Hiperhidrozis ( A?yry Terleme Bozuklu?u Nedenleri Ve Tedavisi )
 

Hiperhidrozis = A?yry Terleme Bozuklu?u nedenleri ve tedavisi
Terleme: egzersiz esnasynda, sycak veya so?uk havalarda vücut sycakly?yny ayarlamak için gerekli fizyolojik bir mekanizmadyr. Bunlaryn dy?ynda stres ve heyecan nedeniyle terlemede artma olabilir.


Ynsan vücudunda bulunan iki sinir sisteminden biri olan somatik (istemli) sinir sistemi bize a?ry, ysy ve dokunma gibi duyulary hissetmemizi ve vücudun farkly bölümlerinin hareketlerini sa?layan kaslarymyzy kontrol etmemizi sa?lar.



Otonom (istemsiz) sinir sistemi ise solunum hyzy, kalp aty?y ve vücut ysysynyn ayarlanmasynda önemli olan ter üretimi gibi bedensel fonksiyonlaryn ?uur dy?y kontrol edilmesini sa?lar. Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik sistem ady verilen iki bölümden olu?ur.


Sempatik sinir sistemi vücudun her yerinde ter salgylanmasyny kontrol eden sistemdir. Bu sistemin bazen hiçbir nedene ba?ly olmadan kendili?inden çok yüksek seviyede çaly?masy belirli bölgelerde a?yry terlemeye neden olur.

Günlük hayaty etkileyen a?yry terleme durumuna hiperhidrozis ady verilmektedir.
Nedenleri
Hiperhidrozis insanlaryn %1’inde görülen bir rahatsyzlyktyr.
Birkaç özel durum dy?ynda a?yry terlemenin nedeni bilinmemektedir.
A?yry terleme genellikle adolesan (ergenlik) döneminde ba?lar ve hayat boyu sürer.
Geçici bir durum de?ildir, ancak aralykly veya devamly olabilir.
Sinirlenme ve kaygy terlemeyi artyryr.
Hipertiroidi, psikiyatrik hastalyklar, menapoz ve ?i?manlyk, diyabet, böbreküstü bezi hastalyklary ve vücutta olu?an enfeksiyonlar kendini a?yry terleme ile gösterebilir.



TEDAVY ZAMANLAMASI
A?yry terleme normalde sa?ly?a zarar vermeyen bir rahatsyzlyktyr.
Ancak ki?ilerin sosyal ya?antysyny, ö?renimini, i? hayatyny, psikolojik durumunu etkiliyorsa tedavi edilmelidir.


Nasyl hareket etmeliyim?
A?yry terleme olan ki?iler öncelikle Pratisyen Hekime ba?vurmalydyr.
Pratisyen hekim a?yry terlemeye neden olabilecek sistemik hastalyk dü?ünürse ilgili uzmana yönlendirmeli ve öncelikle bu hastalyk tedavi edilmelidir.
Anksiyete bozuklu?u gibi psikiyatrik rahatsyzlyk varsa bu durum düzeltilmelidir.
A?yry terlemeye neden olabilecek bir hastalyk yoksa hasta Dermatoloji Uzmanyna yönlendirilmelidir. Dermatoloji uzmany hafif ve orta derecede ?ikayeti olan hastalara öncelikle terlemeyi önleyen pomad ve spreyler önerebilir.
Bu tedaviden yarar görmeyen ve ileri derecede ?ikayeti olan hastalarda di?er tedavi yöntemleri uygulanmalydyr.


TEDAVY YÖNTEMY SEÇYMY
Primer (bir nedene ba?ly olmayan) a?yry terlemede uygulanan temel tedaviler:
Ylaç tedavileri
Terleme önleyici pomad ve losyonlar
Yyontoforez
Botox enjeksiyonu
Cerrahi tedavi (sempatektomi)’dir.
Ylaç Tedavileri
Terlemeyi etkileyen birçok ilaç mevcuttur.
Psikotrop (sedatif) ve antikolinerjik (atropin) gibi ilaçlar bir süreli?ine faydaly olabilirler. Ancak bunlaryn sedasyon, a?yz kurulu?u, görme bulanykly?y, üriner problemler ve hatta kalp krizi riskini artyrma gibi yan etkileri bulundu?undan genellikle önerilmezler.
Özellikle strese ba?ly a?yry terlemelerde sedatifler (sakinle?tirici ilaçlar) ve sinir sistemini etkileyen ilaç tedavileri kullanylabilir.
Psikoterapi genellikle bu durumda fazla yardymcy de?ildir.
Terleme Önleyiciler
Terleme önleyici merhemler ve spreyler ilk önerilen basit tedavi ?eklidir.
En syk kullanylan Aluminum chloride’li ajanlardyr.
Özellikle koltuk alty terlemelerinde ilk seçilen ilaçlardan biridir.


