İslam Ve İman
 

Kur’an ayetlerine ve Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'in sünnetine bakıldığında İslam ve İman lafızları bazen aynı manada tek bir şeyin iki ayrı ismi olarak, bazen de her biri başka manalara delalet edecek şekilde ayrı ayrı manalarda kullanılmışlardır.


Selefi’s salih ve İslam alimleri bu konu hakkında çokça konuşmuşlardır. İnşeallah burada bu meselenin özetini yapmakla yetineceğiz.
İlk olarak bu iki söz hakkında Kur’an ve sünnetten bazı delilleri belirtip, sonra da meseleyi özetleyeceğiz.


1 - Bazı ayet ve hadislerde İslam, zahiri olan ameller için, iman ise kalbi ve batini olan ameller için kullanılmıştır. Demek ki bu naslara göre iman ile İslam ayrı ayrı şeylerdir.
Ayet ve hadislerden bazı örnekler:
Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor:
"Bedeviler "iman ettik" demektedirler. (Ey Muhammed!) De ki: "Siz iman etmediniz. Fakat İslam olduk, deyin. Çünkü iman, henüz kalblerinize girmedi. Eğer Allah’a ve Rasulüne itaat ederseniz, Allah amellerinizden hiçbir şey eksiltmez." (Hucurat: 14)
Ömer radıyallahu anh şöyle demiştir:
"Bir gün Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'in yanında otururken bembeyaz elbiseli, simsiyah saçlı, üzerinde yolculuk alametleri olmayan, içimizden kimsenin tanımadığı bir adam Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'in yanına geldi ve oturdu. Sonra dizlerini onun dizlerine yaklaştırdı. Avuçlarını da onun bacaklarının üzerine koyduktan sonra şöyle dedi:
"Ey Muhammed! İslam nedir?"
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem dedi ki:
"Allah’tan başka hakkıyla ibadete layık ilah olmadığına ve Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem'in onun elçisi olduğuna şahitlik etmen, namaz kılman, zekat vermen, Ramazanda oruç tutman, gücün yeterse hacca gitmendir."
Adam: "Doğru söyledin" dedi.
Biz ona şaşırdık. Hem soruyor, hem de doğruluyordu.
Sonra: "İman nedir?" dedi.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:
"Allah’a, meleklerine, kitaplarına, nebi ve rasullerine, ahiret gününe, kaderin, hayır ve şerrin Allah’tan olduğuna iman etmektir" dedi.
Adam: "İhsan nedir?" diye sordu.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:
"Allah’ı görüyormuş gibi O’na ibadet etmendir. Sen O’nu görmesen de O, seni görür" dedi.
Adam: "Kıyametin vakti ne zaman?" diye sordu.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:
"Sorulan, bu konuda sorandan daha bilgili değildir" dedi ve Lokman: 34 ayetini okudu.
Adam: "Kıyametin alametleri nedir?" diye sordu.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle cevab verdi:
"Kadının hanım efendisini doğurması (yani annesine hizmetçi muamelesi yapan çocukların bulunması) yalın ayak ve çıplak çobanların binaları yükseltmede yarışmalarıdır."
Ömer radıyallahu anh diyor ki:
"Sonra adam gitti. Bir süre sonra Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem dedi ki:
"Ey Ömer! Soranın kim olduğunu biliyor musunuz?"
Biz de: "Allah ve Rasulü daha iyi bilir" dedik.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:
"Bu, Cibril’dir. Size dininizi öğretmek için geldi" dedi. (Buhari, Müslim)
İbni Ömer radıyallahu anh şöyle dedi:
"Bir adam Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’e:
"En hayırlı İslam hangisidir?" diye sordu.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem ona şöyle dedi:
"Yemek yedirmen, tanıdığın ve tanımadığın kimselere selam vermendir." (Buhari, Müslim)
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'e şöyle soruldu:
"İslam nedir?"
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle cevab verdi:
"Yemek yedirmek ve güzel sözler söylemektir."
"İman nedir?" diye soruldu.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:
"Hoş görülü olmak ve sabretmek" diye cevab verdi. (İbni Ebi Şeybe-sahih senedle)

