Ağacın Tanımı Ve Ağaç Hakkında Genel Bilgiler
 

ağaç çeşitleri - ağaç çeşitleri ve isimleri - ağaç türleri - ağaçların yararları - ağaçların önemi

Ağaç


Ağaç, tek gövdesi bulunan, beslenmeyi ana ve yan köklerden alan 4-5 m boyundaki odunsu bitki.

Toprağa düşen tohumdan en önce fide meydana gelir. Fide bir yıl sonra fidan halini alır. Hücrelerinin çoğalmasıyla dal ve yapraklar, gövde ve kök olarak üç parçadan ibaret bir ağacın küçük bir modeli olur. Her yıl ağacın dallarında ve köklerinde yeni sürgünler çıkarken, gövdede de bir tane yıllık halka meydana gelir. Bu halkalar, ağacın enine büyüyerek yaptığı odun tabakasıdır. Yağışı bol yıllarda, geniş bir halka; kurak geçen yıllarda ise, ince ve küçük bir halka meydana gelir. Bu halkalardan ağacın yaşı kolayca anlaşılabilir.

Gövdesinden enine kesilen bir ağaç incelenecek olursa, en dışta kabuk, sonra yıllık halkaları meydana getiren hücre tabakaları ve en içte de öz kısım görülür.

Bir ağacın gerçekten canlı olan biricik kısmı, kabuğun altında odunun yüzeyindeki ince bir hücre tabakasıdır. Buna katman doku tabakası denir. Bu tabaka ağacı geliştiren ve büyümesini sağlayan tabakadır. Genç bir ağaca çivi çakıldığında veya ağaç bir dal verdiğinde, çivinin ve dalın yerden yüksekliği hiç değişmez.
Bütün canlı varlıklar gibi ağacın da dokularının arasında devamlı bir su dolaşımı olur. Bu su dolaşımının sağlanabilmsi için ağacın devamlı ve bol miktar suya ihtiyacı vardır. Çok büyük bir kayın ağacı, kuru ve sıcak bir günde 250 litre, küçük bir ayçiçeği ise 1 litre su harcar. Okaliptüs ağaçları ise günde ortalama 400 litre su harcadıklarından bataklıkları kurutmada faydalanılır.

Ağacın ihtiyacı olan su, büyük ağaç türlerinde 50 metrenin üzerinde bir yüksekliğe çıkmak mecburiyetindedirler. Bu hadisede önemli olan birinci kuvvet kılcallık olayıdır. Odun boruları demetlerinde 20 metreye kadar etkilidir. İkinci kuvvet ise, kök basıncıdır. Bu basınç ile ağaçta su 30 metre kadar yüksekliğe çıkarılabilmektedir. Bir diğer önemli kuvvet de yapraklardan suyun buharlaşması (terleme) ile meydana gelen emme kuvvetidir. Buna kohezyon gerilimi de denir. Terlemenin (transpirasyon) büyük kısmı gözeneklerle, az bir kısmı da diğer yüzeylerle sağlanır. Kohezyon kuvveti su moleküllerini birbirine bağlar. Bu gerilim, suyun kopmayan bir sütun halinde yükselmesini sağlar. 100 metreye kadar etkilidir. Sekoya gibi yüksekliği 100 metreyi bulan dev ağaçlarda su tepelere kadar kohezyon kuvvetiyle yükselir.

Bir ağaç kendi besinini doğrudan doğruya toprak ve havadan güneş ışığı vasıtasıyla üretir. Bu, hiçbir canlı hayvan vücudunun yapamadığı son derece karmaşık bir hadisedir. Yapraklardaki klorofil denilen yeşil madde sayesinde, havanın karbondioksitinden, güneş ışığı altında fotosentez denilen olay sonucunda kendisi ve diğer canlılara faydalı besinleri meydana getirir.

Her yaprak, kendini dışarıya karşı koruyacak çok etkili bir tabaka ile sıkı sıkıya örtülüdür. Hava, yaprakların altındaki çok küçük deliklerden girebilir. Suyun buharlaşması da, yine bu deliklerden (por) sağlanır. Yaprak ihtiyaca göre bu delikleri açar veya kapatır. Ağaç kabuğu çok etkili bir su geçirmeyici zırhtır. Bir ağaç, başından ayaklarına kadar, su buğusunun dışarı sızmasına karşı sırlanmıştır.

