Yolculu Sürüş Ve Grup Sürüşü Prensipleri
 

YOLCULU SÜRÜŞ PRENSİPLERİ


Sürücünün bilmesi gerekenler:


1. Yolcu ikinci bir sürücü gibi düşünülmelidir.

2. Yolcunun davranışları motorun hareketlerini etkileyerek sürüş karakterini değiştirir. Bağımsız ekstra bir ağırlık olması bunun sebebidir.

3. Yolcu ani duruşlarda öne doğru hareket ederek kaskların çarpışmasına sebep olduğu gibi sürücünün kollarına da ekstra ağırlık bindirir.

4. Yolcunu getirdiği ekstra yük kalkışta daha fazla gaz ve debriyaj mahareti gerektirir.

5. Fren işlemi etkilenebilir. Daha önceden ve daha fazla basınç uygulamasıyla fren yapmak gerekir.

6. Arka teker üzerindeki ekstra ağırlık bilhassa ani duruşlarda durma gücü üzerinde arka frenin etkisini artırır.

7. Yokuş aşağı sürüşlerde frenleme mesafesini uzatır.

8. Ekstra ağırlık dönüşlerde ekstra dikkat gerektirir.

9. Dönüş açıklıkları etkilenebilir.

10. Sollamak için daha fazla bir zaman ve mesafe gerekir.

11. Bilhassa yan rüzgarların etkisi daha belirgin olur.


Motorun durumu:


1. Yolculu sürüşe uygun, buna göre üretilmiş tipte bir motor olmalıdır.

2. Lastik havaları motor manueline bakılarak yolculu sürüşe göre basılmalıdır.

3. Süspansiyon ayarları yolculu sürüşe göre ayarlanmalıdır.

4. Aynalar yolculu sürüşe göre ayarlanmalıdır.

5. Tüm bunlar motor el kitapçığına göre yapılırken yine bu kitapçığa göre verilen motor azami yük taşıma kapasitesi aşılmamalıdır.


Yolcunun bilmesi gerekenler:


1. Yolcu boyunun ayakları pedallara basacak kadar uzun ve yaşının bu işin sorumluluğunu kaldırabilecek seviyede olmalıdır.

2. Yolcuda koruyucu donanımlar giymiş olmalıdır.

3. Yolcunun da hareketlerinin sürüşü etkileyeceğini ve nasıl davranması gerektiğini bilmesi gereklidir. Bu kurallar:

a) Sürücünün belinden tutunun. Varsa yolcu motor tutanaklarından tutununuz.

b) Ayaklarınızı daima pedallar üzerinde basılı tutunuz. Motor durduğu zamanda bile.

c) El ve ayaklarınızı sıcak ve hareketli parçalardan uzak tutunuz.

d) Dönüşlerde sürücünün omuz üzerinden dönüş yönüne bakınız.

e) Geriye yada ani dönüşler yapmayınız. Bacaklarınızla motoru tutarken sağa sola ivmeler vermeyiniz.

f) Bir engel üzerinden geçilirken pedallar üzerinde bacaklarınız kırık vaziyette hafif yükselerek darbenin bedeninize etkisini azaltınız.

g) Yolcu sürücüye mümkün olduğunca yakın oturacaktır.


Genel güvenlik kuralları:


1. Yolcu taşıyabilecek tecrübede değilseniz(asgari iki yıl) yolcu taşımayınız.

2. Tecrübeniz yeterli ise ama ilk defa yolculu sürüş yapacaksanız önceden yolcu ile birlikte düşük süratlerde trafiğe kapalı uygun bir alanda alıştırmalar yapınız yada bunun eğitimini alınız.

