Bahar Nezlesi / Alerjik Rinit
 

Bahar Nezlesi (Alerjik Rinit)


Bahar Nezlesi (Alerjik rinit) nedir ?

Alerjik rinit, ortamda (çevrede) bulunan bir alerjenin nefes alma syrasynda buruna alynyp, burnun iç yüzüne yapy?masy sonucunda bu alerjene kar?y hassasiyeti (duyarlyly?y) olan çocu?un burnunda mikrobik olmayan bir iltihap sonucu ortaya çykan ?ikayetler ve bulgulardyr. Yani bir tür mikrobik olmayan kronik (= müzmin) nezle halidir. Bu nedenle ana bulgular burunda ka?ynty, sulanma, hap?yrma, aksyrma, damakta ka?ynma, öksürük ve bo?az a?rysy, bo?azy temizleme iste?idir. En syk buruna yapy?abilen alerjenler bahar aylarynda ortaya çykan polenlerdir. Bu nedenle Alerjik rinit en syk bahar aylarynda görülür.

Alerjik rinit Niçin Bahar Aylarynda Görülür ?


Aslynda alerjik hastalyklar her mevsimde görülebilir. Örne?in alerjik astymyn en syk nedeni evde haly, klim ve benzeri tüylü e?yalarda üreyen akarlaryn (mite) çykartylarydyr ve bunlar ev tozuna kary?arak solunan havaya katylyp nefes alynca bron?lara gider. Akar alerjisi en syk ky? ayynda görülür ve alerjik astym nedenidir. Bu konuda bu web sitesinin “Alerjen nedir ?” bölümünde gerekli bilgiler verilmi?tir. Ancak Alerjik rinit nedeni olan alerjenler en syk oranda polenlerdir. Bunun iki nedeni vardyr. Birincisi polenler bahar aylarynda ot, çicek ve a?açlaryn çiçeklerinin açmasy ile atmosfere yayylyrlar. Yani hastalar bu mevsimde alerjik olduklary madde ile kar?yla?yrlar. Ykincisi ise neden polenlerin syklykla burun ve göz bulgularyna neden oldu?udur. Bunun da nedeni polenler büyük çapa sahip yapyda olmalarydyr. Burnumuzun en önemli görevi havayy süzmek, ysytmak ve nemlendirmektir. Bu nedenle polenler burundan geçerken süzülürler ve böylelikle burun duvarlaryna yapy?yrlar. Bu yapy?ma sonucu orada bir alerjik iltihap geli?ir ve bu mikrobik olmayan iltihap hastalyk bulgularyna neden olur.

Bahar alerjisi nasyl olu?ur?


Havadaki polenler soluma yoluyla vücuda yerle?ir. Ba?y?yklyk sistemi aslynda zararly olmayan bu maddeyi adeta dü?man gibi görür ve veri bankasyna kaydedip takip altyna alyr. Bu madde ile kar?yla?ty?y zaman biyokimyasal bir silah üreterek (histamin adly bir salgy) saldyryya geçer ve insany hasta eder.

Polenlerin yol açty?y hastalyklar


Havadaki polenler solunum yoluyla burunda, bron?larda veya gözlerde alerjik hastalyklara neden olur. Ki?inin ?ikâyetleri havada bulunan polen miktaryna ba?ly olarak artma veya azalma gösterebilir.

Polenin yol açty?y alerji hastaly?ynda de?i?ik türde polenler alerjiye neden olabilir. Bu tür alerjiden yakynanlaryn hangi cins polene kar?y alerjik olduklarynyn belirlenmesi yararlydyr. Alerjisi olan ki?i duyarly oldu?u bitkinin polen yaydy?y mevsimde o bitkinin yo?un oldu?u bölgeden uzak kalmalydyr. Bu konuda geli?mi? ülkeler hazyrladyklary polen haritasy ile polen alerji vakalarynyn azalmasyna büyük katkyda bulunmu?lardyr. Hatta Amerika?nyn bazy televizyon kanallarynda meteoroloji bültenleriyle birlikte polen bülteni de sunulmaktadyr.