El ve ayak terlemelerinde hafif ve orta ?iddetteki olgularda kullanylabilir.
Syky?tyrma etkisi ile ter kanalynyn a?zyny fiziksel olarak tykar ve ter bezlerinden ter atylymyny önler. Tedavide ilaç gece kuru deriye uygulanyr ve 6-8 saat kadar burada kalyr.



Ertesi sabah tamamen yykanarak temizlenir. Önce hergün, durum düzeldikçe daha seyrek uygulanyr.Tedavinin tekrarlanmasy gerekir. Uygulamadan sonra kapama ile etki artyrylabilir. Erken dönemde hastalaryn yarysynda cilt irritasyonu geli?ebilir.
Cilt irritasyonu yapmasy ve cevabyn gecikmesi nedeniyle uzun süreli tedaviler byktyrycydyr.
Terleme önleyici pomad ve losyon uygulama uyarylary !
Uygulama öncesinde:
Kullanymdan hemen önce banyo yapmayyn.
Zedelenmi? ya da irritasyonlu deride kullanmayyn.
Uygulama esnasynda:
Gözler ya da mukoza ile temas ettirmeyin.
Uygulama sonrasynda:
Koltuk altlary 12-24 saat kadar tyra? etmeyin.
Tüy dökücü kullanylmayyn.
Giysilerle temas ettirmeyin.


YYONOFOREZ TEDAVYSY
A?yry el ve ayak terlemesinde kullanylyr.
Eller ve/veya ayaklar içinde elektrolit solüsyonu veya metal plaka bulunan küvete konulur. Solüsyon veya plakadan insany rahatsyz etmeyen dü?ük ?iddette elektrik akymy verilir.
Etki ?ekli elektrik akymynyn olu?turdu?u iyonlarynyn ter kanallaryny (basit olarak su muslu?unu) belirli bir süre kapatylmasy olarak tanymlanabilir.
Her seansyn uygulama süresi 20-30 dakika kadardyr.
Ba?langyçta 3 günde bir, sonra haftada bir tedavi yapylyr.
Durumun ?iddetine ba?ly olarak tedavi gerekebilir.
4-7 haftalyk bir tedaviden sonra terleme
tamamen kesilebilir.
Terleme tam olarak kesilemezse banyo içine ilaç (Glycopyromium Bromide) eklendi?inde iyi sonuçlar alynabilir.
Tedavi sonrasy terleme olmayan dönem 2-12 hafta kadar devam eder.
Bu nedenle tedavinin tekrary gerekir.
Zaman alycy ve toplamda pahaly bir yöntemdir.
Uygulama a?rysyz olup hafif i?ne batmasy ?eklinde duyum alynabilir.
Emniyetli bir tedavi yöntemidir. Cihaz satyn alyndy?y takdirde evde uygulanabilir.
Gebelikte, kalp pili ve metal ortopedik implant olanlarda uygulanmaz.


BOTULYNUM TOKSYN TEDAVYSY (BOTOX)


Özellikle koltuk alty terlemelerinde kullanylyr. El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir.


Botox dü?ük dozlarda enjekte edilerek yüz veya boyunda kyry?yklyklary önlemek için lokal kaslaryn felç edilmesi için kozmetik amaçla veya kas spazmlaryny çözmek için kullanylan bir maddedir.


Benzer etki nedeniyle terlemeye neden olan sempatik sinirleri felç ederek ter bezlerinden ter üretimini önlemek için kullanylmaktadyr.
Uygulamada Botox olarak bilinen Botulinum Toksin’i terleme olan bölgede deri içine enjekte edilir ve sinir uçlarynda 6-12 hafta süre ile geçici blok yapar.
Etkisi geçici (1-6 ay) oldu?undan tedavinin tekrary gerekir.
Ayaktan uygulanabilir.
Uygulama yakla?yk 30 dakika kadar sürer.
Lokal anestezik krem uygulandyktan sonra bölgeye enjeksiyonlar yapylyr.