3. Daima “Araştır”, “Değerlendir” ve “Uygula” işlemini uygulayınız.

4. Yolcunun sürate ve yatışlara alışması için kendisine zaman tanıyınız.

5. Sollarken kendinize daha geniş zaman tanıyınız. Ani geçişlere kalkışmayınız. Mesafe yeterince uzun olsun.

6. Rüzgara karşı hazır olunuz.

7. Aşırı hızlardan ve yatış açılarından sakınınız.

8. Yolcu binmeden motoru çalıştırınız.

9. Yan ayağı kaldırıp motoru tam desteğe alınca, ön fren sıkılı ayakta iki ayağınızla sağlam bir şekilde yere basılı olarak ve motoru bacaklarınızın arasında sıkıca tutulu bir vaziyette iken yolcuya binin komutunu veriniz.

10. Yolcu binince kask çarpışmalarına hazırlıklı olunuz.

11. Tam durup motoru desteğe aldıktan sonra kendisine vereceğiniz inin komutunu almadan yolcunun inmeye kalkmaması gerektiğini, ayakları pedallarda basılı beklemesi gerektiğini kendisine bildiriniz.



YOLCULU SÜRÜŞLERDE FRENLEME


Motosikletteki ekstra ağırlık yolcu olsun, yük olsun motorun atıl kütlesini ağırlaştırdığı oranda hareket yönü doğrultusunda dengelenmesi gereken bir ekstra hareket enerjisi verecektir. Daha da önemli olarak ilave ağırlık arka tekerin yere tutunma gücünü artıracaktır ve ön arka ağırlık oranının değişimi de değişik frenleme tekniği uygulanmasını gerektirecektir. Tıpkı iniş yada çıkışlarda değişik frenleme tekniklerinin uygulanması gibi.


Yolcunun ağırlığı genellikle yüksektir ve motora hareket yönünde daha fazla ileri hareket enerjisi verecektir. Sıkı ön fren hala mümkündür ancak yolculu durumda arka frenin daha sıkı kullanımı gerekir.


Burada ölçü yolcunun frenleme esnasında ne kadar ağırlığını sürücüye aktaracağıdır. Artçı ani duruşun farkında olmayabilir çünkü artçı ileriyi sürücü gibi göremez ve sürücü sert fren yaptığında yolcu sürücünün sırtına abanır. Daha doğrusu motor sürücüyü geriye, yolcuya doğru iter. Bu noktada sürücü yolcunun atıl kütlesi tarafından tankın üzerine doğru itilir. Sürücü burada motorun kontrolünü kaybetmemek için frenleri gevşetmek durumundadır.


Touring tipi bir motorda yolcuda varsa ağırlık 600kg a kadar çıkabilir. Arka/ön ağırlık dengesi belki 60/40 olabilir. Frenlemenin başlangıcında arka frenleme 350kg ve ön 250kg gücünde olabilir. Ama frenleme mevcut yer tutunma gücünün mesela %80nine yükseldikçe frenleme güçleri arka/ön 130/350 civarında olabilir.


Bu yüzden arka fren yolculu sürüşlerde toplam frenleme üzerinde olumlu katkı yapar. Yağışlı havalarda da olumlu etkisi vardır. Yokuş inişlerde bu durumun yolcunun atıl kütle etkisinin çok fazla olmasından dolayı fazla avantaja döndürülmesi fiilen mümkün olamaz. ABS sistemlerde ise sistem birleşik yada ayrıda olsa fiilde bir avantajı olmaz. Sadece daha sert fren yapılabilir.



Not.: Bu konu diğer sitelerde de tartışıldığı ve maalesef birçoklarınca yanlış değerlendirildiği için tekrar araştırıp yukarıdaki frenleme ile ilgili makaleyi size "Proficient Motorcycle" kitabından çevirdim. Amerikan otoritelerince bir numara kabul edilen bu kitaptaki bilgiler tüm ilgili taraflarca da dünyada doğru olarak kabul edilmiştir. Bu yüzden sırf benim yazdığımı reddetmek yada çürütmek için nedensiz, açıklamasız cevaplar yazılmamasını okuyan diğer tarafsız arkadaşlarımızın yanlış fikir edinmemesi, yanlış inançlara gitmemesi açısından ivedilikle rica ediyorum. Çünkü motosiklet sürüşü riskli bir konudur ve insan beyni ani, acil durumlarda ilk reaksiyonunu doğru yanlış ayırt etmeksizin inançları doğrultusunda verir.