Ağaçlar günlük hayatın her kısmında son derece çeşitli ve o derece yaygın olarak kullanılır. Kağıt yapımından mobilya yapımına, meyvelerinin besin olarak kullanımından süs ağaçlarına kadar, sayısız denebilecek kullanılış yeri vardır. Büyük ağaç toplulukları olan ormanlar ise, bir memleketin iklimini, hatta ekonomisini etkileyecek kadar önemlidir.

Eski jeolojik devirlerde yaĞPKLşamış, bugün nesli tükenmiş dev ağaçlara dünyanın bazı bölgelerinde nadiren rastlanabilmektedir.

Ağaçların boyları ve yükseklikleri bir hayli değişiklik gösterir. Boyları üç metreden yüz on metreye kadar; yaşları otuz-kırk yıldan beş bin yıla kadar olan ağaçlara rastlanmaktadır. Dünyanın en yaşlı ve yüksek ağaçlarından olan ve ABD'de Sierra Nevada Dağlarında bulunan sekoyalar (Sequoia) yüz on metre yüksekliğe ve 6-9 m çapa erişebilir. Bunların yaşları da dört bin yılı bulmaktadır. Avustralya'da yüksek boylu ormanlar meydana getiren okaliptus ağaçları da yüz metreyi bulmaktadır. Ağaçların yaşları bir hayli farklılıklar göstermektedir. Son yıllarda dünyanın en yaşlı ağacının higori çamının (Pirus aristata) olduğu belirlenmiştir.

Ağaçların gelişmesi için en elverişli şart bol yağmur olup, bu da tropik iklimlerde görülür. Tropikal iklimlerde kurak bölgelerin cüce bitkileri ağaç haline gelir.

Fırtınalar, seller, yıldırım, yangın gibi tabii afetler, usulsüz kesimler gibi insanların yaptığı tahripler, bitki hastalıkları, ağaçların en büyük düşmanları olarak sayılabilir.



Türkiye'de yetişen bazı ağaçların yaşları:

Meşe, ıhlamur, köknar 1000 yıl Kayın 900 yıl Zeytin 400 yıl Elma, armut 300 yıl Türkiye'de yetişen bazı ağaçların yükseklik ve kalınlıkları:

Ağaç Boyu Çapı Köknar 75 m 3 m Ladin 60 m 2 m Çam 50 m 1 m Kayın 44 m 2 m Meşe 53 m 4 m Dişbudak 30 m 1,7 m

Ağaçların özellikleri


Ağaçlar, yaşamları boyunca büyümeyi sürdüren odunsu bitkilerdir. Ağaçların biçimleri, büyüklükleri ve yaşam süreleri, türden türe değişkenlik gösterir.

Yeryüzünde, narin süs ağaçlarından, dev sekoyalara kadar, 20.000 kadar'den fazla ağaç türü olduğu bilinmektedir. Bilinen en yaşlı ağaç, Kaliforniya'da bulunan 4700 yaşındaki bir çam ağacıdır. Bilinen en uzun boylu ağaçsa, Avustralya'da bulunan yaklaşık 150 m. boyundaki bir okaliptüs ağacıdır. Ağaç türlerinin en çeşitli olduğu yerler, tropikal yağmur ormanlardır. Ülkemizde de çok sayda ağaç türü bulunur. Ağaçların biçimleri ve büyüklükleri birbirinden ne kadar farklı olursa olsun, iki bitki grubundan birine aittirler. Açık tohumlular ya da kapalı tohumlular. Kapalı tohumlu bitkiler, tohumu koruyucu bir tabakayla kaplı, çiçekli bitkilerdir. Bilinen bitki türlerinin %90'ı kapalı tohumludur. Açık tohumlu bitkilerse, koruyucu bir tabaka kaplanmamış tohumlar üreten ağaçlar ve çalılardır. Bunlar, çiçek açmazlar. En bilinenleri, servi, çam, ladin, ginko gibi ağaçlardır.


