Keten
 

Keten, Lein, Linum usitatissimum

Familyası: Ketengillerden, Leingewäche, finaceae
Drugları: Ketentohumu: Lini semen,
Beziryaği:Lini oleum, Ketenküspesi:Lini seminis Placenta, Ketenipliği:Filum lini streile
Ketenin tohumlari ezilerek, hafifi ezilerek veya ezilmeden çayı yapılır veya sade olarak yenir vede ketentohumunun yağı çıkarılır bu yağ beziryağı anılır ve unu eldeedılır veya natürel ilaçı yapılır. Ketenotunun ise çok kaliteli olan ipi eldeedilir ve bu çesitli maksatlar için kulanılır. Ketenin tohumlari ezilerek, hafifi ezilerek veya ezilmeden çayı yapılır veya sade olarak yenir vede ketentohumunun yağı çıkarılır bu yağ beziryağı anılır ve unu eldeedılır veya natürel ilaçı yapılır. Ketenotunun ise çok kaliteli olan ipi eldeedilir ve bu çesitli maksatlar için kulanılır.

Giriş: Keten çok eskiden takriben Babililer ve eski Mısırlılardan beri çok çesitli maksatlar için yetiştirilmiştir ve kulanılmıştır. Bu nedenle bazı botanik uzmanları 500 yıldır bazıları 7000 yıldır kültürbitkisi olarak yetiştirildiği ifade etmektedirler vede Mısırdakı Firaun tapınaklarından ketenli elbiseler ve ketentohumu bulunmuştur.

Günümüzde en çok kulanılan Linum usitatissimum L. angustifalia`dan eldeedildi ve bundanda zamanla yüzlerce altürünün oluştuğudur. Ketenin bilinen 300 türü mevcuttur ve bunlardan bazıları: Büyükyapraklı (= Koyu pempe çicekli) Keten: Linum grandiflorum, Kırmızı çiçekli Keten: Linum viscosum, Narin Keten: L. tenuifolium Avusturya Keteni: L. austriacum, Fransız Keteni: L. narbonense gibi yaygın türler mevcuttur. Fakat tibbi maksatla sadece L. usitatissimum ve bundan geliştirilen alttürler kulanılır.

Botanik: Ketenin asılvatanının Türkiye, Suriye, Irak ve Misir gibi Ortadoğu ülkeleri olduğu, fakat 5000 yıldır kütür bitkisi olarak yetiştirilmesi nedeni ile günümüzde Avrupa, Asya, Amarikanın Kuzey ve Güneyinde yetiştirilmektedir. Yaprakları gövdeye oturmuş olup 2-3 sm uzunluğunda 3-5 mm genişliğinde, ince bir mızrak şeklinde, kenaları gövdeye dizilmiştir.

Çiçekleri beş atet, açık mavi, mavi, beyazımsı mavi veya morumsu mavi renkte, balta, tersyumurta veya terskalp şeklindeki taçyaprakları vardır ve ortadan ucu doğru damarları uzanır ve takriben 1-2 sm uzunluğunda ve 1-1,8 sm enindedir. Göbekte 5-6 adet dölenme tozluğu ve taçyaprakları saran 4-6mm büyüklüğünde beş adet kupayaprağı vardır. Meyveleri yuvarlak bir küre şeklinde içinde 8-12 bölüm vardır ve her bölümünde bir esmerimsi sarı, esmerimsi kırmızı veya altın sarısı renkte yumurta şeklinde hafif başlı 4-6 mm uzunluğunda 1,5-2,5 mm eninde ve parlak tohumlardan oluşur.

