[Afet Nedir_?_]
 

AFET NEDİR ?

En genel tanımla insanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları etkileyen doğal, teknolojik veya insan yapısı kökenli olaylara afet denilmektedir.

Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere doğal, teknolojik veya insan yapımı kökenli bir olayın afet sonucunu doğurabilmesi için, insan toplulukları ve insan yerleşmeleri üzerinde kayıplar meydana getirmesi ve insan faaliyetlerini bozarak veya kesintiye uğratarak bir yerleşme birimini etkilemesi gerekmektedir. Başka bir deyişle afet bir olayın kendisi değil, doğurduğu sonuçtur.

Afetin büyüklüğü ise genel olarak, yukarıdaki tanıma uygun olarak, bir olayın meydana getirdiği can kayıpları, yaralanmalar, yapısal hasarlar ve yol açtığı sosyal ve ekonomik kayıplarla ölçülmektedir. Bu değişik kavramlar içersinde en kutsalı ve en önemlisi insan canı olduğu için, kamu oyunda afetin büyüklüğünü yol açtığı can kaybı ve yaralanmaların büyüklüğü ile değerlendirmek eğilimi vardır.

Afetin büyüklüğüne etki eden ana faktörleri ise aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür.

 Olayın fiziksel büyüklüğü,

 Olayın yoğun yerleşme alanlarına olan uzaklığı,

 Fakirlik ve az gelişmişlik,

 Hızlı nüfus artışı,

 Tehlikeli bölgelerdeki hızlı ve denetimsiz şehirleşme ve sanayileşme,

 Ormanların ve çevrenin tahribi veya yanlış kullanımı,

 Bilgisizlik ve eğitim eksikliği,

 Toplumun afet olaylarına karşı önceden alabildiği koruyucu ve önleyici önlemlerin ulaşabildiği düzey.

Bu faktörlerden ilk ikisi, yani olayın fiziksel büyüklüğü ve yerleşme merkezlerine uzaklığı dışında kalanların hepsi doğal kökenli değil, insan faaliyetleri kökenlidir.

Demek ki afetlerin büyüklüğü, çok önemli ölçüde insan faaliyetlerinin doğru veya yanlış yönde gelişmesine paralel olarak artmakta veya azalmaktadır.

AFET OLAYININ SAFHALARI

Kökenleri ve gelişim hızları ne olursa olsun, tüm afet olayları ile ilgili faaliyetler, 5 ana safhaya ayrılabilir. Bunlar;

1. Zarar azaltma,

2. Önceden hazırlık,

3. Kurtarma ve ilk yardım,

4. İyileştirme,

5. Yeniden inşa safhalarıdır.


Şekil l. Afetin Safhaları

AFET YÖNETİMİ NEDİR?

Afet Yönetimi; afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması amacıyla bir afet olayının yukarıda açıklanan 5 ana safhasında yapılması gereken çalışmaların yönlendirilmesi, koordine edilmesi ve uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla kaynaklarının bu ortak amaç doğrultusunda yönetilmesini gerektiren çok geniş bir kavramdır.

Bu nedenle de “kapsamlı afet yönetimi” terimi literatürde daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Kapsamlı afet yönetiminin amaçları ise, daha açık bir şekilde aşağıdaki gibi açıklanabilir.