Avşarlar (Afşarlar)
 

Afşar boyu Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud'a göre Divân-ı Lügati't-Türk'deki yirmi iki Oğuz bölüğünden Altıncısı; "Afşar"lardır. Belgeleri şudur : diye tanımladığı bir Oğuz boyudur. Bu boylarınBozoklar kolundan (sağ kolundan) Oğuz Kağan'ın oğlu Yıldız Han'ın dört oğlundan en büyüğü olan Afşar'ın soyundan gelir.

Afşarlar, Orta Asyada iken, Dede Korkut destanlarında Oğuzeli diye geçen Sir-Derya bölgesinde yaşamışlardı. Büyük göç ile birlikte Huzistan, Horasan yoluyla, bir grup da Irak, Suriye yoluyla Anadolu'ya gelmişler, bu arada İran, Irak Suriye, Afganistan ve Azerbaycan'a da yayılmışlardır. Afşarlar, Oğuz'un öteki torunları Kınıklar ve Kayılar gibi devlet kurmuş, büyük hükümdarlar ve sülaleler yetiştirmişlerdir. Karamanoğulları, Akkoyunlular, Aksungurlular, Özeroğulları, Sırkıntıoğulları, Karsantıoğulları, Küçük Ali Oğulları ve Kozanoğulları gibi, Afşarlardan kurulu, ya da onların güçlü desteği ile yaşamış sülaleler de bulunmaktadır.

Önceki inçlarıla İslamı hrmanlayan avşarlar Alevi Türkmendirler. Gazneli Mahmut zamanında Oğuzlar'a Türkmen denmeye başlanmıştır. Türkmen, osmanlı döneminde alevilerin adıdır ,Oğuzlar'ın ikinci adıdır.

Afşarlar Türk tarihinin farklı aşamalarında kendilerinden söz ettirmişlerdir. Bu aşamalar aşağıdaki maddelerde toplanabilir.

• Büyük Selçuklu Devleti'nin bölünerek zayıflamasından sonra, 12. yüzyılın ilk yarısında bir süre bağımsız, bir süre de Irak Selçuklularına bağlı şekilde sürdürdükleri beylik.
• Karamanoğulları Beyliği Avşar boyunun Karamanlı kolundandır.
• Germiyanoğulları Beyliği Avşar boyunun Germiyanlı kolundandır.
• Aydınoğulları Beyliği, Germiyanoğulları Beyliği'nden sonradan ayrılan bir beylik olduğundan Avşar olabileceği düşünülür.
• Saruhanoğulları Beyliği Avşar boyunun Saruhanlı kolundandır.
• İran tarihi ve dolaylı şekilde de Osmanlı tarihi üzerinde önemli rol oynayan Afşarlar ise Anadolu’ya 13. yüzyılda göç edenlerdir.
• Değişik aşiretlerden oluşan Koçgiri´nin de aslen Sis Avşarları'ndan olduğu tespit edilmiştir.

Safeviler devrinde, Fars ve Huzistan’da ki Avşar oymaklarından bir kısmının Azerbaycan ve özellikle Urmiye havalisine gelip yerleştikleri tahmin edilmektedir. Afşarlar Safevi devletini kuran 7 Türk kabilesinden biridir. Horasanda ki Afşarların Kırklu oymağına bağlı Nadir Şah’ın Azerbaycan tarihine çok önemli katkıları olmuştur.

Avşarlar; nihayet, 18. yüzyıl ve 19. yüzyılda ve özellikle Anadolu'nun güney bölgelerinde Bozdoğan, Melemenci, Sırkıntı, Kırıntı, Karsantı, Cerit gibi Türkmen boylarıylaOsmanlı Devleti'nin iskan politikasına karşı Dadaloğlu tarafından ölümsüzleştirilmiş direnişleri ile de kendilerinden söz ettirmişlerdir.
Anadolu Avşarları'nı iki gruba ayırmak mümkündür. Birinci grup, Selçuklular zamanından itibaren Anadolu'nun çeşitli illerine dağılmış, çok eskiden yerleşik hayata geçmiş olan gruptur. Germiyanoğlulları, Karamanoğulları gibi.
İkinci grup ise, 1865 yılına kadar, güney Anadolu'da göçebe hayat sürmekte iken, bu tarihten sonra yerleşik hayata geçen Afşarlardır.
Türklerin tarihi coğrafyası içinde pek çok yer bu ismi taşımaktadır. Ayrıca yaygın bir soyadı olarak günümüze kadar gelmiştir.

Balkanlar'da da Avşar boyuna mensup insanlar vardır.Bu aileler Karamanoğulları Beyliğinin Osmanlı tarafından ortadan zorla kaldırılmasıyla birlikte 15. 16. 17. ve 18. yüzyılda sürgün yoluyla Konya, Karaman,Adana,Mersin ve Sivas civarından gönderilip toplu şekilde yerleşmişlerdir.Bulgaristan'da Kırcaali ve Hasköy bölgesinde toplu, Makedonya, Kosova yine Bulgaristan'da Deliorman ve Yunanistan'da Dimetoka civarında dağınık şekilde yaşarlar.Buralarda yaşayanlar arasında alevi inancını sürdürenlerde vardır.

Anadolu'daki en güçlü Türkmen aşireti olduğu ve Devlet yönetmiş sayılı aşiretlerden olduğu kayıtlarda yer alan Afşarlar (Avşarlar), İran Devletinin başına Safevilerden sonra geçen ikinci Anadolu kökenli Türk-Alevi-İslam Aşiretidir. Günümüzde Anadolu'nun doğusunda bazı Avşar aşireti mensupları 16. yüzyıldaki siyasi nedenlerden dolayı zamanla Kürt kimliğine bürünmüştür. Ve bu zamanla bir köken yanılgısına dönüşmüştür. Sonuçta Oğuz boylarından biri olan ve Anadolu'nun Türk-İslamlaştırılmasında büyük rol oynayan ancak islamı hiç bir zaman arap emevileri gibi algılamamış tarih boyunca buna karşı durmuşlardır. Bu aşiret geniş bir bölgenin tarihinde belirleyici unsur olmuştur.

Afşar hanedanlığı Nadir Şah öldürüldükten sonra zamanla karışıklıklar içinde yok olmuştur.

Afşarlar, halis Türk olup, İran’dakiler hariç hepsi Sünnî ve Hanefîdirler.

Afşarlar, güler yüzlü, iyimser, hayat dolu, sakin ve terbiyeli insanlardır. Kadınları çok çalışkandır. Ünlü Afşar kilimleri, bu çalışkan kadınların el emeğidir. Günümüzde yerleşik olmalarına rağmen, bir kısmı, âdetlerini devam ettirmektedirler. Bugün Kayseri’nin Pınarbaşı kazasının merkez nahiyesine bağlı bir kısım köyler ile, aynı kazanın Pazarören nahiyesi köylerinden pek çoğu, Sarız kazası ve Tomarza’nın Toklar nahiyesi köylerinin yarısından fazlası, Avşarlara aittir. Ayrıca Adana’ya bağlı mağara kazası köylerinden Ayvad ve Ağdaş alanı köyleri de, Avşarlar tarafından iskân edildiği gibi, Çukurova’da mevcut bazı Avşar köylerinden başka Ankara, Kastamonu, Bolu, Muğla, Isparta ve Antalya yörelerinde pek çok Avşar köy adına rastlanır.

VİKİPEDİ