GURUP SÜRÜCÜLERİNİN VE LİDERLERİNİN SORUMLULUKLARI…


Bu yazının amacı:


Herkesin güvenli bir şekilde birlikte sürüş yapabilmesi ve sağ salim evine dönebilmesidir. Kimsenin özgürlüğünü kısıtlamak değildir. Genel bir bilgilendirmedir ve karşılaşabileceğiniz her duruma bir açıklama getirmez. Bu yüzden herkesin bu yazıyı okumasını ve kendi yargılamaları ışığında uygulamasını tavsiye ederim. Unutmayın kendi güvenliğinizden öncelikle kendiniz sorumlusunuz bu yüzden yetenekleriniz, bilginiz ve motorunuzun kapasitesi oranında sürüş yapınız.


Sürücülerin sorumlulukları:


a. Guruptaki herkesin, gurup dışındaki herkesin, civardaki diğer yayalar ve araçların güvenliğini ve mal varlığını gözetmekle sorumlusunuz. Bu yüzden ana hatlara ve hedeflere dikkat ediniz.

b. Her durumda liderin talimatlarına uyunuz. Tek istisna bu talimatların sürücüyü yada herhangi bir bireyi tehlikeli bir duruma sokmasıdır.

c. Motosiklet ve diğer sürüş ekipmanlarını güvenli sürüşe uygun durumda hazır tutunuz.

d. Farlar açık sürüş yapınız.

e. Önce güvenlik tavrı ile sürüş yapınız. Tüm bireylerin, guruptan olsun olmasın, güvenliği evrensel bir önemdedir.

f. Hem sürücünün hem de atçısının kask takmaları gerekir.

g. Alkollü sürüş kesinlikle yapılmamalıdır.


Toplanma yeri ve hareket zamanı:


a. Belirtilen toplanış mahallinde yakıtlar dolu olarak ve önceden bulununuz.

b. Hareketten evvel durulacak yerler, ikmal noktaları, gidilecek yol hakkında guruba temel işlemler ve formasyonlar hakkında bir brifing verilir, hatırlatmalar yapılır.

c. Tüm üyeler önceden belirlenmiş hareket zamanında gurubun hareket etmesini engelleyecek davranışları sergilemekten kesinlikle kaçınmalıdırlar.


Sürüş formasyonu ve bireysel pozisyonlar:


a. Standart iyi hava şartlarında fermuar düzeni uygulanır. Öndeki motorla aranızda 2 saniye çaprazınızdaki motor ile aranızda 1 saniye mesafe bırakılır.

b. Lider gurubun başında olmalıdır ve gidiş hattının merkezinin solunda sürüş yapacaktır. Gurup artçısı formasyonun arkasında olur.

c. Yeni üyeler, misafirler ve tecrübesi az sürücüler gurubun ön tarafında liderin hemen arkasına yerleştirilir.

d. Her sürücü bir sonraki hedefe varıncaya kadar başlangıç pozisyonunu muhafaza eder. Bu sürücülerin önlerindeki ve arkalarındaki sürücülerin sürüş alışkanlıkları ve davranış biçimlerini tanımasına yarar. Bilhassa yeni tecrübesiz sürücüler için bu çok yaralıdır.

e. Bazı şartlar oluştuğunda lider gurubun tek sıra formasyonuna geçmesini talimatını verebilir. Sinyal sol kolun tek parmak açık yukarıya kaldırılıp tutulmasıdır. Bu işareti gördüğünüzde önünüzdeki sürücüden güvenli bir mesafe geri kalarak tek sıraya girin.

f. Eğer gurup çok kalabalıksa küçük guruplara ayrılmak daha güvenlidir. Oluşan gurupların sayısı kadar yeni lider ve gurup artçısı oluşturulması gerektir.

g. Üç tekerlekli motorlar daima gurubun arkasına yerleştirilir ve sürekli tek sıra olarak sürüş yapmalıdırlar.


