İyelik
 

İyelik


İYELİK a. Kendine ait bir malı yasa çerçevesi içinde istediği gibi kullanabilme hakkı. (Eşanl. MÜLKİYET.)

—Diibil. iyelik eki, sonuna eklendiği adın ait olduğu kişi ya da şeyi belirten ek. Ait olan kişinin yerini tuttuğu için iyelik adılı olarak da adlandırılır. (Bk. ansikl. böl.) [Eşanl. AİDİYET EKİ, MÜLKİYET EKİ.]

—Fels. Aristoteles'in on kategorisinden biri. Bu kategori, içeren ile içerilen, sahip olan ile sahip olunan arasındaki ilişkiyi belirtir.

—ANSİKL. Diibil. iyelik ekinin bağlantısı kendisinden önce yer alan (söylenen ya da söylenmeyen) ve mülkiyetin sahibini gösteren sözcüğe yöneliktir (ben-im, ev -im; oda kapı-sı). iyelik eki, türkçedeki kişi kavramına ve ses uyumuna bağlı olarak çekimlenir (ev-im, ev-in, ev-i, ev-imiz, ev-iniz, ev-leri / oda-m, oda-n, oda-s-ı, oda-mız, oda-nız, oda-ları) [-> c1,s,IV, iyelik ekleri tablosu]. Üçüncü tekil kişi iyelik eki -/'nin ünlüyle biten sözcüğe -s- yardımcı sesiyle bağlanması (oda-S-ı) onun, belirtme durum ekiyle karşıtlığını (oda-Y-ı) gösteren ayırıcı bir özelliktir. İyelik ekiyle birlikte kullanılan durum ekleri, iyelik ekinden sonra gelir ve ona -n- yardımcı sesiyle bağlanır (ev-i-N-i, oda-s-ı-N-ı). Kimi durumlarda iyelik eki işlevini yitjrmiş, kalıplaşmıştır: AkşamLARI çalışmaz. ÇoğU geç yatarız. Boyllna ağlıyor. GülmeSini bilmiyor. Birkaç sözcükte de işlevini yitirdiği için ikinci bir iyelik ekiyle pekiştirilir: hep-i-si> hepsi, bir-i-si, kim-i-si, bir-i-leri.