İslam Ve İman
 

2 - Bazı ayet ve hadislerde zahiri amellerin imana girdiği, batini amellerin ise İslam'a girdiği geçmektedir.
Bunlardan bazıları;
Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor:
"Muhakkak mü’minler o kimselerdir ki onlar Allah’a ve Rasulüne iman eden ve imanlarında asla şüpheye düşmeyen, Allah yolunda malları ve canlarıyla cihad edenlerdir. İşte sadık olanlar da bunlardır." (Hucurat: 15)
Ebu Hureyre radıyallahu anh’den Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'in şöyle dediği rivayet edilmiştir:
"İman yetmiş veya altmış küsür şubedir. En üstünü La ilahe illallah sözüdür. En aşağısı ise yoldan eziyet veren şeyleri kaldırmaktır. Haya (utanmak) imanın şubelerindendir." (Buhari, Müslim)
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem Abd İbni Kays heyetine şöyle buyurdu:
"Üç şeyi yapmanızı emrediyorum.
Birincisi; sadece Allah-u Teâlâ'ya iman etmek. Allah-u Teâlâ'ya imanın ne demek olduğunu biliyor musunuz? La ilahe illallah’a şehadet etmek, namazı ikame etmek, zekatı vermek, Ramazan ayında oruç tutmak, ganimetten beşte biri vermektir...."(Müslim)
Ebu Hureyre radıyallahu anh’den Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'in şöyle dediği rivayet edilmiştir:
"Yolların alamet ve işaretlerinin olduğu gibi İslam’ın da alamet ve işaretleri vardır. Onlardan bazıları:
Allah’a iman etmen ve O’na hiç bir şeyi ortak koşmamandır. Namazı ikame etmen, zekatı vermen, Ramazan orucunu tutman, beyti haccetmen, emri bi’l maruf ve nehyi ani’l münker yapman, ailene girdiğin zaman selam vermen, müslüman kavmin yanından geçtiğin zaman onlara selam vermen. Kim bunlardan birisini terkederse İslam’dan bir pay terketmiştir. Kim hepsini terkederse İslam’ı arkasına atmıştır."(El-İman Ebu Ubeyd s: 11, Albani bu hadis için Buhari ve Müslim’in şartlarına göre sahihtir dedi.)
Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor:
"Muhakkak ki Allah katındaki (tek geçerli) din İslam’dır." (Ali İmran: 19)


3 - Bazı ayet ve hadislerde İslam ve imanın aynı manada kullanıldığı görülür.
Bunlardan bazıları:
Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor:
"Bunun üzerine mü’minlerden orada olanları çıkardık." (Zariyat: 35)
Ebu Hureyre radıyallahu anh’den Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'in şöyle dediği rivayet edilmiştir:
"Kıyamet gününde bütün ameller gelecektir.
Namaz gelecek ve şöyle diyecektir: "Ey Rabb! Ben namazım."
Allah-u Teâlâ ona şöyle diyecektir: "Sen hayır üzeresin."
Sadaka gelecek ve: "Ey Rabb! Ben sadakayım."
Allah-u Teâlâ ona şöyle diyecektir: "Sen hayır üzeresin."
Oruç gelecek ve: "Ya Rabb! Ben orucum."
Allah-u Teâlâ ona şöyle diyecektir: "Sen hayır üzeresin."
Sonra tek tek bütün ameller gelecek ve Allah-u Teâlâ bütün bu amellere: "Sen hayır üzeresin" diyecektir.
Sonra İslam gelecek ve şöyle diyecektir: "Ey Rabb! Sen selamsın, ben ise İslam’ım."
Allah ona şöyle diyecektir: "Sen hayır üzerindesin. Bugün sana göre alacağım ve sana göre vereceğim." (Ahmed)

Abdulhak el-Heytemi