![]() |
Osmanlı Terimleri - Osmanlı Taslakları
Haseki Sultan Nedir - Hattı Hümayun Nedir - Sekban Nedir - Osmanlıca Terimler - Sağ Ulufeciler Nedir
Haseki Sultan Haseki Sultan, Osmanlı padişahlarının cariyeleri arasında çocuk doğuranların ulaştığı unvandı. Padişahların birden fazla hasekisi olabiliyordu. Bu hasekilerden en gözdesi genellikle en büyük erkek çocuğun, yani veliahtın annesi oluyordu. Hassa mimarı Hassa mimarı, Osmanlı Devleti'nde padişah için çalışan saray mimarlarına verilen ünvandır. En bilinen hassa mimarları, Mimar Sinan ve Dolmabahçe Sarayı'nın da inşasını gerçekleştiren Balyan Ailesi'dir. Hattı hümayun Hattı hümayun, Osmanlı padişahlarının önemli konularda bizzat yazdıkları ya da notlar düştükleri fermanlara verilen ad. Osmanlı devlet düzeni içinde en önemli yazılı buyrultular olan hattı hümayunlar, Osmanlı sülalesinin simgesi olan al renkli keseler içinde taşınır, üç kez öpülüp başa götürüldükten sonra açılarak okunurdu. Sekban Yeniçeri ocağının altmış beşinci ortası mensubuna verilen ad. Sekban teşkilâtı, Sultan Birinci Murâd zamânında pâdişâhın av maiyeti olarak mevcuttu. Fâtih Sultan Mehmed Han zamânına kadar bağımsız bir teşkilât olan sekban ocağı, 1451'de, yeniçerilerin taşkınlık etmeleri üzerine itâatsizlik eğilimini kırmak için Fâtih'in emriyle yeniçeri ocağına dağıtıldı. O zaman sayıları, altı-yedi bin civârındaydı. Beş yüz sekban da av hizmeti için alıkonuldu. Yavuz Sultan Selim Han devrinde bütün sekbanlar, bir orta hâline getirilerek, yeniçeri ocağının altmış beşinci ortasını oluşturdular. Piyâde ve süvârî sekbanlar, pâdişahla berâber ava giderler, av köpekleri yetiştirirler, sekban fırınında çalışırlardı. Savaş zamânında, diğer yeniçerilerle birlikte çarpışmaya giderlerdi. Sağ Ulufeciler Sağ Ulufeciler (Ulûfeciyân-ı Yemîn), Osmanlı Devleti askeriyesinin Hassa Ordusu'nun Süvariler kısmında yer alırdı. Bu bölüğe Yeşil Bayrak da denilirdi. Sağ ulufeciler 120 bölükten oluşurdu. Görevleri Sağ ulûfeciler, seferde pâdişahın sağında yürüyen sipah bölüğünün sağında yürürlerdi. Savaş meydanında ve ordunun konak yerinde ise, pâdişâh sancağının sağında dururlardı. Hazîneyi korumak bunların görevleri arasındaydı. Ulufecilerden toplam 7 kişi tayin edilen bölük subaşılığına Subaşı sıfatıyla sağ ulufecilerden 4 kişi tayin edilirdi. Ayrıca ordu için de büyük bir önemi vardı. Bu yüzden sağ ulufeciler Osmanlı Donanması'nda yer almaktadır. Liva Liva, iki alaydan oluşan askeri oluşuma ve bu oluşumun kumandanına verilen addır. Liva resmî kayıtlarda Mirliva olarak da geçer. Osmanlı Ordusu rütbelerince; Miralay terfi ettiğinde Liva, Liva terfi ettiğinde Ferik olurdu. Livalar'a paşa da denilir, mertebe olarak da Seadetlû kullanılırdı. Mülkye sınıfından olan mutasarrıfların idaresinde bulunan memleket parçasına da Liva denilirdi. Ancak bunun yerine daha çok sancak kullanılırdı. Câbi Câbi, Osmanlı döneminde vergileri, gelirleri toplayan kişilerdir. "Cibayet etmek" yani toplamak kökeninden gelmektedir. Osmanlı'da vakıf tahsildarı yerinde kullanılan bir tabirdir. Câbiler defterlerini vakıf mütevellisine göstermeye ve hesap vermeye, mütevelliler de hesaplarını kadılara verip tasdik ettirmeye mecbur idiler. Tanzimat'tan sonra tahsildar unvanını almışlardır. Salname Salname, yani yıllık. Osmanlı döneminde resmi nitelikli devlet, vilayet salnamelerine rastlandığı gibi, özel nitelikli salnameler de bulunmaktaydı. Örneğin bir gazetenin veya derginin salnameleri o derginin veya gazetenin biraz genişçe bir fihristi niteliğinde olabiliyordu.Ayrıca diğer ismi de 'Nevsal'dır. Salyane Osmanlı Devleti’nde bazı eyaletlerden yılda bir kez toplanan ve başkent İstanbul’a gönderilen vergiye verilen ad. Sancak Beyi Sancak Beyi, Osmanlı Devleti'nde yönetici. Imparatorluğun sınır bölgelerinde üst düzeyde yönetici Sancak = bayrak: Sınır noktalari sancaklar (bayraklar) ile, belirlenir, işaretlenir, sancaği (bayrağı) korumakla görevli idarecilere Sancak Beyi ismi verilirdi. Sanck Beyi fransızcada MARKÎ (marquis) rütbesine tekabül eder. Marquis fransızca marquer (işaretlemek, belirlemek) eyleminden türetilmiş bir kelimedir. Osmanlı idaresinde bulunan idari ve askeri yapılanmada Beylerbeyliklerden sonra gelen Sancakları yöneten kişidir. Sancak Beyi savaş zamanı emri altındaki tımarlı sipahiler ile Beylerbeyi'nin emri altına girerdi. Sadaret Kethüdası Osmanlı Devleti'nde kuruluş döneminden Dahiliye Nezareti'nin teşkil edildiği 1836'ya dek İçişleri Bakanlığı'na denk gelen makam. Rika Rika veya rik’â, (Arapça: رقعة, reqʿā) Nesih'in dendansız, yuvarlak ve kıvrak bir türüne verilen ad ve Arap harflerinin en çok kullanılan el yazısı biçimi'dir. Pişkeş Farsça'da "hediye, armağan ya da hibe" anlamına gelen sözcük Türk siyasi lügatında "Astın bağlı bulunduğu kişiye saygı ve bağlılık işareti olarak sunduğu hediye" anlamında kullanılmıştır |
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.