Yetiştirilmesi: Vatanı Türkiye ve Ortadoğu ülkeleri olan Ketenin Türkiyede yetişmesi tabiiki gayet normaldir.
Hasat zamanı: Temmuzdan ekime kadar olğunlaşan meyvekapsülleri döğülerek tohumları çıkarılır ve kurutulur.
Birleşiminde: Ketentohumunun birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralıyabiliriz.
a) Ketenyağı beziryağı olarak adlandırılır ve öylebilinir vede takriben %35-45 oranında bulunur.
Beziryağınıntürevleri-) doymamışyağasitleri (Acik formül için çörekotuna bak), Linolenasit %45-55, Linolasit %12-23, Oleikasit içerir.

b) Musilajtürevleri %5-12 oranında olup bununda en önemli türevleri: Xylozlar, arabinozlar, galaktozlar, glukozlar, fuktozlar, rhamozlar ve gulakturonasiten oluşur. Bu Musilajin %20si notür ortamda, %15+65 ise asitli ortamda çözülür. Asitli ortam %15 ve %65 olmak üzere iki farkli Gruptan oluşur.

c) Siyanürasitglikozitler %0,1-1,5 arasında olup en önemlileri, Linustatin ve Neolinustatin en önemlileridır.

d) Enzimler, Linamarazlar ve Lotaustralinazlar bunlar çözülerek

Siyanurasitdiglukozitlere dönüşür ve Linanmarin ve Lotaustralin ortaya çıkar.

e) Steroleler, Cholesterol, Campesterol, Stigmasterol ve Sitosterol

f) Lignantürevleri %0,2 civarında olup en önemlileri: Secoisolaricinol-diglukozit ve çok çok az miktarda linusitmarin (=Hydroxy-5-methoxy-cis-Zimtasidi-cis-Zimtasidi-4-0-glukozit içerir)

g) Vitaminlerden; B1,B2,B3,E, Nikotinasidi, Folikasiti ve Pantothenasidi içerir.

h) Ayrıca %20-30 hamprotein, %3-5 mineraller ve % 4-7 hamlifler içerir.
Tesirsekli: a) Ketentohumu: ishali ve kabızlığı önleyici, kandaki şekeri düsürücü, kanserin yayılamasını önleyıcı, bağırsaklardaki kokuşma, mayalanmayı, iltihapları, şişkinliği ve krampları önleyici vede ağrı dindiricidir.

Araştırmalar: 1) Dr.A.Müller, Dr. H.P. Schöllig ve K.I. Grützner 70 Hasta üzerinde Ketentohumunun musilajindan eldeedilen granülat ile bir tedavidenemesi yapmışlardır.Hastaların beli başlı önemli rahatsızlıları, Mideağrısı, Hazimsizlik, Ekşime, Bulantı, Kusma, Yanma ve İstahsızlık gibi olup üc günlük bir tedavi uygulanmıştır. Hastaların %80’u kısa süre içerisinde iyileşmişlerdir vede herhangi bir yantesiri görülmemiştir. (ZP.5.97.263)

2) Omega Pharma GmbH`dan Dr.S.Engel ve ekibinin araştırmalarına göre ketenyağı (Beziryağı) Zeytinyağı, Ayçiçekyağı, Soyayağı ve Mısıryağı gibi bitkiyağlarından daha kaliteli olduğu ve balıkyağına yakın degerde olduğunu belgelenmiştir. (NM.4.95.3

3) Fareler üzerinde yapılan araştırmalar neticesinde, yemine ketentohumu katılan farelerin kanserli urlarının büyümediği ve çoğalmadığı görülmüştür. (H.H.B.5.680)

4) İnsanlar üzerinde yapılan bir araştırmadada ketentohumunun kandaki şekeri düşürdüğü tesbitedilmiştir (Age).

5) D.Kritchevsky, S.A., Tepper ve DM. Klurfeld ve ekibi 1991`de Kemeler üzerinde yaptıkları araştırmalarda ketenin Lipid, Trigliserid ve Kolesterolu düşürdüğünü tesbitetmişlerdir. (Age)

6) Prof.Dr. Schulz ve ekibi 20 Sağlıklı kişiye beş hafta sürede hergün hafif ezilmiş 45 gram ketentohumu vermişler ve bu denemlerde sadece Thiocyanat (R-S-C=N) urinde artmiştır vede bunun bir mahzurunun olmadığı tesbitedilmiştir. (R.P.224)

