Mikroorganizmalarda “Sterilizasyon Ve Dezenfeksiyon”
 

Kullanylarak mikroorganizmalarla kirlenen operasyon alet-ekipman ve malzemeleri, laboratuvar malzemeleri, yykanyp temizlenmeden önce ve sonra baryndyrdyklary mikro*organizmalaryn öldürülmeleri gerekir. Bu i?lem, kullanylan maddeye ve kullanylacak i?*leme göre fakly ?ekillerde uygulanyr. Konu ilgili bazy tanymlary görelim.



Sterilizasyon. Bir maddede bulunan her türlü mikroorganizmadan aryndyrylmasy i?lemi*ne sterilizasyon denilir. Örne?in, yeni alynmy? ve hiç kullanylmamy? bir ameliyat seti, deterjanly su ile yykanyp durulandyktan sonra, ameliyatta kullanylmy? bir set, dezenfek*tanly su ile doku artyklaryndan aryndyrylyp temizlenip, durulandyktan ve kurutulduktan sonra metal kablary içerisine konur kalyn bezlerle vaya ambalaj ka?ytlary ile (sterillendik-ten sonra mikrop giremeyecek ?ekilde) sarylyr ve otoklavda (buharla ysytarak) en az 121°C’de 15-20 dakika tutulur. Isy ile sterilizasyonda steril edilecek maddenin yüksek ysy*da bozulmayacak özellikte olmasy gerekir. Örne?in metal, cam veya bez malzeme.

Dezenfeksiyon. Bir maddenin enfeksiyöz mikroorganizmalardan aryndyrylmasy i?lemi*ne dezenfeksiyon denir. Dezefeksiyon, dezenfektan ady verilen kimyasal maddelerle yapylyr. Teorik olarak sadece patojenlerin yok edilmesi i?lemi ise de, genellikle dezen*fektanyn etkisi spekrumu ile ili?kilidir. Birçok dezenfektan, bakterilerin vejetatif for*muna tesir ederken, sporlu formunu çok azy yokedebilir. Mikroorganizmalaryn ölmesi*ni sa?layan dezenfektan, antiseptik veya antibiyotiklere mikrobisit, jermisit (bakteri*sit, fungisit, virusit vs); üremeleri durduranlara ise mikrobiostatik (bakteriostatik, fungistatik) tanymy kullanylyr. Bazy kimyasal maddeler hep ayny özellikte iken bazylary kullanym yo?unluklary veya dozlary arttyryldykça “sit” etki gösterirler.

Antisepsi. Canlyda her hangi bir yaranyn, ameliyat yerinin, el, mukoza, vb yerlerin kimyasal maddelerle (tentürdiyot, alkol, povidiniyot, vs) dezenfeksiyonuna antisepsi, kullanylan dezenfektana da antiseptik denir.

Pastörizasyon. Belli ysy derecelerinde (65°C’de 30 dakika, 72°C’de 15 saniye) patojen*lerden aryndyrma i?lemine pastörizasyon denir. Bu i?lem yaygyn olarak süt (sütten bu*la?abilecek en tehlikeli sporsuz bakteri olan sy?yr tüberkülozu etkeni Mycobacterium bovis’i öldürebilecek fakat sütün besin de?erini minimum seviyede etkileyecek yön*tem) için uygulanmakla beraber, laboratuvarlarda bazy bakterileri bulundurabilece?i tahmin edilen ancak daha yüksek ysylarda özelli?ini kaybeden bazy biyolojik maddeler (antiserum, kan serumu, karbonhidrat çözeltileri vs) için uygulanyr.

Tindalizasyon. Pastörizasyon uygulanan benzer maddelerde sporlu bakterilerin inaktivasyonu veya daha yüksek ysyya dayanabilecek ancak kaynama ysysynda veya otok*lavda bozulabilecek maddelere uygulanyr. Su içerisinde 80-85°C’de 30 dakikalyk uygu*lama, aralykly 3 gün tekrarlanarak yapylyr. Bu i?leme tindalizasyon denir. Laboratuvar i?lemlerinde kullanylyr. Günümüzde mikrobiyoloji laboratuvarlarynda tindalizasyon yerine milipor filtrelerle sterilizasyon (birkaç dakika da) kullanylmaktadyr.