Soya Kime İyi Gelir
 

Bazıları soyanın mucizevi olduğunu düşünse de, göğüs kanseri riski taşıyan kadınların ve böbrek taşı olanların bu besinden uzak durmasında fayda var.

En iyisi; soyayı 'işlenmemiş' haliyle tüketmek..
Soya sütü gerçek sütten daha mı sağlıklı? 'Tofurkey' (vejetaryenler için soya bazlı bir gıdayla hazırlanan hindi taklidi) size, gerçek hindiden daha fazla mı yarar sağlıyor? Bir 'sağlık besini' olarak tanınan soya üzerinde çalışan araştırmacılar, bu konuda ebeveynlerle gençlerin gece sokağa çıkma konusunda tartıştığından daha fazla tartışıyor. Ve benzer sonuçlara varıyor... Bazı uzmanlar, bu fasulyenin kalbi tehdit eden kötü kolesterolü düşürdüğünü, göğüs ve prostat kanseri riskini azalttığını, kemikleri güçlü tuttuğunu ve menopoz döneminde sık görülen 'ateş basmalarını' dindirdiğini söylüyor. Ama soyanın bunlardan hiçbirini yapmadığına dair, eşit miktarda kanıt da var. Bazıları da, hormona benzer 'isoflavone' adlı 50 karışım içeren soyanın, tehlikeli olabileceğini, hatta bazı kanser türlerini tetiklediğini düşünüyor.

Kalbe iyi geliyor ama...
Peki, bizim görüşümüz nedir? Şöyle cevaplayalım: Soya sihirli değil! İçerdiği 'isoflavone' konsantresi; yetiştiği toprağa, ne kadar yağmur aldığına göre değişiyor. Yani soyayı sağlıksız bir diyete eklemek yanlışı ortadan kaldırmıyor. Bazı insanların da 'hakkında daha fazla bilgi edinene kadar' soyadan sakınması gerekiyor. Bu arada, bu 'iç çatışma', soyanın gerçek hastalıkla mücadele yönünü gizliyor. Doymuş yağ, yüksek kalitede protein ve lif açısından zengin besin profili, soyayı; kalp hastalıklarına yol açan, diyabete ve diğer rahatsızlıklara yol açan gıdaların yerine geçecek harika bir yiyecek yapıyor. Soyayı; kalbi yoran, beli kalınlaştıran çizburgerlerin, cipslerin, soslu bifteklerin ve milk shakelerin yerine koymak oldukça akıllıca. Bir tavsiye daha: Kırmızı et yerine soya yiyen kadınlar, kan şekerlerini ve kötü kolesterolü düşürüyor. Ama kahvenize soya sütü yerine gerçek süt koyarsanız bir şey kaçırmıyorsunuz. Aslında, gerçek süt daha fazla protein ve kalsiyum içeriyor. İşte soyayla ilgili bilmeniz gereken birkaç şey daha:

Göğüs kanseri riskini artırır
* Göğüs kanseri riski taşıyorsanız, ekstra soya tüketmekten kaçının. Sürdürülen birçok araştırma, soyanın riski artırıp artırmadığına dair netlik sağlayabilir. Ama şu an için göğüs kanseri açısından yüksek risk taşıyan kadınların soyadan ve içerdiği 'isoflavone' maddesinden uzak durması gerekiyor. Özellikle, besin takviyesi formunda olanlardan...

* Hatta bazı araştırmacılar, menopozdaki tüm kadınların soyadan ve soya içeren tüm doğal hormon takviyelerinden uzak durmasını öneriyor. Çünkü bu maddeler göğüs kanseri riskini yükseltebilir.

* Böbrek taşınız varsa da, soya tüketimini sınırlayın. Çünkü soya; oksalik asit açısından zengindir. Bu asitler de, kalsiyum bazlı yeni taşlar üretebilir. Eğer 'sınırlanmış oksalik diyeti'ndeyseniz, soyayı kısıtlamanız gerekir.

* Soyanın 'taneli' haline ise yakın durabilirsiniz. Araştırmalar, soyanın gücünün orijinal fasulye tanesindeki vitaminlerin dengeli karışımından, minerallerden, protein, yağ ve liften geldiğini; soya içerikli takviyelerin bunları içermediğini öne sürüyor.

TAZE OLANLARI TERCİH EDİN
Önceden hazırlanmış soya proteinli karışımlar, donmuş tatlılar ve enerji yiyecekleri yerine, bu beş basit soyalı yiyeceği tercih etmesiliniz:

1. Soya fındıkları: Bunlar kavrulmuş soya fasulyeleridir. Ama çıtır çıtır fındık tadındadırlar. Bir avuç soya fındığı, cipsin ve diğer abur cuburların yerine geçecek harika bir atıştırmalıktır. Özellikle de, fasulyelerin açlık bastıran protein ve lif içerdiği düşünülürse... Sadece porsiyonlarınızı kontrol altında tutun. 100 gramında 126 kalori vardır ve bu miktarı farkında olmadan, kolayca aşabilirsiniz.

2. Taze soya fasulyeleri: Lif ve kalbi koruyan protein açısından zengindir, yağ ve kalori oranı düşüktür. Kabuklarıyla birlikte buharda pişirin ya da haşlayın ve ılık servis edin. Bir fincanında, günlük demir ihtiyacınızın yüzde 49'u, kalsiyum ihtiyacınızın da yüzde 18'i vardır. Lezzetli ve yemesi eğlencelidir. Çocuklar bile kabuklarını ayıklamayı ve ılık taneleri ağızlarına atmayı sever.

3. Tofu (Soya eti): Nefis bir tadı vardır. Biftek ya da tavuk yerine kullanabilir, sebzelerle tüketebilirsiniz. Daha lezzetli olması için sodyumu azaltılmış soya sosu, sarımsak ve zencefille marine edebilirsiniz.

4. Tempeh: Tofu'dan daha koyudur. İsli bir tadı olan bu soya ürünü; dilimlenebilir, ızgara yapılabilir ve tam tahıllı bir ekmek ile barbekü sosu eşliğinde sunulabilir. Lezzeti çok güzeldir...

5. Soya parçacıkları: Büyük marketlerin dondurulmuş gıdalar bölümünde bulabilirsiniz. Çili sos veya spagetti sosu hazırlarken kıyma yerine kullanılabilir.

Prof. Dr. Mehmet Öz