Emir cümlesi
 

4. Emir Cümlesi

Yüklemi emir kipiyle çekimlenmiş veya anlamca emir özelliği taşıyan cümlelerdir.

Fiilin yapılmasını emir biçiminde bildirir.

Oraya otur ve yerinden kalkma.

Bu raporu akşama kadar yetiştir.

On dakika sonra hazır ol!

Gürültü etme!


*Emir kipiyle çekimlenmediği hâlde anlamca emir ifade eden cümleler de vardır.

Bu yazıyı arşive götüreceksin!

Yarın herkes burada olmalı.

Burayı hemen boşaltalım!


*Bazen dilek, istek anlamları ve başka anlamlar da taşır.

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak temin etme

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal! istek

Kahraman ırkıma bir gül... istek

Her şey gönlünüzce olsun dilek, dua.

Allah’ım bizi affet! yakarma

Peki, öyle olsun. Razı olma

Zannetme ki bunları unuturum. Uyarma

Gayret edin; başaracaksınız. Teşvik

Hele bir kere sözümü dinlemesin... korkutma

Bizi arayan Selim olmasın? Olabilirlik

Şu adamın yaptıklarına bak. Şikâyet.

Emir cümlesi
 

5. Ünlem Cümlesi

Sevgi, korku, şaşma, hayret, seslenme, coşkunluk, heyecan ve sitem ifade eden cümlelere ünlem cümlesi denir.


Ünlem cümleleri, ünlemlerle, bazı sıfatlarla, emir kipiyle, “ki” bağlacıyla, haykırmalarla ve ses tonuyla kurulur.


Yapma!

Öyle yorgunum ki!..

İşte şimdi yandık!..

Ne güzel tesadüf!

Hişt! Buraya gel!

Şşt! Sus bakayım!

Ee, yeter artık!

Ah, ne yaptım!

Hah, şimdi oldu!

Eyvah! Geç kaldım!

İmdat! Boğuluyorum!

Çok ilginç!

Ne kadar güzel!

Çabuk eve git!

Ne olur yardım et!

Çık dışarı!


*Ünlem ifade eden sözler her zaman cümle hâlinde değildir:

Ey Türk Gençliği!

Hemşehrilerim!

Tanrım!

Mehmet!

Ay, elim!

Hay Allah!

Vah zavallı!

Vay sersem!

Aman dikkat!

Komşular!

Babacığım!

Simitçi!