Hız, aralar ve mesafeler:


a. Lider bir sürat oluşturup bunu muhafaza etme işlevini sağlayacaktır. Bu sürat tecrübesiz sürücülerinde uygulayabilecekleri bir seviyede olmalıdır. Ayrıca çevre şartları, izin verilen hız limitleri ve güvenli sürüş pratikleriyle uyumlu olmalıdır. Lider arkasındaki gurubun formasyonunun durumunu aynalarından sürekli kontrol etmelidir.

b. Liderler başlarında tecrübeli bir başka lider ve gurup artçısı olmak kaydıyla tecrübesizleri bir ayrı gurup formasyonuna ayırabilirler.

c. Tüm sürücüler arkadaki sürücülerin düzensiz hızlara girmesini düzenlemek üzere aynı hızı tutturmaya gayret göstermelidirler.

d. Tüm sürücüler liderle ve diğer sürücülerle aralarındaki uygun güvenli mesafe ve hat pozisyonlarını mevcut yol, trafik ve hava şartları ile uyumlu olabilmek için muhafaza edeceklerdir.


Asgari güvenli takip mesafesi:


a. Gurup içinde 2 saniye öndeki sürücüden ve 1 saniye çaprazdaki sürücüden aynı noktadan gecikmeli geçiş. Tek sıralı formasyonda direk öndeki sürücüden asgari 2 saniye gecikmeli geçiş. Sürücüler arasındaki aralar fazla açılırsa buraya diğer araçlar girip gurubu ayırabilir bu da liderin görevini engelleyecektir.

b. Sürücüler arası bırakılacak aralar hız ve yol şartlarınca belirlenmelidir. Sürüşe başlamadan önce her yol için bu mesafeler belirlenmelidir. Ne kadar hızı artırırsanız mesafeleri de o kadar büyütmelisiniz. Tüm guruptaki ara mesafeler aynı tutulmalıdır.

c. Liderin hemen önündeki araçlarla lider arasındaki mesafe kesinlikle asgari 3 saniye gecikmeliden az olmamalıdır. Gurubun önüne bir araç geçtiğinde bu ayarlamayı yeniden yaptığınızdan emin olunuz. Bu gecikme süreleri asgari süreler olup tam durma mesafeleri değildir.


Güvenli hat pozisyonları:


a. Hattın merkezinin solu ve sağıdır. Bu sürücüyü ortada biriken yağ lekelerinden uzak tutarken fermuar düzeninin oluşmasına doğru aralarla gerekli hat şeklinin sağlanmasıyla da olanak sağlayacaktır.


Trafik hatları:


Lider gurubu şu durumlarda tek sıraya sokar:


1. Trafik akış sürati gurup sürati ile aynı tempoda ise bu durumda hat değiştirmek beklenmeyen bir tehlike oluştuğunda yada trafik sizden daha yavaşladığında yapılır.

2. İki gidiş iki geliş otobanlarda gurup yavaş hatta ise ve fermuar düzeninde giderek hızlı akan trafiğin soldan geçişine, sağdaki yavaş akan trafiği sollama durumunda değilse izin verir.

3. Üç veya daha fazla gidiş ve aynı sayıda geliş hatlı otobanlarda soldan ikinci yavaş hatta fermuar düzeninde gidilerek sağ yandan giriş çıkışlara boş bir hat bırakılmış olur ve soldan geçişlere izin verilir. Hatlar soldan sağa sayılır. En sol hat en hızlı hat yada sollama hattıdır ve bir numaralı hat olarak sayılır. Buradan sağa doğruda en sağdaki en yavaş hatta doğru hatlar numaralandırılır.


