[Dalgalar..!]
 

2. DALGALARIN ÖZELLİKLERİ

Bir okyanusta veya bir denizdeki dalgaları hiç seyrettiniz mi? Su yukarı ve aşağı doğru hareket

ederken, dalgalar ileri doğru yol alırlar. Herbir dalga bir noktadan geçerken, su yukarı ve

aşağı doğru hareket eder. Dalga boşlukta ve madde içinde yayılabilen ritmik bir olaydır.

Bir iple yaratılan dalga, bir tepe ve bir vadiye sahiptir. Tepeye karın, vadiye ise çukur

adı verilir (Şekil.1). Her dalga belli bir dalgaboyuna sahiptir. Bir karından bir karına olan toplam

mesafeye bir dalgaboyu adı verilir. Aynı şekilde bir çukurdan, diğerine olan mesafede

aynıdır.

Genlik, bir dalganın normal konumundan yükselme ve alçalma mesafesidir. Uzanımın

en büyük ve en küçük olduğu konumlar diye de tarif edilebilir. Genlik, dalgayı ortaya çıkaran

enerjinin miktarına bağlıdır. Dalganın enerjisi artarken, genlik de artar. Örneğin, bir havuza

- 78 -

y

(m)

t(s)

Dalga boyu

Dalga boyu

Tepe

Vadi

Genlik

Genlik

A

-A

Şekil 1. Bir dalga ve özellikleri

küçük bir taş yerine, büyük bir kaya parçası atarsanız meydana gelen dalga büyük olur. Bu

durumda genlik artar.

Su veya bir iple teşkil edilen dalgalara enine dalgalar denir. Enine bir dalgada, madde dalganın

yayılma yönüne dik bir yönde titreşir. Titreşim, çok hızlı bir şekilde ileri geri hareket etmek

demektir. Bir su dalgasında, dalga su boyunca ilerler. Su molekülleri aşağı yukarı titreşirler.

3. BİR DALGANIN FREKANSI VE HIZI

Tüm dalgalar belli bir frekansa sahiptir. Frekans, bir saniyede belli bir noktadan geçen dalgaların

sayısıdır. Şimdi, bir havuza bir çakıl atalım. 15 saniyede bir kayayı geçen su

çırpıntısı üç dalga tepesi meydana getirmiş olsun. Frekans nedir? Dalganın frekansı 15 saniyede

üç dalgadır. Bu, her saniye başına 0,2 dalga demektir.

Verilen bir noktayı bir saniyede geçen dalga sayısı artıkça, frekansda artar. Bir köprü

ayağında dikilip alttan geçen su dalgalarını gözlediniz mi? Dalganın uzunluğu arttıkça, verilen

bir noktadan geçiş süresi de artar. Dalga kısaldıkça, verilen bir noktadan geçiş süresi de

azalır.

Maddenin ileri geri hareketine titreşim hareketi denir. Bu hareketi, lastik bir bandı gerip onu

bir parmağınızla çekerseniz görebilirsiniz. Bu titreşim ileri geri bir harekettir. Lastik bandın

titreşimi, sudaki bir dalgaya benzer. Lastik banddaki titreşimler, sudaki dalgalardan çok daha

hızlıdır. Bir titreşimin frekansı, hertz adı verilen bir birimle ölçülür. Bir hertz (Hz), bir

dalganın her saniyede bir devir veya bir titreşim yapmasıdır. Örneğin, bir tür diyapozon ile

çıkarılan sesin frekansı 256 hertz dir. Bir diyapozon bir saniyede 256 kez titreşim yapar.

Doğal alarak, bu olayı gözle görmek mümkün değildir. Bunun yerine sadece sesi duyulur.

Bir dalganın frekansı ve dalgaboyu arasında bir ilişki vardır. Bir dalganın boyu artarsa, frekansı

azalır. Uzun dalgalar düşük bir frekansa, kısa dalgalar ise yüksek bir frekansa sahiptir.

Bi... - Üye olup tamamını bilgisayarınıza kaydedebilir,