İstimval...
 

Kısaca İstimval
Devletin,kişilerin elindeki mallara,bedeli karşılığı el koyması. Olağanüstü durumlarda özel kişilerin taşınır mallarına el koyma.

Tanım2:
Kamu yararı için veya seferberlik ilan edildiği zamanlarda olağan araçlarla elde edilemeyen askeri gereksinmeleri sağlamak için, ilgililerin onamı olmasa bile, yasa gereğince değeri karşılığında bireye ait menkul mallara el konulmasıdır; olağanüstü durumlarda özel kişilerin taşınır mallarına el koyma.

Detaylı olarak istimval
Mal edinmek, malı arttırmak. Devletin özel kişi veya kuruluşlara ait malı kamulaştırma (istimlâk) yollarından birisi. Bir hukuk terimi olarak; devlete olağanüstü hallerde bazı menkullerin mülkiyetini veya kullanma yahut yararlanma hakkını, gayrimenkullerin de kullanma ve yararlanma hakkını, haklı bir tazminat karşılığında kazandıran bir işlemi ifade eder. El konuları mal, olağanüstü hal sona erince sahibine geri verileceği için muâmele bir yönüyle “âriyet“e benzer.

İstimlâk, yalnız gayrimenkuller için söz konusu olduğu ve bunların mülkiyetinin Devlete geçmesini kapsadığı halde, istimvâl (rekizasyon) sadece menkullere ve bunların mülkiyetine veya sadece kullanma ve yararlanma hakkına ilişkindir. İstimâlin amacı; bir ülkede savaş zamanında veya fevkalâde hallerde ordunun ihtiyacı için bazı gıda maddelerine veya eşyaya yahut askerin yerleştirilmesi için bir kısım gayri menkullere geçici olarak el koymak, bunların kullanım ve yararlanma hakkına sahip olmaktır. Yine bazı fevkalade ihtiyaçları karşılamak üzere bir fabrikanın geçici olarak işgal edilmesi yoluyla kullanma ve yararlanma hakkının elde edilmesi de istimvâlden ibarettir.

İslam Hukukunda İstimval
İslâm hukukunda, istimvâl benzeri uygulamayı Mekke’nin fethinden sonra Huneyn Gazvesi sırasında (8/630) görmekteyiz. Hz. Peygamber Mekke fethi için Medine’de yola çıkınca Havâzin ve Sakîf kabileleri, saldırının kendilerine yapılacağını sanarak savaş hazırlıklarına başladılar. Mekke’nin fethinden sonra da bunu sürdürdüler. Hz. Peygamber Abdullah b. Ebî Hadred vasıtasıyla düşmanın faaliyetleri hakkında bilgi topladı. Savaşa karar verince silâh ihtiyacı gözden geçirildi. Henüz müşrik olan Safvan İbn Ümeyye’nin elinde zırh ve silâhların bulunduğu Resulullah (s.a.s)’a haber verildi. Hz. Peygamber Safvan’a; “Ey Ebû Ümeyye! Yarın gidip düşmanımızla karşılaşacağız. Şu silâhlarını bize ver” buyurdu.

Safvan; “Ya Muhammed! Zorla (gasp) almak, geri vermemek üzere mi istiyorsun?” diye sordu. Hz. Peygamber; “Hayır, sana teslim edinceye kadar bizde emanet olarak kalmak, kırılan ve yitirilenleri tazmin etmek üzere istiyoruz” buyurdu. Safvan; “Öyle ise bunda bir sakınca yok” dedi. Yüz tane zırhla, onlara yetecek kadar silâh verdi. Ayrıca Safvan bu zırh ve silâhları, Hz. Peygamber’in isteği üzerine Evtas’a kadar kendi devesiyle taşımayı üstlendi (Ebû Dâvud, Büyû’, 88; Ahmed b. Hanbel, Müsned III, 104; V, 465; Zeylaî, Nasbu’r-Râyeli Ehâdisi’l Hidâye; eş-Şevkânî, Neylü’l-Evtâr, Mısır t.y., V, 299; Vâkidî, Meğazî, Kahire 1965, III, 89; İbn Hişâm, Sîre, Beyrut 1391/1971, IV, 83; Taberi, Tarih, Mısır 1326, III, 127; İbnü’l Esîr, Beyrut 1385/1965, II, 262).