Arabistan’İn Siyasi Tarihi
 

ARABİSTAN’IN SİYASİ TARİHİ


Arabistan’ın kuzeyinde ve güneyinde İslam öncesi çeşitli devletler kurulmuştur. Orta Arabasitan’daki Hicaz bölgesinde ise İslam dönemine kadar devlet kurulmadığı bilinmekte ve kabileler ve göçebe halinde yaşayanların olduğu bilinmektedir.


Güney Arabistan’da Kurulan Devletler


Güney Arabistan’da Maînliler, Sebeliler ve Himyerîler hüküm sürmüş, daha sonra bu bölgeye Habeşliler ve Sasânîler hakim olmuştur.


Maînliler


M.Ö. 1400-650 yılları arasında Yemen’de hüküm süren Maîn krallığının merkezi San’a’nın doğusunda harabeleri bulunan Maîn şehriydi.Ticarete önem veren Maînliler Arabistan ürünleriyle Hindistan’dan ve Çin’den gelen ticaret mallarını Suriye,Mısır ve Filistin’e satarak büyük gelir elde ederlerdi.


Sebeliler



Güney Arabistan’da kurulan devletlerden ikincidir. Maînlilerin yıkılmasından sonra hüküm sürmüşlerdir. Merkezi Me’rib şehridir. Ticaretin yanında tarıma da önem veren Sebeliler bazı su bendleri inşa etmişlerdir. Bunlarda en meşhuru Me’rib Seddi’dir. M.Ö. 750-115 yılları arasında hüküm süren Sebeliler Himyerîler tarafından yıkılmıştır.


Himyerîler


Sebelilerden sonra Arabistan’ın Güney’inde hüküm süren Himyerîler, Araplar’ın Kahtânîler koluna mensuptur. Maînliler ve Sebeliler’in tersine savaşçı bir politika izleyen Himyerîler sınırlarını M.S. III. Yüzyılın sonlarına doğru sınırlarını Hadramut ve Orta Arabistan’a kadar genişlettiler. Askeri açıdan güçlü bir devlet haline gelen Himyeriler Habeşliler ve İranlılarla mücadele ettiler. Arabistan’da Hristiyanlığın ve Yahudiliğin IV. Yüzyılda Himyeriler yahudileri desteklerken Habeşliler ve Bizanslılar da hristiyanları desteklemekteydiler.


Yahudiliği kabul eden son Himyerî hükümdarı Zû Nüvâs, Yahudiliği kabul etmeyen Necran’lı hristiyanı “uhdûd” adı verilen ateşte diri diri yaktı. Kur’an’da bu acı olaya Burûc suresinde işaret edilmekte ve bunu yapanlar şiddetle kınanmaktadır. Himyerîlerin yardım çağrısına Habeş Aksum krallığına bağlı büyük bir ordu Eryat kumandasında Yemen’e girdi ve Himyerî hakimiyetine son verdi. Zû Nuvâs öldürüldü ve Sonra yarım yüzyıl süren Habeş hakimiyeti başladı. Habeşistan’ın Yemen valisi Ebrehe San’a’da büyük bir kilise yaptırdı ve Araplar’ın hac için Kâbe yerine yaptırdığı kiliseye gelmelerini istedi, ancak bunda başarı sağlayamadı. Bunun üzerine Kâbe’yi yıktırmak için büyük ordu yolladı. Fakat Fil suresinede anlatıldığı gibi başarılı olamadı. Kendisi ve ordusu helak oldu. Habeşlilerin kötü idaresi Yemen’deki memnuniyetsizliği arttırdı ve Sasânî hakimiyetine girdi. Yemen’de Sasânî egemenliği İslam dönemine kadar sürdü. Hz. Peygamber zamanında Yemen’in son valisi Bazen İslâm’ı kabul etti (629) ve İslâm devletinin bölgedeki ilk valisi olarak görevini sürdürdü.

Arabistan’İn Siyasi Tarihi
 

Kuzey Arabistan’da Kurulan Devletler

Kuzey Arabistan’da İslam’dan önce Nabatîler, Tedmürlüler, Gassânîler, Hireliler (Lahmîler) ve Kindeliler devlet kurmuşlardır.

Nabatîler

Nabatî krallığı M.Ö. IV. yüzyılın sonlarında kurulmuş, Filistin’in güneyinde Akabe körfezi ile Lût gölü arasında hüküm sürmüştür. Devletin merkezi Akabe körfezinin biraz kuzeyindeki Petra şehriydi. Roma İmparatorluğu ile çöl arasında tampon devlet görevi üstlenen Nabatîler kuzey ve güney Arabistan arasındaki kervan ticaretini de ellerinde bulunduruyorlardı. Nabatîler bir süre Roma İmparatorluğu ile iyi ilişkiler içinde olmuşlarsa da zamanla siyasî ve ekonomik sebepler yüzünden ilişkiler geriledi. M.S. 106 yılında İmparator Traianus Nabatî devletini ortadan kaldırdı.

Tedmürlüler

Kuzey Arabistan devletlerinin ikincisi Tedmür Krallığı’dır (Palmirliler). Tedmür şehri Suriye çölünün ortasındaki bir vahada, Humus’un 145 km. doğusunda, Şam’ın 260 km. kuzeydoğusunda yer alır. II. ve III. Yüzyıllarda en parlak dönemini yaşayan Tedmürlüler günümüze kitâbeleriyle birlikte harabeleri ulaşan birçok görkemli yapı inşa etmişlerdir. Tedmür krallığı 272 yılında Roma İmparatoru Aurelien’in Tedmür’ü ele geçirip kraliçe Zeyneb’i esir almasıyla sona erdi. İslam döneminde Tedmür, Hâlid b. Velîd tarafından sulh yoluyla fethedilmiştir (13/634).

Gassânîler

Gassânîler Arapların Kahtânîler koluna mensup olup III. Yüzyılda Yemen’den Suriye bölgesine göç ettiler ve burada Cefne b. Amr liderliğinde devlet kurdular. Bizans İmparatorluğunun etkisiyle hristiyanlığı kabul ettiler ve Bizans’ın vassalı oldular. Gassânîler’in en ihtişamlı dönemi II. Hâris b. Cebele (529 - 569) zamanıdır. Hz. Ömer zamanında Bizans’la yapılan Yermük Savaşı’nda (15/636) Gassânî emirlerinden Cebele b. Eyhem 12.000 kişilik bir ordunun kumandanı olarak Bizans’a destek verdi. Ardından bölgenin fethiyle Gassânîlerin hakimiyeti de sona erdi.