Fatih Kanunnamesi
 

Fatih Kanunnamesi - Tarih Genel


Osmanlılarda ilk defa Orhan Gazi zamanında ele alınan devlet Teşkilâtı devletin büyümesiyle beraber muntazam bir gelişme kaydetmiştir. İslâm hukununun esaslarına göre bir takım kanunlar konulmuştu. İstanbul’u fethettikten sonra Osmanlı devletini eskisinden daha merkeziyetçi bir hale sokmağa çalışan Fatih Sultan Mehmed de yeni bir takım kâide ve kanunlar ortaya koymuş, mevcut olanlara da yeni şekiller vermiştir.

Fatih’in İki Kanunnamesi vardır: Bunlardan biri devletin teşkilat ve teşrifatına, biri de şahsî hukuka aittir.


Viyana kütüphanesindeki nüshasından iktibas edilerek “Tarih-i Osmanî Encümeni” tarafından neşredilen birinci Kanunnamenin ismi “Kanunname-i Âl-i Osman”dır. Fatih devrinin son yıllarında, Karamânî Mehmet Paşa’nın sadâreti zamanında 1477 ve 1481 seneleri arasında hazırladığı tahmin edilmektedir. Bu kanun, İstanbul’un fethine kadar devamlı riâyet edilen hükümlerin bir araya getirilmesi ile teşekkül etmiştir.


Kanunnamenin metni, Nişancı Leyszâde Muhammed İbn-i Mustafa tarafından yazılmıştır. Devletin teşkilat ve teşrifatına, memurların terfi sırası ile vazifelerine, âidâta, bazı resmî ünvanlara ve bir takım ceza hükümlerine aid olan bu meşhur kanunname devletin anayasası mahiyetindedir.


Bundan başka bir de ictimaî ve şahsî hukukla vergilere ait ikinci bir kanunname daha vardır ki o da birkaç defa yayınlanmıştır.


Kanunî Sultan Süleyman devrinde yeni esaslar ilâvesiyle genişletilen bu ilk Osmanlı kanunnamesinin birçok hükümleri Tanzimât devrine kadar kullanılmıştır.


Fatih kanunnamesi “Bu kanunname atam ve dedem kanunudur ve benim dahi kanunumdur. Evlad-ı kiramım neslen ba’de neslin bununla âmil olalar.” diye başlar.

Fazilet Takvimi 2012