Tedavinin etkisi birkaç saat veya gün sonra ortaya çykar.
Ylk uygulamadan sonra ikinci seans 2-3 hafta sonra yapylyr ve tedaviye 6 ay aralyklarla devam edilir.
Oldukça pahaly bir yöntemdir.


Tedaviden sonra enjeksiyon yerinde birkaç gün devam eden a?rylar olabilir.
Bazen yapylan enjeksiyon kaslara giden sinirleri de etkileyebilir ve kolda geçici güç kaybyna neden olabilir.


Botox’un bu ilaca kar?y allerjisi olanlarda, gebelerde ve kas problemi olanlarda kullanylmasy uygun de?ildir. Antibiyotikler veya kas gev?etici ilaçlarla birlikte kullanylmamalydyr.


CERRAHY TEDAVY
Endoskopik Torakal Sempatektomi
Özellikle el ve koltuk alty terlemelerinde uygulanmaktadyr.
Kalycy çözüm sa?lar.


Cerrahi tedavinin esasy a?yry çaly?arak fazla terlemeye neden olan sempatik sinirlerin kesilmesi veya çykarylmasydyr. Bazen sempatik zincir ve dallary klips ile syky?tyrylabilir veya koter ile yakylabilir.
Bu sinirlerin terleme dy?ynda fonksiyonu olmady?y için; ameliyatyn felç olu?turma, his kayby, refleks azalmasy gibi etkileri olmaz.


Koltuk altyndan açylan 1 cm kadar küçük 1-2 delikten sokulan kamera ve küçük aletlerle i?lem gerçekle?tirilmektedir. Diz artroskopisi veya laparoskopi gibi bir yöntemdir.
Hastaya genel anestezi verilir.
Y?lem süresi bir saatin altyndadyr.
Ameliyatyn etkisi hemen ortaya çykar.
Hasta uyandy?ynda elleri kuru ve sycaktyr.
Operasyon sonrasy hasta 12-24 saat kadar hastanede kalynyr.
Ameliyat sonrasy çok az rahatsyzlyk verir.
Deri kyvrymlary içinde kaybolacak kadar çok küçük bir iz byrakyr.
Yyile?me bir veya birkaç gün gibi kysa bir sürede olur.
Hastalaryn ço?u 1 haftada normal çaly?ma düzenlerine dönerler.


A?yr kalp-akci?er hastaly?y olan, plevral hastalyk veya akci?er ameliyaty geçiren, tedavi edilemeyen tiroid hastaly?y olanlar cerrahi tedavi için uygun de?ildir.


Etkili, kalycy, emniyetli ve çok az rahatsyzlyk veren bir tedavi yöntemidir.
Vücudun ba?ka bölgelerinde (syrt, kalça) terlemenin artmasy (%20-50) en syk görülen yan etkidir. Ancak hastalaryn çok azynda (%2) önemli olur. Nadir görülen di?er bir yan etki de yemek esnasynda terleme olmasydyr.
Komplikasyonlar %1 civarynda, çok az görülür.


Nadiren veya her cerrahi i?lemde görülebilen anestezik maddelere ve ilaçlara kar?y allerjik reaksiyonlar, kanama, enfeksiyon ve kom?u organ yaralanmasy olu?abilir.
Bazen gö?üs bo?lu?unda hava kalmasy (pnömotoraks) geli?ebilir. Ancak ço?unda kendili?inden kaybolur ve pek problem yaratmaz.


Horner sendromu denilen (göz kapa?ynda dü?me, göz bebe?inde küçülme ve yüzde terleme azalmasy) komplikasyon; çok nadiren kalycy olsada birkaç ay içinde normale dönebilir.


Bu yöntemle: el terlemesinde: %98, koltuk alty terlemesinde: %80 üzerinde, ayak terlemesi için yapylmasa da ayak terlemesinde: %25 civarynda ba?aryly sonuç alynmaktadyr


Kaynak: