Mevsim Hastalıkları
 

Dr. Elif Yiğit Karlı

Hastalıklar için genellikle mevsimsel bir sınırlama söz konusu değilse de bazı hastalıklar özellikle bahar aylarında artış gösterirler. Allerjik Astım, allerjik rinitler, nezle, grip, allerjik konjoktivitler, akut ve kronik sinüzit alevlenmeleri, ürtiker..v.s.

Astım:
Her ne kadar Allerjik astım ve bronşial astım olarak sınıflara ayrılsa da biri diğerinden tamamen bağımsız değildir.Allerjik astımlar zamanla bronşial astıma dönüşebilir, çoğu etkenler her ikisi için de tetikçi faktördür.
Astım, bronşların ani daralmasıyla karakterize ve bu daralmanın şiddetine göre bazen öldürücü olabilen bir hastalıktır.En önemli belirtisi nöbet halinde öksürükler ve wizing dediğimiz ıslığa benzer tarzada sesli ve hırıltılı solunumdur.Astımlı hastada bronşlar çeşitli allerjenlere, kimyasal madde solumaya, sigara dumanına, soğuğa, egzersize duyarlı hale gelirler.Bu uyaranlarla karşılaştıklarında bronşlarda ödem, kasılma ve salgı artışı meydana gelir.
Astımı ortaya çıkaran faktörler
Çevresel faktörler;

-Dış çevre: Polenler, hava kirliliği
-İç çevre:Kimyasal irritanlar, ev hayvanlarının tüyleri
• Kriz Başlatan Faktörler:
Allerji:. Yakınmaların Mevsimler ile ilgisi, evcil hayvan varlığı, rutubet, ev tozu akarları (halı,yün veya pamuk yatak, yorgan) , mesleki etkenlerin belirlenmesi önemlidir. Ayrıca kişide saman nezlesi, cilt allerjileri, besin allerjisi olması, ailesinde allerji, astım öyküsü olması önem taşır.
Egzersiz: Egzersiz, astımı bir efor yapıldıktan sonraki dakikalarda ortaya çıkar, öksürük ve hırıltı solunum ile kendini belli eder.

Enfeksiyonlar:
Üst solunum yolu enfeksiyonları sırasında astım atakları gelişebilir. Özellikle viral enfeksiyonlar bu ataklardan sorumludur.
Sinüzit: Astımlı hastalarda sinüs hastalıkları görülür. Sıklıkla bakterilerin neden olduğu sinüzit saptanır.
Mide Asidi: Mide reflüsü astımı tetikler
Meslek: Astımların %5-10'u mesleki astımdır. Özellikle otomobil boyacıları, kimyasal madde kullanılan laboratuvarlarda çalışanlar, kuaförler de görülür.
Hava kirliliği: Hava kirliliğinin yoğun olduğu bölgelerde öksürük ve hırıltı solunumu daha sık görülür. Astım hastalarının ortaya çıkması sıklaşır.
İrritan Maddeler: Böcek ilaçları, solvanlar, boya spreyleri, amonyak veya klorhidrik asid buharı astım krizi ortaya çıkartır.
Rutubet: Ev tozu akarları ve küf mantarları rutubetli ortamlarda sık görüldüğünden, allerjik astım oluşmasında rutubetin rolü büyüktür.
Psikolojik Faktörler: Heyecan, sıkıntı gibi durumlarda hastaların yakınmalarında ve özellikle nefes darlığında artış olur.

Astım Tedavisi
Astım hastasının normal yaşantısını sürdürmesi gerekmektedir. Gece yakınmalarının olmaması, olabildiğince az sayıda astım krizi veya otağı ortaya çıkması, acil olarak hastaneye başvurmamak, ihtiyaç halinde nefes açıcı ilaç kullanımının olmaması, fizik aktivitelenin sınırlanmaması, solunum fonksiyonlarının olabildiğince normalleştirilmesi, ilaçların yan etkilerinin olmaması ancak uygun bir idame tedavisinin ile mümkündür. İdame tedavisinde öncelikli olarak solunum yolu ile alınan sprey veya toz halinde uzun etkili bronş açıcılar ve kortizon kullanılmaktadır. Bu İlaçlar hamilelerde de kullanılabilir. Belirli hasta gruplarında, standart allerjen ekstreleri ise, uzman doktor tarafından uygulanan aşılar da kullanılabilir. Önemli olan astım ile birlikte yaşamayı öğrenmektedir.

Grip:

Etkeni H. İnfluenza virüsüdür.Çoğu zaman nezle ile karıştırılsa da gripte tablo daha ağır seyreder. Ateş daha yüksektir, yaygın kas ağrıları mevcuttur.Yaşlılar, çocuklar, kronik hastalığı olanlar ve duyarlı kişiler hastalığı daha ağır geçirir ve eğer yeterli destekleyici tedavi sağlanmazsa tehlikeli olabilir.
Özgün bir tedavisi olmamakla birlikte semptomlara yönelik tedavi, yeterli sıvı alımı, vücut direncini artıracak önlemler (vitamin alımı vs..) hastalığını seyrini etkiler.Son yıllarda yaygınlaşan aşı uygulaması özellikle risk altındaki kişiler için oldukça faydalı olmaktadır.

Allerjik Rinit:

Mevsimsel allerjenler yada çevresel etkenlere (toz, hayvan tüyü, kümyasallar) vücudun geliştirdiği bir savunma mekanizmasıdır. Burun tıkanıklığı, burun akıntısı, hapşırma, en sık bulgulardır. Allerjik rinit mevsimsel olabildiği gibi yıl boyu sürebilir.
.Allerjik deri testleri tanıda yardımcı olur.
Tedavide ilk basamak alerjen maddeden uzak durmaktır.Koruyucu spreyler iyi sonuç verir.Cerrahi yöntemler sadece belirtileri azaltmak amacıyla yapılır.

Allerjik Konjonktivit:

Her iki gözde yanma, kaşıntı ve sulanma mevcuttur.Çoğu zaman diğer allerjik hastalıklarla birlikte olabilir.Sürekli olabildiği gibi ani duyarlılıklar şeklinde de ortaya çıkabilir.Tedavide antihistaminikler, steroid içermeyen yada kortikosteroidli damlalar kullanılır.Ancak bu damlalar doktor onayı olmadan kullanılmamalıdır.