Sinir Sistemi-sinir Dokusu-insanlarda sinir sistemi-hayvanlarda sinir sistemi
 

Sinir sistemi,çokhücreli hayvanlarda,gövdenin çeşitli etkinliklerinin birbirleriyle uyum içinde ve eşgüdümlü olarak sürmesini,canlının çevredeki ve kendi gövdesinin içindeki değişiklikleri zamanında saptayıp bunlara yanıt vermesini sağlayan özelleşmiş yapı.

Sinir dokusunun en basit işlevsel birimi nöron olarak da bilinen ve uyaranları alıp elektrokimyasal ileticiler aracılığıyla taşımak üzere özelleşen sinir hücresidir.Birbirine bağdokusuyla tutunan sinir hücresi demetleri sinirleri oluşturur.Omurgalılara özgü bir sinir hücresi,hücre gövdesi ile akson ve dendrit adı verilen uzantılardan oluşur.Dendrit duyu alıcılarından ya da başka bir sinir hücresinden gelen uyaranları alarak hücre gövdesine taşır.Öte yandan akson,uyaranı gövdeden alarak başka bir sinir hücresine ya da sinirin etkisini göstereceği kas ya da salgı bezi gibi bir organa götürür.Sinin sistemindeki üç genel sinir hücresi türü duyularla ilgili bilgiyi alan duyu hücreleri,uyaranları organlara taşıyan hareket hücreleri ve bu iki hücre türü arasındaki iletiyi sağlayan bağlantı hücreleridir.

İki sinir hücresi arasındaki bağlantı bölgesi sinaps olarak adlandırılır.Sinir uyaranı aksonun uç bölgesine ulaştığında buradaki sinaps öncesi keseciklerinden asetilkolin ya da noradrenalin gibi bir kimyasal madde salınır.Bu madde iki hücre arasında yer alan sinaps yarığından geçerek sinaps sonrası alıcı hücreye gider ve burada uyarı ya da ketleme işlevini yerini getirir.Sinir ileticisini parçalamakla görevli olan enzimler,ileticinin ortaya çıkardığı yanıtın süresini sınırlar.Sinir uyaranları kimi zaman tümüyle elektriksel mekanizmayla iletilir.bu durumda uyaran doğrudan sinaps öncesi zardan sinaps sonrası zara geçer.Kimyasal ve elektriksel ileti mekanizmasında uyaranlar sinaps boyunca yalnız tek yönde ilerleyebilir.


Omurgasızlarda merkezleşmiş ve yaygın olmak üzere iki temel sinir sistemi tipi vardır.Knidliler (örn.denizanası,hidra,)ve ktenoforlar(örn.denizcevizi,denizüzümü).gibi ışınsal bakışımı olan hayvanlardaki yaygın sinir sisteminin yapısı çok ilkeldir.beyin dokusu yoktur,sinir hücreleri canlının bütün gövdesini saran bir ağyapı biçiminde dağılır.

Öbür omurgasızların çoÄŸunda sinir sistemi bir ölçüde merkezleÅŸmiÅŸtir.sistemin belirli bir bölümü canlıya ulaÅŸan bilgi ve uyaranların eÅŸgüdümünde ve yanıtların oluÅŸturulmasında baskın rol aynar.Işınsal bakışımlı derisidikenlilerde (örn.denizyıldızı)beyin olmamasına karşın ışınsal sinirlerin çevreye yayıldığı bir merkez sinir halkası yer alır.MerkezleÅŸmiÅŸ sinir sistemi,beyin olarak,adlandırılabilecek bir merkez gangliyon ve bir ya da daha fazla sayıda sinir kordonundan oluÅŸur.bu yapı,üstün yapılı omurgasızlar ve omurgalıların tümüne özgü iki yanlı bakışım gösteren gövde düzeninin evrimsel bir uzantısı olarak kabul edilebilir.Bu tür sinir sistemine sahip en ilkel hayvanlardan yassısolucanlarda beyin,hayvanın baÅŸ bölümündeki sinir kordonlarının yarattığı bir ÅŸiÅŸkinlikten oluÅŸur.Halkalısolucanlar(örn.topraksolucanı,sà ¼lük)ve eklembacaklılarda (örn.böcek,kabuklu )belirgin bir beyin dokusuyla gövdenin alt bölümünde (karında)uzanan sinir kordonlarını içeren daha karmaşık yapılı bir sinir sistemi vardır.


Kaynak:AnaBritannica cilt 28 frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Sinir Sistemi-sinir Dokusu-insanlarda sinir sistemi-hayvanlarda sinir sistemi
 

İnsanda ve öbür omurgalıların tümünde sinir sistemi iyi gelişmemiş bir beyin ve vücudun sırt bölümünde uzanan omiriliği kapsayan merkez sinir sistemiyle,merkezle alıcılar ve öbür organlar arasındaki bağlantıyı sağlayan çevrel sinir sisteminden oluşur.İnsanla öbür omurgalıların sinir sistemleri arasındaki en önemli fark beyin kabuğunun (korteks) gelişme ve özelleşme düzeyidir.Beyin kabuğu duyu uyaranlarını çözümler ,istençli kas hareketlerinin çoğunu denetler,usa vurma,anımsama ve öğrenme gibi yetilerin merkezidir.Beyni omuriliğe bağlayan ve soğanilikle Varol köprüsünden oluşan beyin sapı reflekslerin denetlenmesi ,uyaranların iç organlara iletilmesi ,vücudun iç ortamının düzenlenmesi ve sinir sisteminin kendi içinde ideal bir etkinlik durumunu sürdürmesi işlevlerini üstlenir.

Omurilik,boynun altında kalan bölümlerdeki uyaranların bağlantı merkezidir.Bu merkezde duyu siniri hücreleri hareket siniri hücreleriyle bağlantı hücreleri olmadan,doğrudan sinaps yaparak omurilik reflekslerinin (örn.dizkapağı refleksi)ortaya çıkmasına yol açar.Bunun yanı sıra,duyu siniri hücreleri bağlantı hücreleriyle sinaps yapar,bağlantı hücrelerinin biri yada birkaçı hareket siniri hücrelerini uyararak refleks yanıtını başlatır.Bağlantı hücrelerinin bir bölümü de uyaranları beyne taşıyarak başka yanıtların ortaya çıkmasını sağlar.bu yanıtlar daha sonra bağlantı hücreleriyle omurilikte uygun hareket siniri hücrelerine iletilir.

İnsanda çevrel sinir sistemi,12 çift kafa siniri ve 31 çift omurilik sinirinden oluşur.Çok sayıda iç organa uyarı taşıyan vagus dışındaki bütün kafa sinirleri baş ve boyun bölgesinin duyu ve hareket etkinliklerini denetler.Omurilik sinirlerinin her biri omuriliğe getirici (duyu) ve götürücü (hareket) köklerler bağlanır.Bu kökler omuriliğin hemen dışında birleşerek duyu ve hareket siniri hücrelerini içeren büyük bir ortak sinir kordonunu oluşturur.bu kordon daha sonra vücudun çeşitli bölgelerine ulaşan dallara ayrılır.

Kaynak;AnaBritannica cilt 28 frmsinsi.netiçin derlenmiştir.

Cevap : Sinir Sistemi-sinir Dokusu-insanlarda sinir sistemi-hayvanlarda sinir sistemi