Çocuklarda bahar nezlesi ?ikayet ve bulgulary nelerdir?


Alerjik rinit hap?yrma/aksyrma, burun tykanykly?y, burunda su gibi akynty, burunda ve yumu?ak damakta ka?ynty ?ikayetlerine yola açar. Bu bulgular syklykla yukaryda bahsedilen nedenlerle bahar aylarynda olur. Bu nedenle “bahar alerjisi, bahar nezlesi, saman nezlesi ..” gibi isimler de halk arasynda verilmi?tir. Ayryca yine yukaryda bahsedildi?i gibi gözlerde yanma, sulanma, kyzarma ve ka?ynty belirgindir. Hem göz hem de burun yakynmasynyn olmasy tam bir “nezle” tablosuna yol açar Bazen bu bulgular syradan nezle, grip gibi algylanabilir.


Hatta ço?u nezle ilacynyn içerisinde antialerjik madde oldu?u için, bu ilaçlaryn kullanymy ile yakynmalar geçer ve yanly? algylamanyn devam etmesine yol açar. Bu ise doktora ba?vuru ve alerji tedavisinin gecikmesine neden olur. Ancak bu syradan nezle gibi ortalam bir haftada geçen bir tablo de?ildir. Hastalar ellerinde sürekli yanlarynda burnu silmek için mendil ta?ymak zorunda kalyr. Burun tykanyklyklarynyn devam etmesi nedeniyle gece uyku düzeni bozulur. Gündüz olan syk hap?yrma, burun ka?yntysy ve gözlerde yanma, sulanma ciddi konsantrasyon bozukluklaryna yol açar. Çocuk ise okul ba?arysy, eri?kinise i? ba?arysy dü?er. Sürekli burun ka?yma nedeniyle “alerji selamy” denen burnu önden arkaya ovalam hareketi çok tipik olarak görülür. Bu hareket uzun süre yapylmasy sonucu burun kemerinde yatay bir çizgi olur. Ayryca burun tykanykly?y nedeniyle göz alt kapaklarynda sürekli bir morluk vardyr. Burunda olan sürekli alerjik reaksiyon ve burun akyntysy özellikle geceleri olan geniz akyntysy ve gece öksürüklerine neden olur. Gündüz ise sürekli genizi temizleme sesi çykarylyr. Alerjik rinit ortalama % 20 oranynda yyl boyu görülür. Bunun en syk etkeni ev tozu akarlarydyr. Ayryca yyl boyu Alerjik rinite havyan, mantar ve bizim ülkemizde çok syk görülmeyen hamam böce?i allerjenleri de yol açabilir. Ancak ev tozu akarlarynyn neden oldu?u yyl boyu süren Alerjik rinitte burun tykanykly?y daha ön planda olan yakynmadyr. Ancak kronik burun iltihaby ve sinüzitte syklykla görülür. Sürekli hap?yrma, aksyrma, burun ka?yntysy ve göz yakynmalary da vardyr. Ancak bu yakynmalaryn ?iddeti polenlere ba?ly bahar alerjisine göre daha azdyr. Burun tykanykly?ynyn ?iddeti ise daha fazladyr.

Her halükarda özellikle bahar aylarynda syk nezle-grip hali olan, yineleyen sinüziti olan, gözlerinde yanma-sulanma-kyzarma olan çocuklarda mutlaka Alerjik rinit dü?ünülmeli ve gerekli ara?tyrmalar yapylmalydyr.

Bahar Nezlesi'nin etkileri nelerdir?