Açıklama: Ketentohumu çok çesitli maksatlar için kulanılmaktadır, bunlardan en önemlisi bağırsakrahatsızlıklarına, özelikle bağırsakflorasının bozulmasına karşı kulanılmaşdır. Ketentohum bağırsakrahatsızlıklarında akla ilk gelecek bitki olmalıdır, zira birçok özeliklere sahiptir, işte bunlardan bazıları:

1-) Ketentohumu başta kabızlığa karşı kulanılır, fakat kabızlık (Peklik) diyince akla akut ve kronik kabızlık gelir. Akut kabızlık Simameki ile hemen giderilebilir. Kronik Kabızlık ise bağırsakflorasının çesitli nedenlerle, içki, sigara, siyahçay, kimyasal ilaçlar, aşırı et ve etmaülleri vede aşırı peynir çeşitlerinden yeme gibi yanlış beslenme ve alışkanlıklar nedeni ile bağırsakların bakteridengesi (Bağırsakflorası) bozulur. Bağırsakmuhozası tahriş olarak aşırı derecede hasaslaşır buda kabızlık veya isahale neden olur.

Böyle hasaslaşan ve tahriş olan Mide ve Bağırsakları kimyasal ilaçlarla tedavi etmek isterseniz uzun vadede vücudun mineraldengesi, vitamindengesi ve bağırsakflorası (Bağırsaktaki bakterilerin %97-98 faydalı bakteridir bunlar zamanla azalır ve zararlı olanlar çoğalır) bozulur. Bu nedenle tahriş olan, hasaslaşan ve florası bozulan bağırsaklar için en iyi ilaç ketentohumudur. Ketentohumunun birlrşimindeki musilajlar sıvıları emerek bağırsaklarda ağır bir madde oluşturur ve bağırsakları harekete geçirir vede yeniden düzenli gaita (Dışkı) yapmayı sağlar.

2-) Bağırsakflorasını yeniden yenileyebilen, dengeleye bilen en önemli bitkisel ilaç ketentohumudur. Bu nedenle bağırsakların 3-4 ay süren bir ketentohumukürü yapmaları sağlıkları için çok çok önemlidir. Tahriş olmuş ve hasaslaşmış bağırsaklar ve bağırsakflorası için ketentohumu ilk akla gelen tedavi metodu olmakdır.

3-) Son yapıan araştırmalarda ketentohumunun sadece kabızlık ve ishale karşı değil aynı zamanda hasaslaşma ve tahriş sonucu ortaya çıkan mide ve bağırsakağrıları, kramplar, şişkinlik, hazımsızlık, ekşime, yanma, basinc, istahsızlık, kusnma ve bunlantı gibi rahatsızlıklarında iyileştirdiği tesbitedilmiştir.

3-) Ketentohumundaki lignantürevlerinin bağırsaklardaki kanserli urlarını dağılmasını ve büyümesini önlediği belgelenmiştir.

4-) Siyanürasitlerin çözülerek kana geçmesinin 4-5 saat gibi bir zaman olması nedeni ile herhangi bir tehlike söz konusu olmadığı gibi bağırsakları ve vücuda kuvvetlendirdiği ispatlanmiştır. 1969`da Härtling ve ekibi yaptıkları araştırmalarla siyanürasidin uzun bir zaman diliminde yavaş yavaş çözülmesi nedeni ile hiçbir tehlike söz konusu olmadığı ispatlamışdı. Günde 250-300 gram dahi alınsa.

5-) Bağırsaklardaki kokuşma ve mayalanmayı önler, bunu gaitasi (dışkısı) pis kokanlar Ketentohumunu aldıktan birkaç gün sonra farkederler.

6-) Ketentohumunun birleşimindeki sabityağ çörektohumu, hodantohumu ve ışılsaktohum yağlarındaki yüksek oranda bulunan sabityağlara benzer ve doymamış yağasitleri içerir. Bilindiği gibi doymamiş yağasitleri nörodermatoz (Besinallerjisi kaşıntılı sulu Ekzema), astım bronsitli astım, allerji, bahrnezlesi, ekzema ve bağırsak rahatsızlıklarına karşı kulanılır. Ketenyağıda (Beziryağı) yüksek oranda doymamış yagasitleri içerir.

