Osmanlı Sanatı
 

Osmanlının sanata verdiği önem - Osmanlı devletinde güzel sanatlar - Osmanlı dönemi Türk kültürü - Osmanlıda düşünce hayatı - Osmanlıda dinTanzimat Dönemi’nde batı müziği ön plana çıkmıştır. Sanatkârlar himaye edilmeyince musiki alanında gerileme başlamıştır.


Kültür, bir milletin sahip olduğu maddi ve manevi değerlerin tümüdür. Eğitim, sanat, bilim, gelenek -görenek, folklor, giyim, dil ve sosyal alandaki faaliyetler, bunların sonucu ortaya çıkan eserler kültürün öğeleridir. Belirli bir topluluğun kendi bilgi ve gücüyle ortaya koyduğu her şey milli kültürü meydana getirir. Klasik Osmanlı Türk toplumu ve kültürünün temelini; 1071 Malazgirt Zaferi’nden bu yana Türkleşen Anadolu, ahiler, gaziler, esnaf ve sanatkârlar, İslâm dini, padişahların izledikleri temel kültür politikası. Türk örf ve geleneği meydana getirmiştir.


Osmanlı müesseselerinde kısmen ilhanlılar ve Memlukların de etkisi olmuştur. Osmanlı Dönemi Türk kültürü, genel itibariyle coğrafyaya hakim, dış kültür değerlerini kendi bünyesinde birleştiren ve onları geliştirerek yeni bir mana kazandıran özellik taşır. XIII. yüzyılın sonlarından itibaren Bizans sınırında kurulan uç bölgelerinde, klâsik büyük bir devlete yükselişin tarihim yaşayan Osmanlılar, kültürlerini uçlardaki diğer kültürlerin gelişmelerim de alarak süslemiştir. Kuruluş Dönemi’nde başlayan kültürel gelişme Fatih Devri’nde olgunlaştı.


XVI. yüzyıl sonunda, bizzat kendisi bir kültür varlığı olan devlet klasikleşirken. toplumun çeşitli dallarda verdiği eserler Osmanlı kimliğinin sembolleri haline geldi. Osmanlı Devleti’nin temel dayanağını ilim ve kültür oluşturuyordu.


17. yüzyıl ve sonrası klasikleşen değerlerin, değişen dünya şartlarıyla karşılaşma dönemidir. XVI. yüzyılda gücünün zirvesine ulaşan Osmanlı Devleti, bünyesinde birçok kültürü toplamıştı. Diğer kültürleri eritme yolunu kullanmayan Osmanlı kültürünün bazı unsurlarını teşkil eden ekonomi, siyaset ve sosyal hayat yeni görünüm kazanmış, Batı kültürüyle tanışma başlamıştır. 19. yüzyılda yem tarz ve değerler gündeme gelmiş, bu dönemde çağdaşlaşma kültüre yansımıştır.


Osmanlı Dönemi Türk Kültürü


(Klasik Dönem 1300- 1700)


Osmanlılar Dönemi’nde. Türk kültürünün en önemli unsurları din. dil. hukuk, töre. ahlâk, sanat, edebiyat, ekonomi ve müzikti.


Düşünce Hayatı


Osmanlılar Anadolu’da siyasi birliğin sağlanması yanında düşünce birliğinin de sağlanmasına önem verdiler. Osmanlıların bütün sistemlerinin teorik yapısına İslâm hukuku, eski Türk geleneği ve yaşanılan bölgenin özellikleri birleşerek esas teşkil etmiştir. Osmanlılarda Sünni İslâm akidesi. Anadolu’ya gelirken İran’ın tasavvuf düşüncesinden, eski Türk inançlarından ve Anadolu’daki uç bölgelerinin kültüründen yararlanarak senteze ulaşmıştır.


Bir Kültür Unsuru Olarak Din


Din faaliyetler, özellikle tarikatların çevresinde yoğunlaşıyordu. Ahi ve Babai tarikatları Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda önemli rol oynamıştır. Tarikat şeyhleri bulundukları yerlerde, devlet işlerine karışmadan, hem kendi görevlerini yerine getiriyorlar. hem de kültürel gelişmeye katkıda bulunuyorlardı.


Böylece, din bir kültür unsuru olarak dil, edebiyat, musiki, mimari, güzel sanatlar ve düşünce hayatı üzerinde etkisini artırmıştır.


Güzel Sanatlar


Minyatür Sanatı: Osmanlılar resim yerine daha soyut olan minyatürü tercih ettiler. Fatih, III. Murat ve III. Mehmet Dönemlerinde portre, II Bayezid, Yavuz ve Kanuni Dönemlerinde minyatürcülük önem kazanmıştır.


Seramik Sanatı: Osmanlılarda ilk defa seramik ve çinicilik XVI. yüzyılda İznik’te başladı. 18. yüzyıldan itibaren İznik çini ve seramik merkezi olarak önemini yitirmiştir


Çinicilik ve Hat Sanatı: Osmanlı Devleti’nde önce İznik, daha sonra da Kütahya, Güneydoğuda ise Diyarbakır, çinicilik merkezi oldu. Osmanlı Devleti’nde çinicilik ve hat sanatı çok gelişmiştir. Türk yazı sanatı en parlak dönemini Osmanlı hattatlarıyla yaşamıştır.


Osmanlılar Türk müzik geleneğini devam ettirmiş ve Mehterhane denilen mızıka takımını i kurmuşlardır.


Mimari: Osmanlı mimarisi, XV. yüzyılın ikinci yarısına kadar Selçuklu mimarisinin etkisinde kaldı. Bu dönemdeki eserler klasik dönem mimarisinin gelişmesinde etkili oldu.


Osmanlı mimarisi dini, sivil ve askeri mimari olarak üçe ayrılır.


Kuruluş Dönemi’nin ilk önemli eserleri:


İznik’teki Hacı Özbek.


Bursa Orhan Bey Camileri ile Ulu Cami ve Yeşil Cami idi.


Fatih Dönemi’yle birlikte gelişmeye başlayan Osmanlı mimarisi. XVI. yüzyılda en olgun dönemine ulaştı. Klasik üslubun ilk örneği II. Bayezid Camii’dir(1506).


Türk mimarisi Mimar Sinan ile doruk noktasına ulaşmıştır.


Mimar Sinan çıraklık döneminde Şehzade kalfalık döneminde Süleymaniye, ustalık döneminde Selimiye Camilerini yaptı.


Güzel Sanatlar Alanındaki Değişiklikler


Osmanlı klasik mimarı tarzı Lâle Devri’yle önemin kaybetmeye başladı. Lâle Devri’yle mimaride Avrupa’nın etkisi başladı ve Lâle Devri’nden sonra Türk Barok ve Rokoko devrine (1740-1808) girilmiştir.


alıntı