Alerjik rinit sadece burunda ka?ynma, aksyrma vb yakynmalarla giden basit bir hastalyk de?ildir. Çünki burnumuz hava yollarymyz ve bron?larymyzyn ba?langycydyr ve tek bir hava yolumuz vardyr. Tabiki burnumuzun mukozasy dedi?imiz iç yüzeyinin tüm özellikleri ayny yol üzerinde olan ve burundaki hava yolumuzun devamyny olu?turan bron?larymyzda da aynydyr. Yani nefes aldy?ymyz hava yolumuz burun ucundan bron?larymyzyn sonuna kadar “tek bir hat” tyr. Tek bir hatta bir bölge de olan olayyn bu hattyn devamlyly?yndakidi?er bir bölgeyi ilgilendirmemesi dü?ünülemez. Bu nedenle burunda olan alerjinin bron?lary ilgilendirmemesi beklenemez. Bu nedenle Alerjik rinitli hastalarda bron? alerjisi yani alerjik astym sykly?y ve riski çok daha yüksektir.


Buna typ dilinde komorbidite (birlikte olma özelli?i) denmektedir. Bunu rakamlarla açyklamak gerekirse ?öyle ifade edilebilir: Normal toplumda alerjik astym sykly?y ortalama % 5 kabul edilirse, Alerjik rinitlilierdeki alerjik astym sykly?y (2-8 kat yüksek) ortalama % 25 dir. Ayryca alerjik astymly hastalaryn daha önceki ya?larynda % 70 oranynda Alerjik rinit geçirme yada halen ya?ama öyküsü vardyr. Bu nedenle özellikle çocuklar ve genç eri?kinler ba?at olmak üzere Alerjik rinitli hastalar alerjik astym açysyndan da de?erlendirilmelidir. Ayryca Alerjik rinit kronik (müzmin, süregen) sinüzitin en syk saptanan nedenidir. Özellikle kronik mikrobik olmayan orta kulak iltihabynyn da en syk nedenlerinden birisi Alerjik rinittir. Alerjik neden oldu?u ba?ka rahatsyzlyklar da vardyr. Bunlaryn ba?lycalary ba?a?rysy, burun kanamasy, uyku bozukluklary, konsantrasyon bozukluklary, performans dü?üklü?ü, ya?am kalitesinde bozulma vb dir. Bu ise çocu?un ders ba?arysynda dü?me, huysuzluk, ruhsal bozukluklaryn çykmasyna neden olacaktyr.

Alerjik rinit te?hisi ve sorumlu alerjen te?hisi nasyl konur ?


Allerjk rinit te?hisi koymak oldukça kolaydyr. Yukaryda bahsedilen oldukça tipik bulgulardan sonra alerjik bir zemin var my ara?tyrmak için kan testleri yapylabilir. Burundan alynan bir sürüntü ile allerji hücrelerinin varly?y ara?tyrylyr. Ancak asyl allerji tanysyny ve allerjenin tipini belirlemek için allerji deri testi yapylyr. Bu kesin sonucu verir. Tabiki bu arada Alerjik rinitteki gibi burun tykanykly?y, akynty ve hap?yrma gibi bulgulara yol açan di?er hastalyklar ekarte edilmelidir. Bu i?lemler bir çocuk alerji uzmany tarafyndan kysa sürede ve kolayca yapylabilir.

Bahar Nezlesi tedavisi nasyl yapylyr?


Alerjik rinit tedavisinde temel yöntem tüm alerjik hastalyklarda oldu?u gibi alerjenden korunmaktyr. Polen alerjisinde bu pek kolay de?ildir ve tam olarak gerçekle?tirilemez.

Polenden korunmak için alynacak önlemler;

Polenlerin en fazla uçu?tu?u sabahlary saat 05.00 ile 10.00 arasy açyk havaya çykmayyn. Ancak a?yz ve burnu kapatan maskelerle çykabilirsiniz.

Polen zamany açyk havada spor yapmayyn.

Saçlar tozu tutar. Bu nedenle her ak?am saçlarynyzy yykayyp du? alyn. Böylece üzerinizdeki tozlardan arynabilirsiniz.

Çocuklar sokaktan geldi?i zaman üstlerini hemen de?i?tirmelerini sa?layyn.

Arabada giderken camlary açmayyn. Hava de?i?imi için klimadan yararlanyn.

