Dik Kordinat Sistemi,
 

DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE KOORDİNAT HESABI

Bir düzlem üzerindeki noktaları ve bunların birbirlerine göre durumlarını tespit etmek için kullanılan yöntemlerden en önemlisi dik koordinat sistemidir. Bu yöntemde noktaların belirlenebilmesi için yatay düzlem içinde birbirini dik kesen iki doğru kullanılır. Bu sebepten dolayı oluşan sisteme ?Dik koordinat Sistemi? denir.

Analitik geometride ve matematikte sağa doğru olan doğru +X ekseni, yukarı olan doğru ise +Y eksenidir (Şekil 1).


Ölçme Bilgisinde kullandığımız koordinat sistemi X ve Y eksenlerinin yer değiştirmesinden ibarettir.

Dik koordinat sisteminde bir noktanın konumu eksenlere olan mesafe ile belirlenir. Noktanın Y eksenine olan mesafesi onun X (Apsis = Yukarı) ve X eksenine olan mesafesi de Y (Ordinat=Sağa) değeridir. X ve Y değerleri, o noktanın (Şekilde P noktası) o sistemdeki koordinat değerleridir, ki kısaca ?koordinatları? denir (Şekil 2).




Şekil 2

Özel amaçlar için düzenlenmiş sistemlerde +X ekseni bu amaca uygun herhangi bir yöne yönelik olabilir. Meselâ +X ekseni uygulamada, bir poligon doğrusundan, bir yol geçkisinde (güzergâhında) bir kurbun teğetinden veya bir yapı tesisinin ana ekseninden geçebilir. İleride elde edeceğimiz bağıntıların bu tür dik koordinat sistemlerinde geçerli olabilmesi için, +X den +Y ye doğru olan dönüşün saat ibresi yönünde olması gereklidir.

O halde bir dik koordinat sisteminde +X ekseninin mutlaka kuzeye yönelik olması zorunlu değildir.

Ancak ülke koordinat sisteminde bu zorunluluk vardır. Bu demektir ki, memleket (ülke) ölçmelerinde kullanılan dik koordinat sisteminde +X ekseni kuzeye ve +Y ekseni doğuya yöneliktir.

AÇIKLIK AÇISI

Dik koordinat sisteminin oluşturduğu düzlem üzerindeki herhangi bir doğrunun ya da doğrultunun +X ekseni ile oluşturduğu açıya (yön farkına) o doğru veya doğrultunun açıklık açısı veya açıklığı denir ve a ile gösterilir.





Şekil 3


SEMT AÇISI

Bir düzlem dik koordinat sisteminde +X ekseni yani apsis ekseni kuzeye yöne...