Üreme Sağlığı - Aile Planlaması
 

Üreme sağlığı kadın ve erkek herkes için çok önemlidir. İnsanlar
genellikle çocuk sahibi olabilecek yaşta iken üreme sağlıklarına
önem verirler. Oysa üreme sağlığı her yaşta önemlidir ve her yaşta
korunmalıdır. Bebeğin doğmasıyla birlikte üreme sağlığı önemsenmeli
ve anne baba tarafından korunmalıdır. Çünkü bu o çocuğun bütün
geleceğini belirler.

Üreme sağlığı erkekler
için;

1. Üreme organlarının eksiksiz
olmas


ı,
2. Gebeliği sağlayabilecek cinsel
ilişkide bulunabilmesi,
3. Sağlıklı çocuklara
sahip olabilmesi,
4. Ne zaman ve kaç çocuk
sahibi olacağına karar verebilmesi,
5. Cinsel
yolla bulaşan hastalıklardan korunabilmesi ve tedavi
olabilmesi,
6. Yaşlılıkta karşılaştığı üreme
organları hastalıklarında tedavi olabilmesidir.
Üreme sağlığı kadınlar için;
1. Üreme organlarının eksiksiz
olması,
2. Düzenli adet görmesi ve gebe
kalabilmesi,
3. Sağlıklı bir gebelik
geçirebilmesi ve sağlıklı doğum yapabilmesi,
4.
Sağlıklı çocuklar doğurabilmesi,
5. Ne zaman ve
kaç çocuk sahibi olacağına karar verebilmesi,
6.
Cinsel hayatını ve doğurganlığını zorlama olmadan
yaşayabilmesi,
7. Cinsel yolla bulaşan
hastalıklardan korunabilmesi ve tedavi
olabilmesi,
8. Adetten kesildiğinde zarar
görmemesi için tedavi olabilmesidir.

ÜREME SAĞLIĞI
NELERDEN ZARAR GÖRÜR ?

Doğumdan itibaren erkeğin ve
kadının üreme sağlığını tehdit eden şeyler vardır. Bunların başında
ailelerin dikkatsizlikleri gelir. Bu nedenle üreme sağlığını korumak
çok kolaydır. Biraz dikkat yeterlidir.

Erkeklerde üreme
sağlığını tehdit eden durumlar;

1. Erkek bebekte,
doğumdan sonra yumurtaların(testislerin) kontrol edilmesi
gereklidir. Bu doktor, hemşire tarafından yapılabileceği gibi evde
anne ve baba tarafından da yapılabilir. Eğer yumurtalar karın içinde
kalmışsa ve torbalara inmemişse ilerde kısırlık gibi çok önemli bir
soruna neden olur. Bu durumda sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Doktor belli bir yaşa kadar(2) beklemeyi uygun görebilir. Bazen bu
sürede kendiliğinden yumurtalar torbalara inebilir. Ancak 2 yaşını
geçmiş bir erkek çocuğun yumurtaları hala karnın içinde ise mutlaka
doktora gösterilmelidir.

2. Sünnet, ülkemizin geleneksel
uygulamalarından biridir. Tüm erkek çocuklar belli bir yaşa
geldiklerinde sünnet olurlar. Bu işlem çoğu kez uzman olmayan
kişilerce de yapılmaktadır. Oysa çocuğumuzun tüm hayatını
etkileyecek bir uygulamadır. Hatalı sünnet idrar kanalına ve
*****e(kamış) zarar verebilir. Bu durumda idrar yapma güçlükleri,
idrar yolu hastalıkları, kısırlık hatta iktidarsızlık görülebilir.
Bu nedenle sünnet uzman kişilere yaptırılmalı ve temizliğe çok
dikkat edilmelidir.

3. Genç bir erkeğin üreme sağlığını
tehdit eden şeylerden biri Cinsel yolla bulaşan hastalıklardır.
Ergenlikle birlikte cinsel dürtüleri başlayan genç merak edecek ve
cinsel ilişkiler kurabilecektir. İşte bu durumda kendini
hastalıklara karşı koruyabilmesi çok önemlidir. Fazla kişiyle,
paralı **** yapanlarla veya geçmişindeki cinsel yaşamını
bilmedikleriyle cinsel ilişki kurmak cinsel yolla bulaşan hastalık
alma tehlikesini arttırır. Bu hastalıklar, hem gencin hayatını hem
de ilerdeki ailesinin hayatını tehlikeye sokar. Cinsel yolla bulaşan
hastalıkların kısırlık, ölüm gibi tehlikeli sonuçları olabilir. Bu
hastalıklardan nasıl korunulacağı öğrenmeli ve gerektiğinde
tedaviden kaçınmamalıdır.(Bu konudaki ayrıntılı açıklama
broşürümüzün "cinsel yolla bulaşan hastalıklar bölümünde
vardır.)

4. Yetişkin bir erkekteki üreme sağlığı
tehlikelerinden en sık görüleni de prostatın hastalıklarıdır.
Prostat önemli bir erkek üreme organıdır. Özellikle 50 yaşından
sonra prostatda büyüme, idrar yolunu kapatma, kanser gibi
hastalıklar olabilir. Prostat hastalıklarının bir kısmında geri
çekme yönteminin uygulanmasının etkisi olduğu
düşünülmektedir.

Kadınlarda üreme sağlığını tehdit eden
durumlar;

1. Bazen aileler ısrarla oğulları olsun ister.
İşte bu durumda doğan kız çocukları eğer anne ve baba tarafından
yeterli ilgiyi göremezlerse sağlıkları tehlikeye girer. Bu durum
üreme sağlığını da etkiler. Beslenmesine önem verilmeyen kız
çocukları iyi gelişemez. Hasta olduğunda doktora götürülmeyen,
gerekli tedavi yapılmayan kız çocuklarının büyümesi yavaşlar. Büyüme
ve gelişme geriliği kız çocuğunun tüm hayatını etkiler. Yaşı
ilerleyip evlendiğinde gebeliği ve doğumu zor olur. Bebeğini
besleyemez, gebelik ve doğumda hayatını kaybedebilir.

2.
Bebekler sağlık kuruluşunda doğarsa ilk muayeneleri doktor veya
hemşire tarafından yapılır. Muayene sırasında eğer kalça çıkığı
varsa saptanır. Anne babalar da buna dikkat etmelidir. Özellikle kız
bebeklerde tedavi edilmeyen kalça çıkığı üreme sağlığını tehdit
eder. Tedavi edilmeyen kalça çıkığı kalıcı sakatlığa dönüşebilir ve
ilerde normal doğum yapması güçleştirebilir.

3. Kadınlarda
üreme sağlığını tehlikeye sokan şeylerden biri de erken
gebeliklerdir. Henüz vucudu bir çocuğu besleyebilecek kadar
gelişmemiş ya da kendi gelişmesini tamamlamamış genç kızlarda
gebelik tehlikelidir.
Genç yaşlarda olan gebelikler(18''den küçük yaşlarda); annenin
ölüme yol açan kanamalar yapabilir. Ayrıca, annede uzun süren
iltihaplanmalara, bebekte zayıf ve erken doğuma, ölü doğuma ve
annenin ölümüne yol açabilirler.

4. Sık doğumlar(2 yıldan sık
aralıklarla olan gebelikler) ve fazla doğumlar(4''den fazla
doğum);

annede kanama, iltihaplanma, üreme
organlarında yırtıklar, düşükler, kansızlık ve anne ölümlerine neden
olur.

bebekte düşük kilolu doğum, ölü doğum, erken
doğum gibi tehlikelere yol açar.

5. Cinsel yolla bulaşan
hastalıklar ,kadında anne ve bebek sağlığını tehdit ederler. Cinsel
yolla bulaşan hastalıkların etkisiyle düşükler, ölü doğumlar, üreme
organlarında kanserler, kısırlık ve ölüm görülebilir. Bu
hastalıkların etkisi kadında erkektekinin iki katıdır. Çünkü hem
anneye hem de bebeğe zarar verir. Bu hastalıklardan korunmayı
bilmeli zamanında tedavi edilmelidir. Hastalıkların erken
farkedilmesi hayat kurtarıcıdır. (Bu konudaki ayrıntılı açıklama
broşürümüzün "cinsel yolla bulaşan hastalıklar bölümünde
vardır.)

6. Kadınlar bazı ailelerde şiddete maruz
kalmaktadır. Bu olay bir toplumsal. Eğer kadın buna karşı kendini
koruyamaz, ailesine ya da yasalara sığınamazsa karşılaştığı şiddet
sakatlanmalara, düşüklere, ölü doğumlara ve anne ve bebeğin hayatını
kaybetmesine yol açabilir.

7. Kadının ve ailenin yaşamındaki
en önemli olaylardan biri gebelik ve doğumdur. Gebelik ve doğum
tamamen tehlikesiz olaylar değildir. Gebelik, doğum ve lohusalıkta
ortaya çıkan sağlık sorunları önemsenmezse anne ve bebek ölümleri
olabilir. Gebelik sırasında annenin ve bebeğin sağlıklı olup
olmadığının takip edilmesi gerekir. Gebelik takibinde bebeğin
gelişmesi, annenin idrarı ve kanı ile tansiyonu izlenir. Böylece
gebelik zehirlenmesi gibi olabilecek tehlikeler önceden
önlenebilir.

Her kadın gebeliği süresince en az altı kez
kontrol yaptırılmalı ve doğum, mutlaka bir sağlık kuruluşunda
yapılmalıdır.

8. İstenmeyen gebelikler yetişkin kadının
hayatında önemli bir sorundur. Şüphesiz doğan her çocuk anne ve
babası tarafından çok sevilir. Ancak planlanmamış veya anne
sağlığını tehdit eden gebelikler mutsuzluk ve tehlike yaratır.
Kadınlar bazen, istenmeyen gebeliklerden kurtulmak için kendikendine
düşük yapmaya çalışırlar. Bu ise şiddetli kanamalara, kadının
ölümüne, kısırlığa ve üreme organlarında enfeksiyonlara neden olur.
Modern gebelikten korunma yöntemlerini kullanmak, istenmeyen
gebeliklerden ve sonuçlarından korur. (Bu konudaki ayrıntılı
açıklama broşürümüzün "aile planlaması" bölümünde
vardır.)

9."Menopoz" kadında 45-55 yaşları arasında görülen
adetten kesilme dönemidir. Bu dönemde kadında yumurtlama ve adet
durur. Kadınlık hormonları azalır. Menapoz kadının tüm vücudunu
etkiler. Kadınlık hormonları azaldığı için, kemiklerde eğrilik,
eklem ve kemik ağrıları, boyda kısalma, ciltte kuruma, üreme
organlarında kuruluk ve daha kolay iltihaplanmalar, kap ve damar
hastalıklarında artış görülebilir. Ayrıca ateş basması, sıkıntı bu
dönemin özelliklerindendir. Bu dönem Doktor kontrolünde verilen
ilaçlarla rahat geçirilebilir.

Hem kadınlarda hem de
erkeklerde üreme sağlığını tehdit eden şeylerin başında bilgisizlik
ve kendisiyle ilgilenmeme gelir. Bu nedenle hem kız hem de erkek
çocukları okutulmalı ve iş-güç sahibi olmaları için
desteklenmelidir. Doğru bilgileri almak ve sağlık hizmeti alabilecek
ekonomik güce sahip olmak hem kadının hem de erkeğin üreme sağlığını
korumasını sağlar.

Yazar: Türkiye
Aile Sağlığı Ve Planlaması Vakfı


Kaynak: Cinsel Sağlık