Güne? Beyni Çarpyyor
 

Sycak çarpmasy sonucu ölenlerin büyük ço?unlu?u beyin hasary nedeniyle...

Ondokuz Mayys Üniversitesi (OMÜ) Typ Fakültesi Nöro?irürji Ana Bilim Daly Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Cengiz Çokluk, yapylan bilimsel çaly?malarda sycak çarpmasy sonucu ölen hastalaryn büyük ço?unlu?unun beyin hasary nedeniyle kaybedildi?inin anla?yldy?yny söyledi.


Çokluk, yapty?y açyklamada, hava sycaklyklarynyn etkisini sürdürdü?ü bugünlerde insanlaryn güne? çarpmasy konusunda bilinçli hareket etmelerinin hayati önem ta?ydy?yny kaydetti.


Güne? çarpmalaryna kar?y gerekli önlemlerin alynmamasynyn beyinle ilgili ciddi fonksiyon kayyplaryna yol açabilece?ini hatta ölümle sonuçlanabilece?ini anlatan Çokluk, vücut ysysyny beyindeki "hipotalamus" olarak adlandyrylan ysy kontrol merkezinin dengeledi?ini belirtti.


Normal ?artlarda vücudun kendisini terleyerek so?uttu?unu söyleyen Çokluk, beyindeki ysy kontrol merkezinin vücut ysysyny 36,5 santigrat derece gibi sabit bir ysyda tuttu?unu ifade ederek, ?u bilgileri verdi:


"Hayatyn devam etmesi için vücudumuzdaki gerekli olan biyokimyasal reaksiyonlar bu ysyda mükemmel olarak ba?aryyla sonlandyrylabilmektedir.


E?er sycaklyk ve nem a?yry derecede yüksek ise sadece terleme vücut ysysyny dengede tutmak için yetmeyebilir. Bu oldu?u zaman biyokimyasal reaksiyonlaryn gerçekle?tirilmesi güçle?erek kan kimyasy bozulur, beyin ve böbrek gibi organlarymyz bundan zarar görebilir. Ani sycaklyk de?i?imlerinde vücudun daha çok zarar gördü?ü, yava? ve kademeli ysy de?i?imlerine ise vücudun ayak uydurabildi?i dü?ünülmektedir." Sycak (güne?) çarpmasynda vücudun ysy kontrol mekanizmalarynyn kontrol dy?y kaldy?yny belirten Çokluk, bu durumda vücut ysysynyn yükseldi?ini, terleme fonksiyonunun azaldy?yny, 10-15 dakika gibi kysa bir süre içinde vücut ysysynyn 37-38, hatta 40 santigrat dereceye kadar çykabildi?ini kaydetti.

YLK MÜDAHALE

Sycak çarpmasynda yüksek vücut ysysy, kyrmyzy, sycak ve kuru bir deri, nabzyn hyzlanmasy, zonklayycy bir ba? a?rysy, ba? dönmesi, bulanty, ?uur bulanykly?y veya ?uurun tamamen kaybolmasy gibi durumlaryn ortaya çykty?yny anlatan Doç. Dr. Çokluk, "Bu bulgular olan ki?iler derhal so?uk bir yere ta?ynmaly, burasy tercihan klimaly bir iç ortam olmalydyr, souk yer bulunamyyorsa dy?aryda gölgeli bir yere ta?ynmalydyr. Ki?i hemen yary oturur pozisyona gelecek ?ekilde ba?y yükseltilmelidir. Elbiseleri çykarylmaly veya azaltylmaly, bunu takiben ba? ve vücut so?uk suyla yykanmaly ve hastaneye kaldyrylmalydyr" dedi.


Çokluk, sycak çarpmasyndan korunmak için serin mekanlarda bulunulmasyny ve bol su ve syvy, meyve suyu, mineralli sular, sulu meyveler tüketilmesini önerdi.

BEYYNDE HASAR

Güne? çarpmasyna müdahale edilmedi?i takdirde beyin fonksiyonlarynyn kaybedilmesi veya ölümle sonuçlanan vakalar olabilece?ine i?aret eden Çokluk, ?unlary kaydetti:


"Yapylan bilimsel çaly?malarda sycak çarpmasy sonucu ölen hastalaryn büyük ço?unlu?unun beyin hasary nedeniyle kaybedildi?i anla?ylmy?tyr.


Güne? çarpmasynda vücudumuzdaki biyokimyasal mekanizmalaryn gerçekle?mesi bozulur ve kan kimyasyny de?i?tirir, bundan da beyin dolayly olarak etkilenir. Sycaklyk direkt olarak beyin damarlaryny etkiler, buradaki ’kan-beyin bariyeri’ ady verilen ve zararly maddelerin beyne geçi?ini engelleyen damar yapysyny bozabilir. Beyin hücrelerinin zarynda bulunan hücre dy?yndaki elektrolitlerin dengeli bir ?ekilde beyin hücrelerinin içine geçi?ini sa?layan elektrolit pompalarynyn çaly?masyny bozarak hücre içinde a?yry su birikmesine neden olur. Bu su hücreyi ?i?irir ve hatta onun ölümüne neden olur. Vücut ysysynyn 40 santigrat derecenin üzerine çykty?y durumlarda ?iddetli ve ciddi beyin fonksiyon kayyplarynyn meydana geldi?i bilinmektedir." Doç. Dr. Çokluk, damar hastalyklary ve ?eker hastaly?y gibi kronik hastaly?y bulunanlaryn, ayryca ya?ly hastalaryn sycaktan di?er bireylerden daha fazla etkilendiklerini de söyledi.