Polen zamany evde kapy ve pencerelerinizi syky syky kapatyn.

Evinizde ve ofiste varsa klima filtresini syk syk de?i?tirin. Son yyllarda klimalaryn ço?unda polen filtreleri kullanylmaktadyr. Bu filtreleri yyprandykça yenilemenizde yarar var. Böylece dy?ardan gelecek olan tozlary önleyebilirsiniz.

Tatil için deniz kenaryny tercih edin.

Dy?aryda gözlük ve ?apka kullanyn. Gözlükleri her gün akar suyun altynda yykayyn.

Günlük kyyafetlerinizi yatak odasynda çykarmayyn.

Alerjiye kar?y doktora ba?vurun.

Çim biçmekten kaçynyn ya da maske takyp yapyn.

Ancak bu önlemler tam uygulansa bile etkinli?i oldukça dü?üktür. Ev tozu akaryndan korunmak için nemli ortamdan uzak durmak, en azyndan yatak odasynda haly, klim ve benzeri toz tutucu e?yalary kaldyrmak, yslak zemin temizli?i yapmak, temizlik yapylyrken o ortamda bulunmamak, akar allerjeni geçirmeyen yatak, yorgan ve yastyk kylyfy kullanmak ba?lyca önlemlerdir.

Çevresel allerjenden korunma önlemleri tek ba?yna yeterli de?ildir. Bu nedenle ilaç tedavisi mutlaka yapylmalydyr. Her hasta için ilaç tedavisi farklydyr ve alerjisinin a?yrly?yna göre bu de?i?mektedir. Bu tedavi programy profosyonellik gerektiren bir yönetimdir ve alerji uzmanlary tarafyndan planlanmalydyr. Bu tedavide burundaki ve gözdeki ka?ynty, hap?yrma ve akyntyyy giderecek anti-histaminik denilen antialerjik ilaçlar en syk kullanylan ilaçlardyr. Bu ilaçlar a?yzdan kullanylabilece?i gibi, direk buruna ve göze sykylan damlalar halinde de kullanylabilir. Ancak burun tykanykly?yny gidermek ve daha ciddi Alerjik rinit bulgularyna hakim olmak için buruna sykylan kortizonlu spreyler doktor kontrolünde kullanylmalydyr. Bu ilaçlar hasta için uygun doz ve formulasyonda kullanyldy?ynda yan etkileri olmayan oldukça güvenilir ilaçlardyr. Ayryca hastanyn ön plandaki yakynmasyna göre burundaki tykanykly?y gideren, akyntyyy azaltan, gözdeki kyzarykly?y azaltan vs ilaçlar da kulanylabilir. Ancak yakynmalaryn uzun sürdü?ü, syk ve uzun süreli ilaç kullanmak gerekti?i durumlarda hele Alerjik rinitle birlikte alerjik astym bulgulary da varsa allerji uzmany kontrolünde alerji a?ysy yapylmasy oldukça etkili bir tedavi yöntemidir.

Tedavi Yöntemleri


- Alerjenlerden korunmak

Polen alerjisi olanlaryn alerji yapan maddelerden uzak durarak korunma yollaryna harfiyen uymalary gerekiyor.

- Medikal tedavi

Doktora dany?yp alerjiye yol açan polenin etkisini en aza indirgeyecek ilaçlar alynmaly.

- A?y tedavisi

E?er alerjik ?ikâyetler ilaçlarla geçmiyorsa ve giderek artyyorsa a?y tedavisi (immunoterapi) uygulanyr.Bu a?ylaryn içinde alerjiye neden olan alerjenler vardyr. Çok az miktarlardan ba?lanarak giderek artyrylan miktarlar a?y ile vücuda verilir. Bu alerjenlere kar?y vücudun ba?y?yk hale gelmesi sa?lanyr. Bu enjeksiyonlarla vücutta antikorlar olu?ur, bunlar alerjenleri engeller. Tedavi süresi 4-5 yyl sürer.