine seçildi (1948).

Ali Fuat Paşa, çok partili dönemde Demokrat Parti’ye katıldı, önce Eskişehir, ardından İstanbul milletvekili oldu. 27 Mayıs 1960 İhtilali’yle milletvekilliği düşen paşa, 10 Ocak 1968’de ölene değin, İstanbul’da anılarını yazarak yaşadı. Vasiyeti üzerine Geyve’nin Ali Fuat Paşa kasabasında toprağa verildi.



http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpghttp://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg



BÜTÜN DÜNYA