Cinsler


Abies, Göknar

Acacia, Akasya

Acer, Akçaağaç

Actinostrobus, Servi çamı

Athrotaxis, Tazmanya sediri

Aesculus, At kestanesi

Agathis

Ailanthus, Kokarağaç

Albizia, Gülibrişim

Alnus, Kızılağaç

Amentotaxus

Araucaria, Arokarya

Arbutus, Koca yemiş

Aucuba, Akuba

Austrocedrus, Şili sediri

Berberis, Kadıntuzluğu

Betula, Huş

Biota Doğu mazısı

Broussonetia, Kağıt dutu

Buxus, Şimşir

Calocedrus, Su sediri

Camellia

Carpinus, Gürgen

Carya

Castanopsis

Catalpa, Katalpa

Cathaya

Cephalotaxus

Celtis, Çitlenbik

Ceratonia, Keçiboynuzu

Cercidiphyllum, Katsura ağacı

Cercis, Erguvan

Chamaecyparis, Yalancı servi

Citrus, Limon,Portakal,Greyfurt,Mandalina

Clematis, Akasma

Cornus, Kızılcık

Corylus, Fındık

Cotinus, Sumak

Cotoneaster, Dağ muşmulası

Crataegus, Alıç

Cryptomeria, Japon çamı

Cunninghamia, Tırpan ağacı

Cupressocyparis, Melez servi

Cupressus, Servi

Cydonia, Ayva

Daphne

Dalbergia, Pelesenk ağaçları

Diospyros, Trabzon hurması, Abanoz ağaçları

Dipteronia

Elaeagnus, İğde

Eriobotrya, Malta eriği

Eucalyptus, Okaliptüs

Euonymus, Papazkülahı

Fagus, Kayın

Ficus, İncir

Fitzroya Patagonya servisi

Forsythia, Altınçanak

Fraxinus, Dişbudak

Fuchsia, Küpe çiçeği

Ginkgo, Mabet ağacı

Gleditsia, Yabani keçiboynuzu

Hedera, Sarmaşık

Hibiscus, Ağaçhatmi

Hippophae, Yalancı iğde

Hydrangea, Ortanca

İlex, Çobanpüskülü

Jacaranda

Jasminum, Yasemin

Juglans, Ceviz

Kalmia

Keteeleria, Yalancı göknar

Koelreuteria, Fener ağacı

Laburnum, Sarısalkım

Lagerstromeia, Oya ağacı

Larix, Melez

Laurus, Defne

Ligustrum, Kurtbağrı

Liquidambar, Sığla ağacı

Liriodendron, Lale ağacı

Lithocarpus

Lonicera, Hanımeli

Maclura, Yalancı portakal ağacı

Magnolia, Manolya

Mahonia, Sarıboya ağacı

Malus, Çiçek elması

Melia, Tespih ağacı

Mespilus, Muşmula

Metasequoia, Su ladini

Microbiota

Morus, Dut

Myrtus, Mersin

Nerium, Zakkum

Nothofagus, Yalancı kayın

Olea, Zeytin

Osmanthus

Ostrya, Kayacık

Paulownia Pavlonya, İmparator pavlonyası

Phellodendron, Mantar ağacı

Phillyrea, Akçakesme

Phoenix, Hurma

Picea, Ladin

Pinus, Çam

Pistacia, Sakız ağacı, Menengiç

Pittosporum

Platanus, Çınar

Podocarpus Taşporsuğu

Populus, Kavak

Prunus, Kiraz,Erik,Şeftali,Kayısı

Pseudolarix, Yalancı melez

Pseudotaxus Çin yalancıporsuğu

Pseudotsuga, Duglas göknarı

Pterocarya, Kanatlı ceviz

Punica, Nar

Pyracantha, Ateşdikeni

Pyrus, Armut

Quercus, Meşe

Rhamnus, Cehri

Rhododendron, Ormangülü

Robinia, Yalancı akasya

Salix, Söğüt

Sambucus, Mürver

Sassafras

Sciadopitys, Japon şemsiye çamı

Sequoia, Sekoya

Sequoiadendron, Mamut ağacı

Sophora, Sofora

Sorbus, Üvez

Syringa, Leylak

Taiwania

Tamarix, Ilgın

Taxodium, Bataklık servisi

Taxus, Porsuk ağacı

Tetraclinis Berberistan mazısı

Thuja, Mazı

Thujopsis, Yalancı mazı

Tilia, Ihlamur

Torreya

Tsuga, Suga

Ulmus, Karaağaç

Vaccinum, Yaban mersini

Viburnum, Kartopu

Washingtonia, Kanarya palmiyesi

Wisteria, Morsalkım

Yucca, Avize ağacı

Zelkova, Zelkova

Ziziphus, Hünnap