Cumhuriyet Savcilari Tarafindan Soruşturmalar Sirasinda Basin Ve Yayin Organlarina Bilgi Verilmemesi Hakkinda Genelge (Ceza İşleri Genel Müdürlüğü)
 

CUMHURİYET SAVCILARI TARAFINDAN SORUŞTURMALAR SIRASINDA BASIN VE YAYIN ORGANLARINA BİLGİ VERİLMEMESİ HAKKINDA GENELGE (CEZA İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ)

CUMHURİYET SAVCILARI TARAFINDAN SORUŞTURMALAR SIRASINDA BASIN VE YAYIN ORGANLARINA BİLGİ VERİLMEMESİ HAKKINDA GENELGE (CEZA İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ)

T.C.
ADALET BAKANLIĞI
Ceza İşleri Genel Müdürlüğü
Sayı: B.03.0.CİG.0.00.00.05/010.06.02/ 2501/01/2006
Konu : Cumhuriyet savcıları tarafından
soruşturmalar sırasında basın ve
yayın organlarına bilgi verilmemesi
[/b]GENELGE
No : 26
Bazı yer Cumhuriyet savcılarının Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre yürütmekte oldukları soruşturmalar hakkında basın ve yayın organlarına yazılı veya sözlü açıklama yaptıkları, ayrıca soruşturma evresi sırasında gizliliğe uyulması konusunda gereken duyarlılığı göstermedikleri, çeşitli sebeplerle Bakanlığımıza intikal eden bilgilerle basın ve yayın organlarında yer alan haberlerden anlaşılmıştır.
Bilindiği üzere, Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre kamu davasının açılmasından önce yapılan soruşturma evresine ilişkin işlemlerin, kanunla getirilen istisnalar dışında gizli olarak yürütülmesi gerekmektedir. Bu sebepledir ki, şüphelinin ifadesinin alınması ve sorguya çekilmesi, bilirkişi dinlenmesi, keşif ve muayene gibi soruşturma işlemleri sırasında kimlerin hazır bulunacağı anılan Kanun'da ayrı ayrı belirtilmiştir. Gizliliğin amacı, suçun işlenmesinden kamu davası açılıncaya kadar geçen sürede fail ya da faillerin gecikilmeden tespiti, firarların önlenmesi, suçla ilgili tüm delillerin sağlıklı olarak ve eksiksiz toplanması ve kamu davasının temelini teşkil eden soruşturmanın eksiksiz olarak yapılmasıdır.
Öte yandan;
I) Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 38'inci maddesinin dördüncü fıkrasında; "Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz."
II) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6'ncı maddesinin ikinci bendinde; "Bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar suçsuz sayılır."
III) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun
285'inci maddesinde;
"(1) Soruşturmanın gizliliğini alenen ihlâl eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak, soruşturma aşamasında alınan ve kanun hükmü gereğince gizli tutulması gereken kararların ve bunların gereği olarak yapılan işlemlerin gizliliğinin ihlâli açısından aleniyetin gerçekleşmesi aranmaz.
(2) Kanuna göre kapalı yapılması gereken veya kapalı yapılmasına karar verilen duruşmadaki açıklama veya görüntülerin gizliliğini alenen ihlâl eden kişi, birinci fıkra hükmüne göre cezalandırılır. Ancak, bu suçun oluşması için tanığın korunmasına ilişkin olarak alınan gizlilik kararına aykırılık açısından aleniyetin gerçekleşmesi aranmaz.
(3) Bu suçların basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde, ceza yarı oranında artırılır.
(4) Soruşturma ve kovuşturma evresinde kişilerin suçlu olarak damgalanmalarını sağlayacak şekilde görüntülerinin yayınlanması hâlinde, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur."

IV) 5187 sayılı Basın Kanunu'nun 19'uncu maddesinde; "Hazırlık soruşturmasının başlamasından takipsizlik kararı verilmesine veya kamu davasının açılmasına kadar geçen süre içerisinde, Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme işlemlerinin ve soruşturma ile ilgili diğer belgelerin içeriğini yayımlayan kimse, ikimilyar liradan (ikibin YTL) ellimilyar liraya (ellibin YTL) kadar ağır para cezasıyla cezalandırılır. Bu ceza, bölgesel süreli yayınlarda onmilyar liradan (onbin YTL), yaygın süreli yayınlarda yirmimilyar liradan (yirmibin YTL) az olamaz.
Görülmekte olan bir dava kesin kararla sonuçlanıncaya kadar, bu dava ile ilgili hâkim veya mahkeme işlemleri hakkında mütalâa yayımlayan kişiler hakkında da birinci fıkrada yer alan cezalar uygulanır."
V) 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun'un "yayın ilkeleri" kenar başlıklı 4'üncü maddesinin (k) bendinde; radyo, televizyon ve veri yayınlarında uyulması gereken ilkeler arasında; "Suçlu olduğu yargı kararı ile kesinleşmedikçe hiç kimsenin suçlu ilân edilmemesi veya suçluymuş gibi gösterilmemesi; kişileri suç işlemeye yönlendirecek ya da korku salacak yayın yapılmaması" ilkesine de yer verilmiştir.
VI) 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun;
157'inci maddesinde; "(1) Kanunun başka hüküm koyduğu hâller saklı kalmak ve savunma haklarına zarar vermemek koşuluyla soruşturma evresindeki usul işlemleri gizlidir."
234'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin ikinci alt bendinde; mağdur ile şikâyetçinin, "Soruşturmanın gizlilik ve amacını bozmamak koşuluyla Cumhuriyet savcısından belge örneğini isteme" haklarının olduğu,
Hükümlerine yer verilmiştir.
Bu hükümlere uymayanlar hakkında kanunî işlemlerin yapılacağı tabiîdir. Soruşturma evresiyle ilgili olarak Cumhuriyet savcıları tarafından basın ve yayın organlarına açıklama yapılmasının, soruşturmanın sağlıklı bir şekilde yürütülmesi bakımından bazı sakıncalar doğuracağı ve soruşturmanın gayesini tehlikeye düşürebileceği gibi, kamuoyunda yanlış anlamalara ve yorumlara da sebebiyet verebilecektir.
Bu itibarla;
1-Soruşturma evresinde, Cumhuriyet başsavcıları veya Cumhuriyet savcıları tarafından basın ve yayın organlarına açıklama yapılmaması, ancak; kamuoyunun bilgilendirilmesinin zorunlu olduğu düşünülen durumlarda, şüpheli kesin olarak belirlendikten ve suçla ilgili deliller toplandıktan sonra, Cumhuriyet başsavcısı tarafından [/b]basın bildirisi yoluyla[/b] açıklama yapılması, bu bildiride; suçsuzluk karinesi ve kişilik hakları da gözönünde bulundurulmak suretiyle kişilerin onurlarını kırıcı, küçük düşürücü, siyasî görüşleri açıklayıcı mahiyette veya bu anlama gelebilecek nitelikte ifadeler ile soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecek açıklamalara yer verilmemesi, gizli kalması gereken hususların açıklanmaması,
2-Soruşturmanın gizliliği ilkesine uymayanlar hakkında kanunî gereğine tevessül edilmesi,
Konularında gereken dikkat ve özenin gösterilmesini rica ederim.
Cemil ÇİÇEK
Bakan

Kaynak: mevzuat.adalet.gov.tr