Hat değiştirmek ve sollamak:


a. Tek yönlü otobanlarda fermuar düzeni normal olarak muhafaza edilir.

b. Lider pozisyonunu muhafaza ederek hat değişimi için işaret verecektir.

c. Tüm sürücüler pozisyonlarını muhafaza ederek işareti arkalarına iletirler.

d. Gurup artçısı ilk güvenli pozisyonda hat değiştirerek liderin hattın açık ve korunduğunu görmesini sağlayacaktır. Lider gurup artçısını aynasından kontrol ederek hat değiştirdiğinden haberdar olmalıdır. Gurup artçısı formasyonun arkasında herhangi bir araba olmadığından emin olmak için başı ile omuz üzerinden arkasını kontrol eder.

e. Formasyon liderin beni takip edin tavrı üzerine değiştirilir. Lider el işareti verir, ilk olarak kendisi değiştirir ve gurup sürücüleri önden arkaya doğru sırayla hat değiştirirler. Gurup artçısı dışında liderden önce kimse hat değiştirmemelidir. Hat değiştirirken omuz üzerinden başınızla bakarak arka kontrol mutlaka herkes tarafından yapılmalıdır. Uygun, güvenli aralar muhafaza edilmelidir. Trafiğin müsait olduğu zamanlarda lider sinyal verip hat değiştirme yapabilir.

f. Tüm gurubun sollamayı tamamlayamayacağı veya hat değiştirmeyi bitiremeyeceği durumlar olabilir. Bu durumda lider dönüş işareti verir. Guruba tek parmağı yukarıda olacak şekilde sol kolunu kaldırarak işaret verir. Bu gurup olarak hat değiştirmenin mümkün olmayacağı anlamını taşır. Bu durumda güvenli olunca lider işaret vererek hat değiştirir ve takiben diğer sürücüler de başlarıyla kontrol ettikten sonra işaret vererek güvenliyse hat değiştirmeyi yaparlar. Gurup dağılırsa mümkün olan en uygun yerde tekrar kurulmalıdır.

g. Çift yönlü yollarda sollama işlemi tek sıralı formasyon halinde yapılmalıdır. Lider bir aracı geçtikten sonra düzenli bir sürati muhafaza ederek geriden sollama yapan sürücülere yeterli boş alanı bırakmalıdır. Tüm geçişlerde herkes kendisinin güvenliği için omuz üzerinden başla kontrol bakışı işlemini kendisi mutlaka yapmalıdır.

h. Gurupta dağılma olduğu zaman tekrar birleşim için gerekeni yapın. Aynı yerinizi alın. Ancak bunu yaparken kara hız rekorunu kırmaya kalkmayın. Lider durumun farkındadır ve sollama tamamlandığında kopanların toplanabilmesi için gerekli ayarlamayı yapacaktır.


Yakıt, yiyecek, ihtiyaç ve dinlenme molaları:


a. Hareketten önce bu tip şeyler kararlaştırılmış olmalıdır. Seyahat boyunca değişen şartlara göre önceden karalaştırılan şekliyle plana sadık kalınmaya mümkün olduğunca çalışılmalıdır.

b. Plandan sapmalar değişen hava, trafik, sürücülerin yorulması, beklenmeyen olaylar yüzünden gereke bilebilir. Yakıt duruşları 15 dakika ile sınırlı olmalıdır. Paralı geçişler için gişelere gelmeden önce bozuk paralar hazır edilmelidir. Lider tek sürücülere, gişelerde artçılı sürücülerde artçının yapacağı işi yapmak üzere gişede duracak ve gişeden ilk geçenin geçici olarak liderlik yapmasına izin verecektir. Gişe geçişlerinde ortadan gitmeyiniz. Çok kaygan olurlar.


