Ayak Bile?i Çykmasy - Ayak Bile?i Çykmasy Sebepleri Belirtileri Tedavisi
 

Ayak Bile?i Çykmasy - Ayak Bile?i Çykmasy Sebepleri Belirtileri Tedavisi

GENEL BYLGYLER

Tanymlama:
Kom?u kemiklerin yer de?i?tirmesi birbirinden ayrylmasy ile olu?an bir ayak bile?i sakatly?ydyr.Ayak bile?i çykyklary hemen hemen daima burkulmalar (ba?laryn zarar görmesi) ve kyryklarla beraberdir.

Anatomik Yçerik:
-Ayak bile?i kemikleri Tibia, Fibula ve talus
-Ayak bile?i kemiklerini bir arada tutan ba?lar
-Çykyk kemi?i çevreleyen yumu?ak dokular ki sinirler, tendonlar, kaslar ve kan damarlaryny içerir.

Belirti ve bulgular:
-Sakatlanma anynda ?iddetli a?ry
-Ayak bile?i hareket ettirilmeye çaly?yldy?ynda ?iddetli a?ry ve ayak bile?i fonksiyonlarynyn kayby
-Çykyk kemiklerin anormal pozisyonda kitlenmesi veya kendili?inden düzelme ,deformitenin ortadan kalky?y
-Çykyk ,kyryk veya burkulmanyn üzerinde hassasiyet
-?i?me ,çürüme (renk de?i?imi)
-Kan damarlary veya sinirlerin kesilmesi, basyya u?ramasy veya ezilmesi söz konusu ise his kayby, uyu?ma veya felç durumu

Nedenler:
-Bilek bölgesi yan tarafyna yüklenme, bile?i uygun olmayan bir harekete zorlamak.
-?iddetli ayak bile?i burkulmasynyn sonucu (a?yry baskydan) ba?latryn liflerin kopmasy
-Tekrar edilen burkulmalaryn ve yyrtylmalaryn ba?lary zayyflatmasy
-Kuvvetli kas kasylmalary

Riski arttyran nedenler:
-Kötü zeminde hyzly yürümek veya ko?mak
-Kontak sporlar
-Tekrarlayan bilek sakatlanmasy, özellikle çykma veya burkulma
-Artrit (Romatoid, gut, vs)
-Zayyf kas yapysy

Nasyl Önlenir?
-Elastik bandaj veya bandlama gibi yöntemlerle ayak bile?inin korunmasy
-Alt bacak bile?i veya aya?ynyn dayanyklyly?ynyn kondisyonunun arttyrylmasy
-Fiziksel aktivitelerden önce yeterli ysynma
-Kötü zeminde antrenmandan sakynma

TIBBY YAKLA?IM
Planlama:
-Doktor tedavisi
-Cerrahi: Kopan tendonun tamiri ve kyryk kemik parçasynyn metal veya tellerle tutturulmasy
-Alçynyn çykmasyndan sonra fizyoterapi
-Rehabilitasyonn boyunca kendi kendine bakym

Tany Yöntemleri:
-Kendi gözlem ve bulgularynyz
-Tybbi geçmi? ve doktor muayenesi
-Röntgen

Olasy komplikasyonlar:
-Yaygyn kanama veya ameliyat sonrasy enfeksiyon
-Aktivitelere erken dönüldü?ünde iyile?me sürecinin uzamasy
-Tekrarlyyan bilek sakatlanmalary sonucunda stabil veya artritik ayak bile?i eklemi

Yyile?me süreleri:
-Kyrykla birlikte olan bir ayak bile?i çyky?ynyn tamamen iyilr?mesi için ortalama 18-20 haftaya ihtiyaç vardyr.
-Ameliyat syrasynda konulan vida veya teller genellikle 8-12 haftada çykarylyr.
-Ylk defa olan sakatlanmaysa , uygun bakym, ameliyat ve yeterli iyile?me süreci kalycy bir sakatlanmayy önler.
-E?er cerrahi müdahale tercih edilmemi??e a?yrlyktan veya zorlamadan uzak kalmak ?artyyla iyile?me süreci 12 aydyr.

TEDAVY
Not:Doktorunuzun önerilerini takip edin Bu bilgiler tamamlayycydyr.

Ylk yardym:
Dinlenme ,Buz, Kompresyon, yükseltme (R.I.C.E) yi takip edin

Tedavinin devamy:
Doktor (ameliyatla veya ameliyatsyz) çykyk kemikleri mümkün oldu?unca normal pozisyona getirir.Bu i?lem sakatlanmalardan sonra mümkün oldu?unca en kysa sürede yapylmalydyr.Çykmadan 6 saaatten sonra kanama veya vucut syvysynyn yer de?i?tirmesi ?oka sebep olabilir.Hemde bazy dokular elastikiyetini kaybeder ve normal pozisyona dönmeleri zorla?yr.
_Ameliyattan sonra diz altyndan parmaklara kadar splintler kullanabilir.Bu siplint alçynyn sebep olabilece?i ?i?me probleminden daha az soruna neden olabilir.Bu splint koltuk de?nekleriyle yürürken ayak bile?ine yeterli deste?i verir.Fakat sakatlanan bile?e hiç a?yrlyk vermemelidir.
7-11 günde ?i?li?inde inmesiyle diki?ler alynyp splint çykaryyr ve yürüme alçysy yapylabilir.Bu alçynyn 10-*21 günden daha fazla kalmasyna gerek yoktur.Yürüme alçysyysa derhal yürümeye ba?lanyr.
-Alçy alyndyktan sonra en az 6 ay bandajlamaya ihtiyaç vadyr.
-Alçy ve diki?ler alyndyktan sonra banyo yapylmalydyr.
-Buz masajy uygulayyn Kryokaf kullanabilirisniz.El topu büyüklü?ünde daireler çizerek günde 3-4 kez ve 15 dakika buz masajy uygulayabilirsiniz.
-E?er sakatlanan bölge iyiye gidiyorsa buzun yerine sycak uygulayyn .Isytycy lamba ysytycy petler, sycak du?lar, ysytycy merhem ve kremler kullanyn.
-Mümkünse girdap banyosundan faydalanyn.
-Syk syk ve hafifçe yapylan masaj ?i?li?i azaltyr ve hastayy rahatlatyr.

Ylaç:
Hafif rahatsyzlyklarda
Aspirin, parasetamol ve ibuproten gibi recete gerektirmeyen ilaçlar kullanabilirsiniz.
Yhtiyacynyz varsa doktorunuz ?iddetli a?rylar için kuvvetli ilaçlar yazabilir.

Aktivite:
-Doktorunuz yürüme alçysy uygulayana kadar koltuk de?nekleriyle yürüyün.
-Eski hareketlerinize yava? yava? dönün
-Tamamen iyile?ene kadar araba kullanmayyn.Münkünse otamatik bir araç kullanyn.

Diet:
Toparlanma süresince et, balyk, tavuk, peynir yumurta gibi bol proteinli gydalarla iyi ve dengeli beslenin.Aktivite azalmasyndan sonra olu?abilecek kabyzly?y önlemek için lifli ve syvy besinleri tercih edin.Yyile?me sürecini hyzlandyrmak için vitamin ve mineral deste?i alyn

Rehabilitasyon:
Destekleyici bandajlamaya ihtiyaç kalmady?y zaman ,günlük rehabilitasyo eksersizlerine ba?layyn.Eksersizden 10 dakika önce buz masajy yapyn.

DOKTORUNUZU ARAYINIZ
-?iddetli bilek saakatlanmasy bulgularynyz varsa
-Tedaviye rahmen ?i?me, çürüklük , a?ry artyyorsa
-Aya?ynyz alçydayken parmaklarynyzda solukluk ve his kayby oluyorsa
-Ameliyat sonrasy enfeksiyon varsa (ate?, cerrahi yaryktan akynty, ameliyatly bölgede a?rynyn artmasy)

Kaynak:Op.dr.Adnan ba?ryaçyk-Mahmut Açak
(Spor yaralanmalary ve hastalyklary)