Mervaniler
 

Marwānīyūn - Mervaniler Tarihi - Mervani Sultanları Tahta Geçişi


Nasıruddevle

Başkent Meyyafarkin

Resmi dili Arapça

Dini Sünni İslam

Yönetim Monarşi

Nasıruddevle

- 984-990 Baz (Badh, Ebu Abdullah el-Hüseyin bin Dustak el-Harbukti)

- 990-997 Ebu Ali el-Hüseyin Mevran

- 1010-1061 Ebu Nasır Ehmed

Tarih
- Kuruluş tarihi 984- Yıkılış tarihi 1096

Mervaniler (Arapça: مروانيون Marwānīyūn), On ve on birinci yüzyılda kısa bir süreliğine Diyarbakır´da hüküm süren Abbasiler'e bağlı Kürt[1] emirliği. Mervanilerin kurucusu Ebu Abdullah el-Hüseyn bin Düstek el-Baz, onuncu asrın ortasından itibaren Doğu Anadolu´da fetihlere girişti. Ilk önce Erciş´i ve çevresindeki müstahkem (sağlam) mevkileri aldı. Baz, nüfüzunu kuvvetlendirerek, Büveyhilerin hakimiyetindeki Diyarbakır ve Silvan ve Nusaybin´i ele geçirdi. Büveyhi nüfuzunun azalmasından istifade ederek, 984 senesinde Şii-Büveyhi sultanı Samsamüddevle Merzubani´yi mağlub edip Musul´u ele geçirdi. Bağdad´ı almak istediyse de başaramadı ve Musul´u boşaltmak zorunda kaldı. 991 senesinde tekrar Musul´u ele geçirmek için harekete geçen Baz, şehrin hakimi olan Hamdaniler karşısında mağlub oldu ve bu savaşda öldü. Bunun üzerine kız kardeşinin oğlu Hasen bin Mervan, Baz´ın dul eşiyle evlenerek tahta geçti. Hamdaniler ile mücadeleye devam ederek onları iki defa mağlup etti. Hasen bin Mervan, 997 senesinde Diyarbakır´da öldürülünce, yerine kardeşi Mumehhüdüddevle Saíd bin Mervan geçti. Said ile Ebu Nasr bin Mervan arasında mücadele başladı. Ebu Nasr, 1011 senesinde Saidi zehirleterek ortadan kaldırdı ve Mervani tahtına geçti.

1011´de hükümdar olan Ebu Nasr, elli seneden fazla hüküm sürdü. Mervanilerin bölgedeki hakimiyetini kuvvetlendirip refahını yükseltti. Abbasi halifeliğin yüksek hakimiyetini tanıdı. Devrin kuvvetli komşu devletlerinden Bizanslılar ve Fatımililere karşı istiklalini korumak için maharetle iyi münasebete bulundu. Ebu Nasr bin Mervan devrinde Diyarbakır, Silvan ve çevresindeki şehirlerin hayat seviyesi yükseldi. Kültür ve sanat eserleri meydana getirildi. Ibn-i Mervan´ın elli senelik saltanati sırasında hakim olduğu topraklarda bir sulh ve asayiş devri yaşandı. Alimler ve şairler himaye gördüler. Mervanilerin hakim olduğu bölgede Şafii mezhebi yayıldı.

Ebu Nasr bin Mervan´ın ölümünden sonra ülke toprakları Nasır ve Said adlı oğullari arasında bölüşüldü. Böylece Mervanilerin gücü zayıflamaya başladı. Diyarbakır´ı elinde bulunduran Nasır, 1071 senesinde Selçuklu Sultanı Alp Arslan´a tabi oldu. Nasır´ın ölümünden sonra yerine oğlu Mensur gecti. Selçuklu veziri Fahrüddevle bin Cehir Mervani topraklarını ele gecirmek için Sultan Melikşah´dan izin aldı. 1085 senesinde Selçuklu ordusu şiddetli bir çarpısmadan sonra bölgeyi ele geçirdi. Son Mervani hükümdarı Mensur, 1096 senesinde ölünceye kadar Ceziret-i Ibni Ömer´de (Cizre) yasadi.

Mervani Sultanları Tahta Geçişi
Ebu Abdullah el-Baz
Hasen bin Mervan 990
Mumehhidüddevle Said 997
Ebu Nasr bin Mervan 1011
Said (Amid´de) 1061-1063
Nizamüddevle Nasir (Meyyafarikin´de) 1061
Mensur 1079
Selcuklu Fethi 1085