Plan dışı ve acil durmalar:


a. Planlananın dışında durmalar gurupta karışıklıklara bu karışıklıklarda kazalara sebep olabilir. Lider durma gerektiği konusunda bilgilendirilmeli ki gurubu bir formasyon içinde ilk güvenli yerde durdurabilsin.

b. Problemi olan bir sürücü lidere, görevliye yada artçıya en kısa zamanda durumu bildirmelidir. Haber verilince lider ilk güvenli yerde gurubu durduracaktır.

c. Eğer hemen durmak zorunda ise sadece artçı yada tayin edilmiş formasyon mekanik eri duran sürücüye eşlik edecektir. Bu mekanik erlerin gurubun arkasında olması gereklidir. Lidere durum bildirildiğinde güvenli ilk yere gurubu çekerek durduracaktır.

d. Başka bir sürücünün ekipmanlarında problem olduğunu gören diğer bir sürücü durumu problem yaşayan sürücüye bildirecektir. Lidere bildirilecek o da ilk güvenli yerde gurubu durduracaktır.

e. Lider güvenli yer seçerken tecrübesini ve sağ duyusunu kullanarak tehlike arz edebilecek kırık camlar, çöp, kum, mıcır olan yada taze asfaltlı yerlerden uzak duracaktır.


Trafik ışıklar ve işaretleri:


a. Kırmızı ışık hattında fermuar düzeninde kalmayıp sürücüler kırmızı ışığı gördüklerinde çiftli sıra oluşturmak için sağındaki yada solundaki motorun yanına çekmelidirler.Fermuar şeklinde kalınmamalıdır. Işık değişince bir defada ikişerli guruplar olarak hareket edip kavşağı geçince tekrar fermuar düzenine geçilmelidir

b. Gurup dur işareti ile karşılaştığında gene yan yana ikili sıra oluşturulmalı, fermuar düzeninde kalınmamalı ve durduktan sonra kalkış ikili gurupların sırayla eş zamanlı hareketleri olarak gerçekleştirilmelidir. Kavşak geçildikten sonra fermuar düzenine tekrar geçilmelidir.

c. Bu ikişerli eş zamanlı geçiş düz yada dönüşlü kavşaklarda aynıdır değişmez.


Kazalar:


a. Bir kaza mahalline gelindiğinde yada gurupta bir kaza oluşursa lider gurubu durduracaktır. Gerekli güvenli şekiller içinde ve gerekiyorsa gurup dağılarak güvenli alanlarda park edecektir.

b. Gurup üyeleri ihtiyacı olanlara yardım ederken aşağıdaki işlemleri yapabilirler ancak bunlarla sınırlı değildirler.


1. Trafiğin yönünü değiştirmek, yavaşlatmak yada durdurmak. Güvenli yöntem ve araçlar kullanılmalıdır. Gerekirse işaret fişekleri kullanmak gibi.

2. İlgili yaralıları rahatlatıp yardım etmek.

3. Polis tahkikatı için kaza mahallini muhafaza edip düzeni sağlamak.

4. Mümkünse fotoğraf çekmek.

5. Mümkünse ruhsat ve ehliyetleri toplamak. (Bu Türkiye de kanunsuz sayılabilir.)

6. Şahitlerin isim ve adreslerini almak.

7. Otoriteler gelinceye kadar kontrolü sağlamaya çalışmak.


El işaretleri:


Solda engel: Sağda engel:

Sola dönüş: Sağa dönüş:

Çalıştır: Dur:

Yavaşla: Hızlan:

Saflar sıklaşsın:

Fermuar düzeni:


Güvenlik ekipmanları:


a. Tüm bireyler hareket noktasına sağlam, sürüş için yeterli bakımda, yakıt deposu dolu bir motorla ve hareket saatinden ½ saat önce gelmiş olacaklar.

b. Tüm sürücüler hava şartlarına ve sürüş güvenlik şartlarına uygun giyinmiş olacaklar.

c. Yeterli araç gereç, gerekirse başkaları içinde fazladan getirilecektir.

d. İlk yardım malzemesi getirilecektir.

e. Lider ve gurup artçısı herkesin yol haritası, cep telefonu ve ilk yardım çantası taşıdığından emin olacaklardır. Telefon numaraları alınacak ve haritalarda yollar işaretlenmiş olacaktır.