Çemenotu Çemenotu Hakkında Bilgi
 

Çemenotu, Bockshornklee, Trigonella Foenum Graecum

Familyası; Baklagillerden, Schmertterlingsblütter, Fabaceae
Drugları; Çementohumu; Foenugtraeci çemen

Giriş:
Çemenotu Baklagillerin bir altgurubu olan trigenellagillerden olup bu gurubu 60 bitki dahildir, fakat sadece Çemenotu: Trigonella foenum-graecum şifa maksadı ile kulanılır ve bunun haricinde başka tür kulanılmaz. Vatanı doğu Akdeniz ülkeleri olup zamanla Fas'tan Çin'e kadar yayılmış ve en son olarak Amerika'da yetiştirilmeye başlanmıştır. Eski Mısır yazıtlarından (Papürüsler) anlaşıldığına göre çemen tohumu baharat olarak MÖ000 yıllarından beri iştah açıcı, kuvvet ve zindelik veriçi olarak kulanılmıştır. Arapca helbah veya helbak olarak anılan bitki Türkçe'ye hulebe ve Çin'ceye Hu lu ba olarak geçmiştir. Almanlar keçiboynuzu yoncası anlamına gelen Bockshornklee diye anarlar. Türkçe boyotu diye anılması ise meyvelerinin uzunboylu olması nedeni ile bu isimle anılır.

Botanik: Çemenotu 20-60cm boyunda bir yıllık bir kütür bitkisi olup dikine veya nadiren yatay olarak büyür ve az çatallaşır. Yaprakları yonca yaprağı gibi üçlü þeklinde birarada kısa bir sap üzerindedir. Yaprağı meydana getiren yaprakcıklar 1-3cm uzunluğunda 0,5-2cm eninde, ters yumurta veya ters mızrak şeklinde, yeşil renkli orta yaprak kısa saplı, yanyaprakcıklar Sapsız 1-2cm büyüklüğünde,taçın ortadaki yaprağı, yan kanat taçyaprakları, büyükçe olup taçyaprakları sarmış, beyaz, veya beyaz renkli ve oldukca kısa sapı veya sapsızdır.

Kapsülleri 3-12cm uzunluğunda, 0,5-1cm eninde, Osmanlı kılıçını andırır şeklide hafif yay gibi eğik, uca doğru 2-4cm kuş gagası gibi sivrice ve içinde 5-20 adet tohum bulunur. Tohumları 4-6mm uzunluğunda, 2-3mm eninde üzeri hafif pörtüklü, yumurta vaya kare veya hutta dörtköşeli şeklinde, sarımsı esmer vaya kırmızımsı esmer renktedir.

Yetiştirilmesi: Vatanı Türkiye olan bitkinin Türkiyede yetişmemesi tabiki dağal değildir, bitki Türkiyenin hemen her yöresinde rahatlık yetşğir.

Hasatzamanı: Çemen kapçıkları Ağustos ve Eylül aylarında sırası ile olgunlaşanları toplanır, kurutulur ve döğülerek tohumları çıkarılır ve tohumları kurutulur. Kurutulan tohumları ya bu şekli ile kulanılmak için muhafaza edilerek veya öğütülerek unu (tozu) elde edilir.

Birleşiminde; Çemen tohumunun birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralıyabiliriz.

a-) Saponinler% 2-3 arasında olup bu saponinler serbest olarak bulunmazlar. Bunlar furostanolglikozitlerin hidrolizi (Suda çözülmesi) ile C-26’ dahi çözülme sonucu furostanolglikozitler spirostanolglikozitler’e dönüşür.

a1-) Furostanolglikozitler; Trigofoenosid A, B, C, D, E, F ve G vede Foenugraecin içerir.

a2-) Spirostanolglikozitler; %15-17 Yamogenin, %10-14 Gitogenin,, %8-12 Tigogenin, 56-10 Neotigogenin, %5-8 Neogitogenin ve %4-6 Yuccagenin içerir. Diosgenin’in açıkformülü yamsköküne bak.

b-) %25-40 aranında müsliaj içerir ve bu hidroliz (suda çözülür) edilnce D-mannozlar, O-galaktozlar ve çok az miktarda D-xylozlar içerir.

c-) %7-8 aranında yağasitleri içerir ve bunun büyük kısmı doymamış yağ asitleri içerir. Yağasitleri; Oleikasit ve Lindasitten oluşur.

d-) Proteinler ve ;aminoasitler %20-30 arasında olup en önemli Aminoasitler; Cystein, Methionin, Lysin ve T ryptophan’dan oluşur.

e-) Flavonitler; Orientin, Izoorientin, Izovitexin, Saponaretin, Vicenin-1 ve Vitexin-2 en önemlileridir.

f-) Alkaloitler %0,5 aranında olup en önemlisi selen olup takriben 100g’da 60-70 mikrogram olup en iddial arandır. Almanya selen minerali bakımından en az olan bir ülke olup, bu ihtiyaçı karşılamak için birleşiminde 20-50 mikrogram bulunur.

Araştırmalar:
1-) Şekerhastalığı (Diabetiker) olan 17 Hasta üzerinde Z. Madar, R. Adef, S.Samish ve J. Arad 1988’de 4-7 gün süren Tedavidenememesinde Hastalara günde 3 defa Yemeksırasında 15g Çemenunu verilmistir. Bu Tedavisüresinde hastaların Kannındaki şeker oranını %25 oranında düşmüştür. (H.H.B.VI 1001)

2-) R.D. Sharma, T.C. Raghuram ve ekipleri 1990 yılında diabet (şekerhastası) olan 15 Hasta üzerinde 2 defa 50g çemenunu 10 gün süre vermişler ve kandaki şekerin %20 oranında düştüğünü tesbitetmişlerdir. (HHB. VI. 1001)

Tesirşekli; antidiabetik (kandaki şekeri düşürücü), kandaki kolesterol ve trigliseridi düşürücü, yağmetabolizmasını sağlayıcı, iştah açıcı, sindirim kolaylaştırıcı, iltihaşları önleyici, vucuda zindelik kazandırıcı, kadınlarda süt artırıcı ve erkeklerde cinselgücü kuvvetlendiricidir.

Kulanılması;
Araştırmalara göre başta şeker hastalığı, lipid, kolesterol, trigliserid ve kansızlığa karşı kulanılır.

Alıntıdır