İnkılâbın Tanımı, Unsurları Ve Aşamaları Ödev Timi
 

Arapçadan dilimize geçmiş olan inkılâp kelime anlamı olarak; değişme, bir halden başka bir hale dönme anlamlarını taşır. İnkılâp, köklü tedbirlerle kısa sürede meydana gelen önemli değişiklik, büyük yenilik veya ayaklanma sonucu iktidarı ele geçiren kimselerin toplumda ani ve derin siyasi, ekonomik, sosyal değişiklikler yapması sonucu ortaya çıkan tarihi olayların tümü şeklinde tanımlanmıştır.

İnkılâp kelimesi dilimizde dar ve geniş olmak üzere iki anlamda kullanılmaktadır. Dar anlamı ile inkılâp, sosyal hayatta ve sosyal müesseselerde belli yönlerden gerçekleştirilen değişiklikleri ifade etmektedir. Türk İnkılâbı denildiğinde ise geniş anlamı ile Kurtuluş Mücadelesini de içine alan Büyük Türk İnkılâbı ifade edilmektedir. Bu anlamı ile yani geniş anlamıyla inkılâp basit bir olay değildir. Bir ülkenin sosyal bünyesinin kökten ve genel olarak değiştirilmesi kastedilmektedir.

İnkılâp, kavram olarak bir bütündür. Bir halk hareketi olarak eski bozuk düzenin yıkılmasını ve onun yerine yeni düzenin kurulmasını içerir. Buna göre inkılâbın unsurları şunlardır:

• İnkılâp öncelikle bir halk hareketidir. İnkılâbın en başta gelen özelliği de bu yüzden topluma mal edilmesidir. Bir kişiye, bir zümreye veya bir sınıfa dayanılarak yapılan inkılâp, toplumca benimsenmedikçe gerçek anlamda bir inkılâp niteliğini taşımaz. Mustafa Kemal Atatürk de inkılâbın temelinin ve gücünün halk olduğu çok iyi biliyordu. İşte bu sebeple Atatürk; "Ben şimdiye kadar millet ve memleket iyiliğine ne gibi hamleler, inkılâplar yapmış isem hep böyle halkımızla temas ederek, onların ilgi ve sevgilerinden, gösterdikleri samimiyetten kuvvet ve ilham alarak yaptım. Hedefimiz, gayemiz hep millet ve memleketimizin kurtuluşu, mutluluğu ve gelişmesidir" demektedir.
• İnkılâp mevcut düzeni yıkma olayıdır. Bir toplum hareketi olarak inkılâp, eskimiş, yıpranmış ve iktidarda bulunanların zorla devam ettirmeye çalıştıkları eski düzenin yıkılmasını öngörmektedir.
• İnkılâp yıkılan düzen yerine yeni bir düzen kurmayı amaç edinir. Atatürk'ün görüş açısından baktığımız zaman da bu özellikleri görmek mümkündür. İnkılâp her hal ve şart içinde bir ilericilik, yenileşmek ve bir çağdaşlaşmaktır. Çağın gerisinde kalmış müesseseleri ortadan kaldırmaktır. Yerlerine de ileri, gelişmiş müesseseleri getirmektir. Bütün bu yenilikleri yaparken de milliyetçi ve medeniyetçi temellere dayanmak esas olacaktır.

Ancak inkılâp, kısa sürede gerçekleşen bir hareket değildir. Öyle ki, inkılâp fikrinin olgunlaşması ve gerçekleşmesi yıllarca sürebilir. İnkılâbın gerçekleşmesi için de belli aşamaların kat edilmesi gerekmektedir. Bu aşamalar; Fikri hazırlık aşaması, İhtilal (mücadele, aksiyon ) aşaması ve Yeniden düzenleme aşamasıdır.
[*]Fikri Hazırlık Aşaması: Bu safha, mevcut otorite veya sistemin bozukluklarına, adaletsizliklerine karşı muhalif fikirlerin ortaya atıldığı bir dönemdir. Bu aşamayı toplumdaki düşünürler, filozoflar ve aydınlar hazırlar. İnkılâbın hazırlık aşaması oldukça uzun bir dönem içinde gerçekleşebilir. Bu nedenledir ki Fransız İnkılâbının hazırlık safhasında görev alan çoğu düşünür ve yazar, inkılâbın hareket safhasını görememiştir. Fransız İnkılâbı'nda Aydınlanma Çağı dediğimiz Voltaire, Diderot, J.J.Rouesso'nun öncülüğünü yaptığı dönem fikri hazırlık safhası olarak sayılabilir. Türk İnkılâbı'nda ise; Namık Kemal, Ziya Gökalp, Abdullah Cevdet gibi aydınların çalışmaları da fikri hazırlık safhasında önemli rolü bulunmaktadır. [*]İhtilal (mücadele, aksiyon) Aşaması: Bu aşama hazırlık aşamasının tamamlanmasından sonra gelir ve aksiyon safhasıdır. Direnen ve yenilikleri engellemeye çalışan gruba karşı etkili bir mücadele gerçekleştirilir. [*]Yeniden Düzenleme Aşaması: Bu aşamada yıkılan, bozulan düzenin yerine yenisini kurma çalışmaları gerçekleştirilir. Yeni düzenin kurulması ile inkılâp başarılmış olur. Ancak bu aşamada da yapılan düzenlemelere bazı grupların karşı çıkmaları gibi bazı güçlüklerle karşılaşılabilir. Bu nedenle yeniden düzenleme aşaması uzun zaman alabilir. Türk İnkılâbı amaç, hazırlanış ve uygulama yönlerinden 1789 Fransız ve 1917 Rus İnkılâpları gibi diğer klasik inkılâplardan daha farklı bir gelişme seyri izlemiştir. İnkılâbın ilk aşaması olan fikir yönünden hazırlık klasik inkılâplarda görülmektedir. Fransız İhtilali'ni hazırlayan fikirler, Voltaire, Montesquieu, Diderot, Rousseau gibi Fransız yazar ve fikir adamları tarafından yüzyıllar boyunca süren çalışma ve eserler ile ortaya konulmuştur. Türk İnkılâbı ise Osmanlı Devleti'nin tarihi kaderine tabi olması gibi bir sonuçla karşılaşılması üzerine önce bir olay sonra da bu olaya bağlı bir fikir olarak ortaya çıkmıştır. Yani Türk İnkılâbı'nda fikri cephe ya da hazırlık dönemi diyebileceğimiz süreç gerçekleşmemiştir. Türk İnkılâbı'nda içte yaşanan ihtilal dönemi de mevcut değildir. Klasik inkılâplardan farklı olarak işgale karşı milli mücadele, bağımsızlık ve egemenlik savaşı ile başlamıştır. Klasik inkılâplar, kargaşa ve düzensizlik evresi olarak karşımıza çıkan ihtilal süreci üzerinde yükseldiklerinden 'zorlayıcılık ve baskı' öğesi bunlarda çok ağır basar. Türk İnkılâbı'nın temelinde ise bu öğelerin derecesi ve şiddeti daha azdır.
Diğer inkılâplardan farklı olarak Türk İnkılâbı'nda inkılâbın hazırlığını yapanlar, fikri yönden olgunlaştıranlar ve onu aksiyon alanında başarıya götürenler aynı kişilerdir. Klasik inkılâplarda her aşama da farklı kadrolar rol alırken, Türk İnkılâbı'nın tüm aşamalarında aynı kadro yer almıştır. Son olarak diyebiliriz ki, diğerleri yüzyıllara yayılırken Türk İnkılâbı başarılı bir şekilde oldukça kısa bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşmiştir.