Ağız Ve Dişler Hakkında Genel Bilgi Dişlerin Yapı Maddesi Nedir? Diş Mine, Dentin,Sement Ve Pulpadan (Diş Özü)
 

Ağız ve Dişler Hakkında Genel Bilgi


dişlerin yapı maddesi nedir?



diş mine, dentin,
sement ve pulpadan (diş özü) oluşur.






mine:
vücuttaki en sert maddedir. dişi en dıştan koruyucu bir katman olarak çevreler.
içinde sinir hücreleri olmadığı için duyarlı değildir.
% 97si kalsiyum
tuzlarından oluşur. Diş minesi altıgen "apatit" kristalleri
şeklinde düzenlenmiştir.
Minenin yapısına giren kalsiyum tuzları, organik diş maketi üzerinde
yavaş yavaş çökelerek birikir ve kristalleşir. Bu birikme, ana
rahminde iken başlar. Anne, gebelik süresince bazı ilaçlar alırsa veya
çocuk mine teşekkülü sırasında bir hastalık geçirirse mine birikimi
aksaklığa uğrayabilir. 0 zaman dişler sarı, gri veya kahverengi olur.
Bazen de eksik (hipoplazik) teşekkül eder.

dentin:
minenin altındaki tabakadır. yetişkin bir insan dişinin %75'ini oluşturur.
kemikle aynı yoğunluğa sahip olmasına rağmen ısıya ve dokunmaya duyarlıdır.
gerektiğinde içerdiği tamir hücreleri ile yeniden dentin dokusu oluşturabilirler.
Dişin asıl kitlesini
dentin (fildişi) tabakası oluşturur. Dentin, taç kısmında mine;
kök kısmında da sement ile örtülüdür. Dentin canlı bir yapıdır ve %
70i mineral tuzları; % 20si organik madde ve % 10u da sudan oluşur.
Dentinde çok sayıda kanalcık içerir. Bu kanalcıkların içi diş özü
sınırındaki dentin yapıcı hücrelerin uzantıları olan iplikçiklerle
doludur. Dentin yapan hücrelere "Odontoblast" denir. Dentin
kanalcıklarının milimetre karede sayıları 10.000e. yaklaşır.
Diş, dolgu veya kaplama yapılmak için oyulur veya
küçültülürse bu kanalcıklar açığa çıkar ve o zaman soğuk, sıcak, tatlı
ve ekşiden ağrı duyulur.

pulpa (diş
özü):
dişin
orta kısmına ve burada bulunan yumuşak dokuya verilen addır. kökün ucuna
kadar devam eder. bu kısımda kan damarları yer alır ve bu damarlar sayesinde
diş enfeksiyondan korunur ve daima aktif halde kalır. aynı zamanda pulpada
aşırı duyarlı sinir hücreleri bulunur ve bu hücreler sayesinde sıcak, soğuk
ve basınç gibi duyular hissedilir.
"Pulpa"
adı da verilen diş özü, dentin tarafından oluşturulan bir odacık
içinde yerleşen kılcal atar ve toplar damarlar; duyu sinirleri ve
bütün bu yapıları koruyan bir destek dokusundan oluşur. Diş özünün dış
çevresi dentin yapıcı hücrelerle (odontoblast) kuşatılmıştır. Bu
hücreler, çürük ve diğer zararlı etkenlere karşı, dişi koruyan kale
muhafızlarına benzer. Her hangi bir nedenle oluşan çürüğe karşı
dentin yapıcı hücreler üstün gelirlerse bu hücreler diş özü kalesini
dentinle sıvarlar; yenik düşerlerse diş özü açılır ve iltihaplanır. Bu
etkinlik genç insanların diş özünde daha yoğundur.

sement:
kökün etrafını kaplayan kemiksi bir tabakadır, çok incedir. diş kökünün çene kemiğine
tutunmasını sağlar.
%65i
inorganik maddedir. Bazen kök etrafında ve kök ucunda aşırı sement
birikebilir. Buna "Hipersemontoz" denir.

[b]


dişler ne işe yarar?

Dişler sindirim
sisteminin başında besinlerin ufalanıp parçalanmasına, koparılmasına yardım
eder. kendini çevreleyen destek dokuları korur ve gelişmelerini sağlar.
konuşmayı ve seslerin doğru bir şekilde çıkmasını sağlarlar. estetik olarak
yüzle bir bütünlük içindedir.

Dişlerin Görevlerine Göre Farklı Yapıları Vardır;

1-
Kesici Dişler

Alt ve üst çenedeki ön
dişler "Kesici Diş" olarak adlandırılır. Üst çenede genişliği
9-10 mm. olanlar orta kesici; 6-7 mm. olanlar ise üst yan kesicilerdir.
Alt orta ve yan kesicilerin genişlikleri ise 6-7 mm. arasındadır.

2-
Kaninler (Köpek Dişleri)

"Köpek dişi"
ve "göz dişi" adı da verilen kaninler kesici dişlerden sonra
gelir, alt ve üst çenede sağlı-sollu birerden dört (4)tanedir. Uçları
sivri olup koparmaya yararlar.

3- Azı
Dişleri

Kaninlerin arkasında,
azı dişleri yer alır. Yapı olarak birbirinden farklı olan azı dişleri,
her bir yarım çenede, iki küçük azı, üç de büyük azı olmak üzere beşer
tane ve bir çenede toplam on (10) tanedir.

Bütün küçük azıların
çiğneme ve kenetlenmeye yarayan ikişer tümsekçikleri vardır. Üst
çenedeki büyük azıların dörder tümsekçiği; alt çenedeki büyük azıların
beşer tümsekçiği vardır. Bu tümsekçiklere "tüberkül" adı verilmektedir.

4-
Akıl Dişleri - Üçüncü Büyük Azılar = Yirmi yaş Dişleri

Akıl dişleri ayrı
bölümde incelenmiştir (yirmi
yaş dişleri). Burada, sadece şekillerinin ve kök sayılarının
çok değişik olduğunu belirtmekle yetiniyoruz.
[b]
Dişlerin
Düzgün Konuşmaya Etkisi:

Konuşma, insan
ilişkilerinin en önemlilerindendir. Ayrıca, politikacılık, aktörlük,
spikerlik, şarkıcılık gibi bazı meslekler, büyük ölçüde düzgün konuşmaya
dayanır. Düzgün konuşmada dişlerin önemli rolleri vardır.

Aşağıda ki birkaç
örneğin bu rolü vurgulamaktadır.

1- DE ve TE
sesleri, dil ucunun, üst kesicilerin damak tarafındaki eğiminden destek
almasıyla çıkar.

2- FE ve VE
sesleri ise, alt dudağın, üst kesicilerin kesici uçlarına temas
etmesiyle çıkar.

3- SE sesi,
karışık bir işlemle çıkar. Alt ve üst kesiciler birbiriyle temas
halindeyken, dilin, azıların dil tarafındaki yüzeyinden destek alması ve
dil ucunun da (kesiciler arasında bir oluk yapıp) hava borusu
oluşturmasıyla gerçekleşir. ŞE ve JE sesleri de buna
benzer bir işlemle gerçekleşir; fakat bu sırada dil ucu göreve katılmaz.

Dişler çene kemikleri, dişetleri, dil, damak, buların
hepsi, çiğneme, tat alma. yutkunma ve konuşma ile ilgili görevlerini bir
bütün halinde yürütürler.
[b]

dişlerin oluşumu ve gelişimi
ne zaman oluyor?
Embriyolojik
hayatta (anne karnında) ağız boşluğuna ait oluşum belirtileri 3. haftada
görülmesine rağmen, dişlerin gelişimine ait ilk belirtiler 6.haftaya rastlamaktadır.
7.haftadan itibaren dişlerin tomurcukları hafta hafta belirmeye başlar.

süt
dişleri nasıl
tanınır?

Süt dişleri, çocuk altı aylıkken çıkmaya başlar ve 2.5 yaşında alt ve
üst çenede 10ardan (20) tane olarak tamamlanır. Süt kesicileri ve süt
kaninleri, kalıcı dişlere göre daha küçüktür. Süt azıları da kalıcı
azılara göre daha küçük yapıdadır.

Çocuk büyüdükçe, süt dişlerinin kökleri
altında yer alan kalıcı dişin kökü, sürme etkisiyle erimeye başlar; kök
tamamen eriyip dişin yalnız kuronu kalınca da diş kendiliğinden düşer.
Bakınız,
Çocuk Ağız ve Diş Sağlığı
hangi
diş ne zaman
çıkar?

İlk diş yaklaşık altı aylıkken çıkar. Akıl dişleri de 18-20 yaşında...
Demek ki diş çıkarma süreci, insanın 20 yılını alır. Ama hangi diş kaç
yaşında çıkar? Bunu özetleyen bir tablo hazırlanmış ve aşağıda
verilmiştir. Tablodaki yaşların yaklaşık rakamlar olduğunu; 1-1,5 yıl
önce veya sonra sürmesi gereken dişin vakitsiz sürebileceğini, bazen de
gecikmeler olabileceğini belirtmeliyiz.



DİŞLERİN SÜRME
TABLOSU





SÜT
DİŞLERİ



SÜRME



DÜŞME



KALICI DİŞLER



SÜRME
I

II

III

IV

V Orta
kesiciler

Yan
kesiciler

Kaninler

1.süt azıları

2.süt azıları 6-12
ay

6-12
ay 18-24 ay 12-18 ay 24-30 ay 7 yaş

8 yaş

10 yaş

9 yaş

11 yaş 1 Orta kesiciler

2 Yan kesiciler

3 Kaninler

4 1. Küçük azılar

5 2. Küçük azılar

6 1. Büyük azılar

7 2. Büyük azılar

8 3. Büyük azılar 7 yaş

8 yaş

10 yaş

9 yaş

11 yaş

6 yaş

12 yaş

18 yaşından sonra