Farsça
 

Farsça

iran, Afganistan ve Tacikistan'da konuşulan, iran dilleri ailesinden yaşayan dillerin en önemlisi. ( ---> İRAN DİLLERİ.)

—ANSIKL. Dilbll. iran'ın resmi dili olan farsça, bu ülkedeki nüfus çoğunluğunun konuştuğu dildir (farsi adıyla). Tahran'da konuşulan, okul kitapları ve çeşitli iletişim araçları tarafından yayılan farsça, lehçe farklılıklarını ortadan kaldırmak eğilimindedir Farsçanın özel bir biçimi olan tacikçe, Tacikistan Cumhuriyeti'nin ulusal dilidir. Darl adıyla bilinen farsça ise Afganistan'ın İki resmi dilinden biridir. Bu ülkede konuşulan biçimler, iran' da konuşulanlardan büyük farklılıklar gösterlrlerse de, edebiyat dili hemen hemen aynıdır. Farsça uzun süre Hindistan müslümanları ile Küçük Asya Türkleri'nin başlıca kültür dilleri oldu; urdu diline ve türkçeye birçok sözcük kazandırdı. Farsça yazmak için, bazı ayırıcı işaretler katılan arap abecesi kullanıldı. Farsça doğrudan doğruya kuzey Iran lehçelerinden alıntılarla zenginleşen orta persçeden doğmuştu. Sonradan sözcük hazinesine arapçadan, ikincil olarak da türkçe ve moğolcadan birçok sözcük katıldı. Bugün farsça biçimblllmin üretken biçimlerinden (bir sınıfın sözcüklerinin bir başka sınıfa aktarılma olanağı, soneieştirme ve birleştirme yöntemlerinin üretimliği) yararlanma sayesinde bu türlü alıntılardan kurtulma yolunda bir istek görülmektedir. Farsça cins ayrımı göstermez. Ad, belirli ya da belirsiz değerde olabilir. Tanımlık ancak belirsizliği ve tekil durumda birliği saptamak için kullanılır. Ad çekimi yoktur ve bundan dolayı sözcüklerin düzeni önem taşır; özne genellikle cümlenin başında, fiil ya da koşaç cümlenin sonunda bulunur.
Afganistan'daki farsça edebiyat -> AFGANİSTAN.
• iran'daki farsça edebiyat -> İRAN.
• Hindistan'daki farsça edebiyat. 183S'e kadar resmi dillerden biri olan farsça, Hindistan'da zengin bir edebiyata yol açtı. Şairler arasında, XI. yy.'da Runi ve Mesut Salman'ı, sonra da XIII. yy.'da Emir Hüsrev'i anmak gerekir. Simgeciliği ve karmaşıklığıyla belirginleşen hint üslubu, XVII. ve XVIII. yy.'larda Bedii ve Galip geliştirdi. Tarih yazımı (Ebül FazI, Badaunl) dışında nesir, XI.yy.'da Data Ganc Bakhş(Hucvlri)'ın tasavvufun İlkelerini İçeren Keşf-ül -mahcûb gibi gizemci kitaplar,sufi hocalardan hadis derlemeleri (melfuzat) ve tilmizlere mektuplarla (İnşa) zenginleşti. XIX. yy.'da edebiyat dili olarak farsçanın yerini urdu dili aldı.
—Güz. sant. - İRAN ve İSLAM.