Yahya Efendiden Bir Tarih Dersi
 

Yahya Efendiden bir tarih dersi

Kanuni Sultan Süleyman, en yüksek duruma getirmiş olduğu devletinin akıbetini hayal eder, günün birinde Osmanoğulları da inişe geçer, çökmeye yüz tutar mı, diye düşünmeye başlar.

Bu gibi soruları çoğu zaman süt kardeşi meşhur alim Yahya Efendi’ye sorduğundan bunu da sormaya niyet eder. Güzel bir hatla yazdığı mektubu keşfine inandığı Yahya Efendi’ye gönderir:

- Sen İlahi sırlara vakıfsın. Kerem eyle de bizi aydınlat. Bir devlet hangi halde çöker? Osmanoğulları’nın akıbeti nasıl olur?

Bir gün olup da izmihlale uğrar mı?

Güzel bir hatla yazılmış mektubu okuyan Yahya Efendi’nin cevabı bir bakıma çok kısa, bir bakıma da çok uzun olur:

- Nemelazım be Sultanım!

Topkapı Sarayı’nda bu cevabı hayretle okuyan Sultan, bir mana veremez. Yahya Efendi gibi bir zatın böylesine basit bir cevapla işi geçiştireceğini pek düşünemez. Söylenmeye başlar:

- Acaba bilemediğimiz bir mana mı vardır bu cevapta?

Nihayet kalkar, Yahya Efendi’nin Beşiktaş’taki dergahına gelir.

Sitem dolu sorusunu tekrar sarar:

- Ağabey (Süt kardeşidir çünkü) ne olur mektubuma cevap ver. Bizi geçiştirme, soruyu ciddiye al!

Yahya Efendi duraklar:

- Sultanım, sizin sorunuzu ciddiye almamak kabil mi? Ben sorunun üzerinde iyice düşündüm ve kanaatimi de açıkça arz etmiştim.

- İyi ama bu cevaptan bir şey anlamadım. Sadece, ‘Nemelazım be Sultanım.’ demişsiniz. Sanki beni böyle işlere karıştıma der gibi bir mana akla gelmektedir.

İşte bundan sonra Yahya Efendi tarihi cevabını açıklar:

- Sultanım, der. Bir devlette zulüm yayılsa, haksızlık şayi olsa, işitenler de nemelazım, deyip uzaklaşsalar, sonra koyunları kurtlar değil de çobanlar yese, bilenler bunu söylemeyip sussa, gizleseler, fakirlerin, muhtaçların, yoksulların, kimsesizlerin feryadı göklere çıksa da bunu da taşlardan başkası işitmese, işte o zaman devletin sonu görünür. Böyle durumlardan sonra devletin hazinesi boşalır, halkın itimat ve hürmeti sarsılır. Asayişe itaat hissi gider, halkta hürmet duygusu yok olur. çöküş ve izmihlal de böylece mukadder hale gelir…

Bunları dinlerken ağlamaya başlayan koca sultan, söyleneni başını sallayarak tasdik eder, sonra da kendisi böyle ikaz ve irşad eden bir alime memleketinin sahip olduğu için Allah’a şükreder, bu türlü ikazlardan geri kalmaması için tembihte bulunarak oradan ayrılır.