7-) Dr. Budwig`e göre sabahları 50 Yağsız teleme (Sütkesiği veya bazi yörelerde Ağız denilir) 2 Yemekkaşığı Ketentohumu (mümkünse taze ezilmiş) 1,5 Yemekkaşığı Ketenyağı (Beziryağı) ile karıştırılarak yenir. Buna ince dogranmış meyve, ceviytürleri, fındık ve balda karıştırılabilir. Yağlar Hayvansal yağlar ve bitkisel yağlar diye ikiye ayrılır ve hayvansal yağlar doymuşyağlar olduğundan bunlara ölü yağlarda denir. Bitkisel yağlar doymamış yağasitlerinden meydana gelir, yüksek oranda akitiftir. Margarinler ise bitkisel yağlar olmalarına rağmen sıkıştırılarak yapısı bozulduğndan yani cis-Form`dan trans-Forma (şekle) dönüşüğünden bunlarda ölü yağlardan sayılır, çünkü fonksiyonlarını kayıp ederler.

Ölüyağlar (Hayvansalyağlar ve Margarinler) hücrelerin duvarlarını (membran) sertleştirerek içeri oksijen ve besin girmesini önler ve yane damarlar dokular ve organlarda yoğunlaşan ve depolanan ölüyağlar, mikroplar, bakteriler, viruslar ve mantarlar için en ideal beslenme merkezlerini oluşturur. Ölüyağların depolandığı yörelere oksijen girmez, böylece hücreler oksijensiz ve besinsiz kalir. Şişmanlar açlık hissederler, çünkü hücre duvarlarındaki ölüyağlar hücremembanını sertleştirir ve içeri besin ve oksijen girisi engeller.

Bronşitli ve astımlılarda havasızlık çekerler, çünkü kandaki oksijen hücrelerden içeri giremez. Beziryağı bitkisel yağlar içinde en kaliteli ve en yüksek oranda aktif yağlardır. Beziryağındaki doymamış yağasitleri telemedeki kükürlü Aminoasitlerle reaksiyona girerek yüksek değerli Liposlar (Lipid-Protein) meydana gelir. Liposlar ölülüyağların yerine oksijen ve besin girmesini sağlar. Bu Küre 3-4 ay devam, edilirse kişi dinçleşir yağbirikintilerini atar, hastalıklara karşı bağışıklik (Immun) sistemi güçlenir ve zamanla hastalıklar, astım, bronşit, romatizma, yağ metabolizma bozukluğu (Et ve etmamüleri yiyince rahatsız olma) sindirimbozuklukları ve allerji yok olur.

Tesirşekli: Kandaki lipid, kolesterol, trigliserid ve şekerdüsürücü, yüksektansiyon önleyici, antioksidatif (radikalleri yok edici) antibakteriel ve anzimlerin oluşumunu sağlayıcı, avitaminoz (vitaminyetersizliği), mineralyetersizliği ve iltihapları ve mantarları yok edicidir.

Kulanılması:
a-) Araştırmalara göre ketentohumu mide- bağırsak rahatsızlıklarında, hazımsızlık, ekşime, kusma, yanma, bulantı, kramplar, ağrılar, tıkanma, şişkinlik, bağırsakflorasının bozulması ve lipid, trigliserid, kolesterol, şekerhastalığı (Kandaki Şekeri düşürür) aminoasityetersizliği, vitaminsizlık, mineralyetersizliği ve kanserli urları eritmek için kulanılır. veya Gökçek İksiri daha etkilidir

b-) Komisyon E nin 05.12.1984 tarih ve 228 Nolu Monografibildirisine göre sürekli kabızlık (müzmin Kabızlık) nedeniyle alınan kimyasal ilaçlardan tahrip olan kalınbağırsak, kolonirrtibality, hasaslasmasi, bağırsak divertikülü (Bağırsak kasının içine kese şeklinde girmesi) gastrit ve enterit (İncebağırak iltihaplanması) karşı ketentohumu kulanılır, haricen ise iltihapli yaralara lapası sarılır.

c-) Halkarasında Mide, bağırsak, mesane ve böbrek kanamaları ve nezleleri, abse, çiban, kuru rkzema, bronsit, astım, akcier iltihaplanmasi, yutak iltihaplanmasi, öksürük ve nezleye karşıda kulanılır.

Çay: 1) Şayet mide- bağırsak iltihapları, kramplar, ağrılar, hazımsizlik, ekşime, şişkinlik, yanma gibi rahatsızlıklara karşı kulanılacak ise 2-4 Kahvekaşığı hafif ezilmiş ketentohumunun üzerine 300 ml kaynarsu ilave edilir 5-10 dakika bekledikten sonra içilir.

2) Eğer kabızlık (Peklik), ishal, hazimsizlik ve sindirim zafiyetine karşı kulanılarak ise iki yemekkaşığı ketentohumu yutulur ve üzerinde 300-600 ml süt, meyvesuyu veya balşerbeti içilir. Kabız olanların mutlaka tohumlarını hafif ezerek veya ezmeden yemekten ve kahvaltıdan sonra yutması gerekir. Şayet çayı kabızlığa karşı kulanılacak olur ise tohumlar sıvı emerek şiştiğinden bağırsaklarda sıvıemici özeliğini kayıpeder. Bunedeler kabızlığa karşı sadecekuru olarak alınır.

3) 1-2 Yemekkasigi Ketentohumu 300-500 ml soguksuyu konur ve yavas yavas ısıtılır. 15-20 dakika sonra süzülür ve Lapa yenir. Lapa genelikle araştırmalarda kulanılan bir metottur.

Çayharmanları: Ketentohumları ile yapılan kendi reçetelerim mevcuttür, fakat patenti olmadığından şuanda reçetelerimi yayılıyamıyacagım.

Beziryagi (Ketenyağı): Ketentohumu soğuk baskı ile sıkılarak veya sıcak baskı ile sıkılarak yağı çıkarılır. Soğukbaskı ile eldeedilen yağ daha kalitelidir ve buna İngiliz beziryağı denir. Sıcakbaskı ile sıkılarak eldeedilen yağa ise Türk beziryağı denir.

Bir kısım Beziryağı bir kısım kirecsuyu ile bir şişede karıştırılarakLiniment adi ile anılan Merhem eldeedilir. Bu Merhemle Yanık olan yerlere sürülür ise ağrıları dindirir ve deri hastalıklarında kulanılır ise deriyi iyileştirir. Fakat günümüzde bu tür rahatsızlıklara karşı daha etkili ilaçlar olduğundan bu maksatla pek kulanılmaz. Beziryağı eskiden evlerde kızartmalardada kulanılmıştır, fakat kokusu neden ile artık Kızartmalıkyağ olarakta kulanılmamaktadır. Günümüzde genelikle Yağlıboya,-deri,-boya,-kağit,-Yemekyağı,-ve Sabunyapımında kulanılmaktadır.

Kataplazma (Ketensarğı): Ketentohumları sıkıldıktan sonra geri kalan kısma küspe adı verilir. Ketentohumu öğütüldükten sonra kurutulur ve tozu (unu) eldeedilir. Ketentohumunun sıcaksu ile lapası yapılarak sade veya hardal unu ile birlikte göğüse ince bir tabak halinde sürülür ve sarılır ise göğüsü yumuşatır.
Ketenipi: Ketenkapsülerinden yarıldıktan sonra özel bir tarakla taranır. Su ile veya mehanik olarak ipliklen ayrılarak beli işlemlerden geçtikten sonra ketenipliği eldedilir. Ketenipliği tekstil sanayinde ve tibbi iplik yapmada kulanılır, özelikle yazaylarında ketenli pantolun ve gömlek giyilir ise serin tutar.

Yantesiri: Ketentohumunun bilinen bir yantesiri yoktur, fakat Bagirsak dügümlenmesi ve Yemekborusu iltihaplanmasinda kulanilmaz.

Alıntıdır