Felsefe Din İlişkisi
 

FELSEFE DİN İLİŞKİSİ

Dinsel denebilecek bilgi ile bilimsel veya felsefi bilgi arasında gerek
kaynakları, gerek erekleri, gerekse yapıları bakımından büyük farklılıklar
vardır. Aslına bakılırsa dinde, bilim ve felsefede anlaşıldığı anlamda bir
bilgiden söz edilemeyeceği bile söylenebilir. Din “insan hayatını, insanın
içinde bulunduğu evrenle belli ölçüde doyurucu ve anlamlı bir ilişkiye sokma
çabası ve insani işlerin yürütülmesinde bilgelik sağlama girişimi”dir. Ama
din bunu entelektüel bir plandan çok pratik ve duygusal bir planda
gerçekleştirmeye çalışır. Daha basit bir deyişle din, insanın dünyayı bilme
ihtiyacından çok, dünyaya ve onu idare eden ilkeye, Tanrı’ya, insan
hayatının bir anlamı olduğuna inanma ihtiyacına karşılık verir. İnanma ve
bilme arasında ise apaçık bir farklılık vardır: Bilinen bir şeye inanılmaz,
o şey yalnızca bilinir. İnanılan bir şey ise bilinmez, daha doğrusu bilinme
ihtiyacında değildir veya her hangi bir bilgi ile doğrulanmaya veya
yanlışlanmaya ihtiyaç göstermez. Dinler kendilerine yönelen insanlardan
“bilgi” istemezler çünkü, o “bilgi”yi zaten kendileri onlara verme
iddiasındadırlar. İnsanlardan istedikleri verdikleri bu bilgiye,
getirdikleri mesaja inanılması , iman edilmesidir. Zaten imanın değeri de
son tahlilde burada yatar. Eğer bilmek iman etmenin veya inanmanın yerini
tutabilseydi veya iman edilen şey aynı zamanda bilinmesi yapısal olarak
mümkün bir şey olsaydı, o zaman dine gerek kalmaz, bir süre sonra inancın
yerini bilgi alırdı. İman, insanın bir şey, bir varlık, bir değer
hakkındaki bilgi eksikliğinden ötürü geçici bir süre için benimsenen ve bu
konuda kesin, güvenilir bilgilere ulaşma imkanı doğduktan sonra yerini bu
bilgiye terk eden bir zihin etkinliği veya bir ruh tasdiki değildir.
Tersine bir şey, bir varlık, bir değer hakkında, bilgiden bağımsız olarak
benimsenen ve her hangi bir karşı bilgi ile ortadan kaldırılması söz konusu
olmayan çünkü insan ruhunun ayrı bir planına ait olan orijinal bir zihin
etkinliği veya ruhsal - iradi bir tasdiktir. Bundan çıkacak en önemli sonuç
bir şeye inanma veya imin etme ile bir şeyi bilme arasında, her zaman, asla
dolmayacak olan bir aralığın bulunacağıdır. Buna rağmen dinlerin temel
kavramları veya değerleri ile ilgili olarak bir bilgi değeri taşıyor gibi
görünen ifadelerde bulundukları ve bizden zaman zaman onları “bilme”mizi
istiyorlarmış gibi taleplerde bulundukları da bir olgudur.Felsefenin konusu içersine giren bazı sorunlar dinin da konuları içersinde yer alır. Felsefe evreni ve inanı tanımak ister: “ Evren nasıl oluşmuştur?
İnsan nereden ve nasıl türemiştir? , İnsanın varlık amacı nedir?” gibi sorular sorar ve bunlara yanıt arar. Aynı sorular dinlerde, özellikle gelişmiş dinlerde de sorulur. Nitekim tevrat’ta , İncil’de, Kur’an’da bu soruların yanıtlarını buluruz.
Ancak felsefe ile dinin bu sorulara yaklaşımı çok farklıdır. Felsefe bu ve
bunlara benzer sorulara akla, mantığa ve gerçeğe dayanarak çözmek ister.
Verilen yanıtları irdeler, eleştirir ve bu yanıtlardan en uygun olanları
seçer. Bilimler yeni doğrular elde edince yanıtlarını ve bu verilere göre
yeniden gözden geçirir. Kısaca felsefe yanıtlarını akla ve bilimin
verilerine dayandırmaya çalışır.
Felsefenin temeli insan düsüncesidir.felsefi bilgiler akla , mantiga ve ve
özgür düsünceye dayanilarak elde edilir. din ise ilahi temellere dayanir.
dini bilgiler vahiy yoluyla ve peygamberler araciligi ile insanlara
duyurulur.
dinsel bilgilerde dogmatiklik ön plandadir. otoritelere kayitsiz sartsiz
inanmak söz konusudur.felsefi bilgide ise tartismalar , elestiri ve
arastirma söz konusudur.
ikisi de hakikati tanimak ve tanitmak ister.
din daha çok pratik amaçli olup inanca dayanir, fakat felsefe teoriktir.
din, kurallari ile insanin yasamini düzenler . felsefenin ise böyle bir
amacı yoktur.