Stres Nedir Ve Nasıl Ortaya Çıkar?
 

stres nedir ve nasıl ortaya çıkar?


Hayat boyu yaşantımızı olumsuz yönde etkileyip
sıkıntılara sokan etkenlerden biri de stres halidir. Stres
derken, her türlü olumsuz etkilere karşı vücudun gösterdiği
tepki, olarak anlaşılmalıdır. Bu etkiler, dıştan geleninsanlarla
ilişkiler, çevre koşulları (sıcak, soğuk, yağmur,
kar, sel baskını, deprem gibi), hastalık ve cerrahi operasyon
şeklinde veya içten gelen (bir yaşam biçimini hayal edip
heyecan duymak) tarzında olabilir. Öyleyse stres, içten veya
dıştan gelip organizmayı fizyoloji ve metabolizma alanında
sıkıntıya sokan her olumsuz etkiye karşı vücudun
savunmada gösterdiği tepki halidir.

Stres halinin ortaya çıkışı
:

Bir stres halinde, buna tepki olarak vücudun
savunma sistemi çalışmaya başlar. Şöyle ki, bir tehlike
anında beyin hipofiz bezine sinyal gönderir. Hipofiz bezi de
börek üstü bezini uyarır. Bu bezin medula denen iç
kısmında adrenalin ve noradrenalin hormonları
salgılanmaya başlar. Bu hormonlar kan akışıyla bütün
organlara yayılır ve etkisi;
-Dolaşım sisteminin, deri, böbrek ve sindirim
kanalına ait damarların daralması; kas, kalp ve beyini
besleyen damarların ise genişlemesi,
-Sindirim sistemi kanalı kaslarının gevşemesi,

büzücü kasların da kasılması,
-Merkezi sinir sisteminin yıpranması sonucu bunaltı
ve huzursuzluk belirtilerinin baş göstermesi,
-Daha iyi görmek için göz bebeklerinin büyümesi,
-Saldırgan görünmek için yüz kaslarının gerilip
kılların dikleşmesi,
-Kanda kullanılacak oksijen miktarını artırmak için
nefes alıp vermelerin hızlanması,
-Sindirim ve idrar yolları işleminde tutukluluk
halinin belirmesi,
-Üreme sistemi üzerindeki baskının cinsel
isteksizliğe yol açması, şeklinde görülür.
Acil durumda kasların daha çok kana ihtiyacı
olacaktır. Bu nedenle, kalp daha hızlı atar ve aniden
tansiyon yükselir. Diğer taraftan kan, mide ve ciltten
uzaklaşıp kaslara yönelip akar. Bu aşamada kan dolaşım
sistemine daha fazla yağ pompalanır; çünkü yağ, hızla
devreye giren bir enerji kaynağıdır. Kandaki şekerin
yoğunluğu artarken olası yaralanmaya karşı pıhtılaşmayı
gerçekleştirecek kimyasal bileşikler üretilir. Böylece vücut,
savunmasını tamamlanmış ve dövüşme veya kaçma
olgusuna hazır hale gelmiştir.
Stres hali etkisine göre iki çeşittir. Birisi kısa
sürelidir, pek farkında olmadan gelip geçer. Kişi üzerindeki
etkisi de pek önemsenmeyecek kadar az olur. Diğeri ise,
hem ağır hem de uzun sürelidir. Kişiyi sıkıntıya sokup
huzursuz eder ve aynı zamanda da organları yıpratır. Stres
halinin uzun sürmesi durumunda adrenalinin yerine, yine
böbreküstü bezinin korteks denen bölümünden daha fazla
kortizol hormonu salgılanır ve bu da;
-Vücutta su tutulup ödem hastalığı yapması,
-Bağışıklık sistemini zayıf düşürüp hastalıklara
yakalanma riskinin artırması,
-Şeker hastalığının (diyabet) baş göstermesi,
-Hafıza kaybı ve unutkanlığın hastalık haline
gelmesi gibi, olası rahatsızlıklara yol açar.

Stres Nedir Ve Nasıl Ortaya Çıkar?
 

Peki, stres halinden çıkışı kolaylaştırmak için ne
gibi yöntemler uygulanmalı:


Stres halinden çıkış için en iyi yöntem, kişinin
kendini iyi hissetmesidir. Her şeyden önce, stresin
organizmaya verdiği zarar ve kalıcı bozuklukları göz önüne
getirip sağlıklı yaşam ortamına yönelmelidir. Fakat nasıl bir
yöntemle? Herkesin kendine özgü bir çıkış yolu olabilir.
Ancak konu genel olarak ele alındığında, gevşeme
(meditasyon), egzersiz ve hobilerin kişiler için en uygun
rahatlatıcı teknikler olduğu görülecektir. Uygulama
teknikleri üzerinde durarak konuya açıklık getirelim.

Stres Nedir Ve Nasıl Ortaya Çıkar?
 

Gevşeme tekniği:
+Gevşeme tekniği uygulanırken;
-Rahat bir pozisyonda (oturarak veya yatarak)
gözleri kapatıp düşünceleri vücut organlarının her biri
üzerinde ayrı ayrı yoğunlaştırmalı ve bu bölgelerden
sıkıntının çıktığını hayali olarak hissetmeli; diğer bir
ifadeyle beyinle beden arasında ilişki kurup düşüncenin
organlar üzerine odaklanması,
-Vücudun kaslarını (5’e kadar sayarak) sıkıp
gevşetmeli,
-Kişi kendisini rahatlatıcı bir ortamda bulunduğunu
hissederek rahat nefes alıp vermeli. Rahat nefes almak
gevşeme için gereklidir. Ancak farklı nefes alma metotları
vardır. Kimisi göğsünü genişletip kasarak” göğüs nefesi”
alırken, bazıları ciğerlerini doldurmak için omuzlarını
kaldırarak “omuz nefesi”, diğer bir bölümü de diyaframla
(karınla) nefes alıp verirler. Doğru seçim diyafram
kullanılarak nefes almaktır. Diyaframla nefes alıp verirken
rahatlanıp gevşeyebilmek için;
-Burundan nefes alıp ağızdan verilmeli (hava hem
süzülmüş hem de ılıtılmış olur),
-Nefes alıp vermeyi yavaş tempoyla yapmalı, nefes
verdikten sonra belirli bir süre bekleyip tekrar nefes
alınmalı,
-Böylece yavaş nefes alıp verme işlemini 5-10 defa
tekrar edip sıkıntıların da nefesle beraber dışarı atıldığını
hissetmelidir.
+Egzersiz yapmak:
Stresle başa çıkmak için diğer bir yöntem de fiziksel
hareketlerdir. Beden sağlığı dikkate alınıp uygun bir metot
geliştirilmelidir. Sportif faaliyetler, kültür- fizik hareketleri,
uygun bir mekânda ölçülü gezinti ve yürüyüşler hem bedeni
zindeleştirir, hem de stresin atılmasına yardımcı olur.
+Hobilerle uğraşmak:
Stresten kurtulmada uygulanması gereken başka bir
yöntem de, kişinin kendine özgü hobilerle uğraşmasıdır.
Diğer bir deyişle, neden hoşlanıp haz duyuyorsa kendisini o
yöne yönlendirmelidir. Bu bağlamda, dostlarıyla sohbet
etmek, müzik dinlemek, dini inançlarının gereğini yerine
getirmek, hoşlandığı kokuyu koklamak, doğa güzelliklerini
seyretmek gibi uygulamalar akla gelebilir (29) Ayrıca kişiyi
rahatlatıcı bitkisel çay ve meşrubat içilmesi önerilir.
2006 yılında toplum gündemine sunulan haberlerin
birinde ney sanatçısı bir vatandaşın İstanbul’da hayvanat
bahçesindeki aslana ney dinleterek sakinleştirdiği, dahası o
vahşi ve saldırgan hayvanı kuzu gibi uslu hale getirip çoğu
kez onunla güreşip oynaştığı bildirilmişti.
Başka bir haberde ise, yine İstanbul’da, kalp
ameliyatı geçiren hastalarına ney dinletip kısa sürede
iyileşmelerine katkıda bulunan uzman bir doktorun
başarılarından söz edilmiştir. Konumuz için önemli olan
olayların cereyan tarzı değil, musikinin insan sağlığına
olumlu etkisini vurgulamaktır.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden
Prof. Dr. Mustafa Güler,” Duanın Tedavideki Yeri” konulu
yaptığı araştırmada yer alan bazı veriler şöyle:
-Dindar insanın daha uzun ve sağlıklı yaşadığı,
-İbadetine düşkün ve düzenli olarak dua eden
insanların daha seyrek hasta oldukları,
-Dindar olmayan hastaların dindar olanlara göre üç
katı daha uzun süre hastanede yattıkları,
-Herhangi bir dini aktiviteye katılmayan kalp
hastalarının ameliyat sonrası ölüm riski, dindar olanlara
kıyasla on dört kat daha fazla olduğu, şeklinde.
Araştırmada ayrıca, yurt dışındaki üniversitelerde
yapılan çalışmalara da yer verilerek örnekler gösterilmiştir:
ABD’de çalışan Müslüman bilim adamı Dr. Ahmet
El Kadı,” Kuran ve Stres” konusunda yaptığı araştırmaya
ilşkin hazırladığı tebliği,1984’de İstanbul’da yapılan Tıp
Kongresine sunmuştur. Tebliğinde, Kuran’ın Arapça
metnindeki kelimelerin ses özelliklerinin stresi azalttığını
deneyerek saptadığını savunmuştur.
Harvard’lı bilim adamı Dr. Herbert Benson, son 30
yılını duanın insan fizyolojisi üzerindeki etkilerine adamış,
tüm duaların stresi gideren, bedeni sakinleştiren ve
iyileşmeyi hızlandıran etkisi olduğuna dikkat çekmiştir. Dua
halinde iken insanların yaşadıkları değişiklikleri beyin MR
çekimleriyle izleyen Benson, dua esnasında beyinde
kompleks bir aktivitenin gerçekleştiğini saptamıştır
3

Bu olaylarda, musikinin ritim ve ahengi, duyu sinir
hücrelerini terapi yaparak “mutluluk hormonu”
salgılanmasını aktif hale getirdiği; korku, heyecan, öfke,
üzüntü ve kaygı veren olayların sonucu metabolizmada
oluşan stres hormonları etkisini bastırarak kişiyi
sakinleştirdiği bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır.