Ten Thousand Smokes Vadisi
 

Ten Thousand Smokes Vadisi

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1333460708

Ten Thousand Smokes Vadisi,ABD"de Alaska eyaletinin güney kesiminde volkanik bölge.Anchorage"in 425 km.güneybatısında yer alır.Novarupta ve Katmai yanardağlarının patlamasıyla 1912"de oluşmuştur."On bin duman" anlamındaki adı da bu patlama sonucu tabanında oluşan fümerollerden gelir.Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Alanı içinde kalan 145 km"lik bir alanı kaplar.

Haziran 1912"de Alaska Yarımadasında beş gün süren şiddetli depremler sırasında tarihteki en büyük yanardağ patlamalarından biri gerçekleşti.Altmış saatlik bir süre içinde atmosfere ve taşküreye 29 km3"lük volkanik malzeme yayıldı.Yakındaki Kodiak Adası ,30 cm.kalınlığındaki bir kül katmanıyla kaplandı.ortaya çıkan dumanlar yaklaşık 600 km.uzaklıkta asit yağmurlarına yol açtı.Washington,D.C".de birkaç gün sonra görülebilir hale gelen pus,1912 yazında bölgede yüzde 10"luk bir sıcaklık düşüşüne neden oldu.Olayın gerçekleştiği bölgeye ancak dört yıl sonra ulaşılabildi.Bu süre içinde su buharı ve gaz fışkırtan binlerce çatlak ortaya çıkmış,649 santigrat derece sıcaklığındaki bu gazlar yeryüzünden 46 m.yükseklikte rüzgarlara neden olmuştu.Vadinin 80 km."lik bir bölümünü 212 cm.kalınlığındaki bir kül katmanı kaplıyordu.Katmai"nin doruğu çökmüş ya da parçalanmış ,ağzının 112 m.aşağısında bir göl ve 4,5 km.x 6 km.boyutlarında bir krater oluşmuştu.Birkaç kilometre güneybatıda da,sonradan Novarupta olarak adlandırılan yeni bir yanardağ yükselmişti.Vadideki bütün bitki ve hayvanlar ölmüş,dağlardaki ağaçlar alev dalgalarıyla karbonlaşmıştı.

Patlamadan 60 yıl sonra,vadiye adını veren fümerollerin sayısı 12"ye indi.1960"larda ABD"li astronotlar Ay"a iniş eğitimlerini bu vadide yaptı.

Vadinin oluşmasına yol açan patlamayla ilgili çeşitli görüşler bulunmaktadır.Ama bunların bir bölümü tahmin düzeyindedir.ve bazı ayrıntılar henüz açıklanamamıştır.Örneğin,büyük kül yığınları içinde bulunan volkanik camın kaynağı açıklanamamaktadır.Patlamanın nasıl gerçekleştiği konusunda yakın zamanda ortaya atılan kuramların akla yakın bir varsayım getirdiği söylenebilir.Kül katmanının kalınlıklarını gösteren haritaları temel alan bu kuramlara göre,ilk ve temel yanardağ etkinliği Novarupta"da başlamıştır.Novarupta,önce akkor halinde asitli lav ya da riyolit püskürtmüş ,bu sırada bölgedeki çatlarlardan da lav akmıştır.Özellikle yeraltı sularının buharlaşıp çatlardan yükselmesi sonucu büyük miktarda sıcak gaz oluşmuş ,soğuyan lavın açığa çıkardığı gazlar da buna eklenmiştir.

Kaynak;AnaBritannica cilt 29 frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Ten Thousand Smokes Vadisi
 

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1333460708


Bu ilk patlamalardan sonra Katmai Dağının altındaki erimiş malzeme birikintisinin,Novarupta"nın dibindeki riyolit yığınına ulaşan yeni yeraltı çatlaklarına aktığı anlaşılmaktadır.İki lav akıntısı birleşerek yukarı fışkırmış ,bu patlamayla ortaya çıkan kütle hızla soğuyarak katılaşmıştır.

Katmai doruğunun ,alttan lav fışkırmaya başlar başlamaz çöktüğü sanılmaktadır.Ama kraterdeki küçük yanardağ konisi,son zamanlarda görülen fümerol etkinliği ve gölün kış aylarında donmaması kraterin içinde de yanardağ etkinliği olduğunu göstermektedir.

Vadideki kül birikimine ilişkin açıklamaların hiçbiri doyurucu değildir.Fümerollerin görece kısa ömürlülüğü ,soğuyup oturmuş külden çıkan gazlardan kaynaklanmalarıyla açıklanmaktadır.Öte yandan hala sürmekte olan tek fümerol etkinliği kül katmanının görece ince olduğu kesimdedir.Ayrıca bazı kayalar ve ardışık kül katmanları da vadideki olaylarla ilgili görünmemektedir.

Çok cılız biçimde de olsa vadide yeniden bitkiler oluşmaktadır.Bazı fümorollerin çevresinde de önce yosunlar ve algler ortaya çıkmış,vadi tabanında da daha gelişkin bitki türleri oluşmaya başlamıştır.Vadiden zaman zaman sığın ve ayılar geçmektedir.ama bölge henüz hayvan yaşamı için elverişli değildir.



Kaynak;AnaBritannica cilt 29 frmsinsi.net için derlenmiştir.