İranın Temel Özellikleri Nelerdir
 

İranın temel özellikleri

İran hakkında genel bilgiler

İranın Özellikleri

Coğrafi Verileri


Konum: Orta Doğu'da, Umman Körfezi ve Basra Körfezi ve Hazar Denizi kıyısında, Irak ve Pakistan arasında yer almaktadır.

Coğrafi konumu: 32 00 Kuzey enlemi, 53 00 Doğu boylamı

Haritadaki konumu: Orta Doğu

Yüzölçümü: 1.648 milyon km²

Sınırları: toplam: 5,440 km

sınır komşuları: Afganistan 936 km, Ermenistan 35 km, Azerbaycan sınırı 432 km, Azerbaycan - Nahçıvan sınırı 179 km, Irak 1,458 km, Pakistan 909 km, Türkiye 499 km, Türkmenistan 992 km

Sahil şeridi: 2,440 km

İklimi: Hazar Denizi kıyısında subtropikal iklim hakimdir. Ülke genelinde bozkır iklimi etkisini gösterir.

Arazi yapısı: Arazi engebeli, dağlarla çevrili, yüksektir; orta kısımlarda çöl ve dağ havzaları vardır; kıyılarda ovalar yer alır.

Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Hazar Denizi -28 m

en yüksek noktası: Kuh-e Damavand 5,671 m

Doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, kömür, krom, bakır, demir, kurşun, manganez, çinko, sülfür

Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %9.78

ekinler: %1.29

diğer: %88.93 (2005 verileri)

Sulanan arazi: 76,500 km²(2003 verileri)

Doğal afetler: Periyodik kuraklıklar, su baskınları, kum fırtınaları, depremler


Nüfus Bilgileri


Nüfus: 68,688,433 (Temmuz 2006 verileri)

Nüfus artış oranı: %1.1 (2006 verileri)

Mülteci oranı: -0.48 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)

Bebek ölüm oranı: 40.3 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)

Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 70.26 yıl

erkeklerde: 68.86 yıl

kadınlarda: 71.74 yıl (2006 verileri)

Ortalama çocuk sayısı: 1.8 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)

HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01 den az (2001 verileri)

Ulus: İranlı

Nüfusun etnik dağılımı: Persler %51, Azeriler %24, Gilaki ve Mazandarani %8, Kürt %7, Arap %3, Lur %2, Baloch %2, Türkmen %2, diğer %1

Din: Şii Müslüman %89, Sünni Müslüman %10, Zerdüştçü, Musevi, Hıristiyan ve Bahai %1

Diller: Persce ve Pers Lehçeleri %58, Türkçe ve Türk lehçeleri %26, Kürtçe %9, Lurice %2, Baloçice %1, Arapça %1, Türkçe %1, diğer %2

Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler

toplam nüfusta: %79.4

erkekler: %85.6

kadınlar: %73 (2003 verileri)


Yönetimi


Ülke adı: Resmi tam adı: İran İslam Cumhuriyeti

kısa şekli : İran

Yerel tam adı: Jomhuri-ye Eslami-ye İran

yerel kısa şekli: İran

ingilizce: Iran

Yönetim biçimi: Şeriat Cumhuriyeti

Başkent: Tahran

İdari bölümler: 28 eyalet; Ardabil, Azarbayjan-e Gharbi, Azarbayjan-e Sharqi, Bushehr, Chahar Mahall va Bakhtiari, Esfahan, Fars, Gilan, Golestan, Hamadan, Hormozgan, Ilam, Kerman, Kermanshah, Khorasan, Khuzestan, Kohgiluyeh va Buyer Ahmad, Kordestan, Lorestan, Markazi, Mazandaran, Qazvin, Qom, Semnan, Sistan va Baluchestan, Tahran, Yazd, Zanjan

Bağımsızlık günü: 1 Nisan 1979

Milli bayram: Cumhuriyet Günü, 1 Nisan (1979)

Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: CCC, CP, ECO (Ekonomik İşbirliği Örgütü), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-19, G-24, G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (gözlemci), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü)



Ekonomik Göstergeler


GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 610.4 milyar $ (2006 verileri)

GSYİH - reel büyüme: %5 (2006 verileri)

GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %11.2

endüstri: %41.7

hizmet: %47.1 (2006 verileri)

Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %3.2 (2006 verileri)

İş gücü: 24.36 milyon (2006)

Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %30, endüstri %25, hizmet %45 (2001 verileri)

İşsizlik oranı: %11.2 (2004 verileri)

Endüstri: petrol, petrokimyasallar, tekstil, çimento ve diğer yapı malzemeleri, gıda ürünleri, metal sanayi, silahlandırma

Endüstrinin büyüme oranı: %3.2 (2006)

Elektrik üretimi: 155.7 milyar kWh (2004)

Elektrik tüketimi: 145.1 milyar kWh (2004)

Elektrik ihracatı: 1.837 milyar kWh (2004)

Elektrik ithalatı: 2.17 milyar kWh (2004)

Tarım ürünleri: Buğday, pirinç, diğer hububat, şeker pancarı, meyveler, fındık, pamuk, süt ürünleri, yün, havyar

İhracat: 63.18 milyar $ (2006 verileri)

İhracat ürünleri: petrol %80, halı, meyve ve fındık, demir çelik, kimyasallar

İhracat ortakları: Japonya %16.9, Çin %11.2, İtalya %5.9, Güney Kore %5.8, Türkiye %5.7, Hollanda %4.6, Fransa %4.4, Güney Afrika %4.1, Tayvan %4.1 (2005)

İthalat: 45.48 milyar $ (2006 verileri)

İthalat ürünleri: Endüstriyel hammaddeler ve ara maddeler, yatırım malları, gıda ürünleri, diğer tüketim malları, teknik hizmetler, askeri ürünler

İthalat ortakları: Almanya %13.9, BAE %8.4, Çin %8.3, İtalya %7.1, Fransa %6.3, Güney Kore %5.4, Rusya %4.9 (2005)

Dış borç tutarı: 14.8 milyar $ (2006 verileri)

Para birimi: İran Riyalı (IRR)

Para birimi kodu: IRR

Mali yıl: 21 Mart - 20 Mart


İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 18.986 milyon (2005)

Telefon kodu: 98

Radyo yayın istasyonları: AM 72, FM 5, kısa dalga 5 (1998)

Radyolar: 17 milyon (1997)

Televizyon yayını yapan istasyonlar: 28 (1997)

Televizyonlar: 4.61 milyon (1997)

Internet kısaltması: .ir

Internet servis sağlayıcıları: 8 (2000)

Internet kullanıcıları: 7.5 milyon (2005)


Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: 7,256 km(2005)

Karayolları: 179,388 km(2003 verileri)

Su yolları: 850 km

Boru hatları: kondens 7 km; kondens/gaz 397 km; doğal gaz 17,099 km; kikit petrol gazı 570 km; ham petrol 8,521 km; petrol ürünleri 7,808 km(2006)

Hava alanları: 321 (2006 verileri)

Helikopter alanları: 15 (2006 verileri)



Nesi Meşhur:

El Dokuması İpek, Tebriz, Isfehan, Şiraz Halıları, Cam ve Gümüş İşçiliği, Petrol Yatakları, Havyar, Tahran, İsfehan, Tebriz, Şiraz, Kum ve Meşhed şehirleri, Elbruz Dağı, Zerdüştlük, Bahailik Dinleri, Pehlevi Hanedanı, Humeyni, Minyatür resimleri, Seramik işlemeciliği, Hafız, Eşref, Hayyam ve Nizamilmülk gibi yazarları