Tan Olayı
 

TAN OLAYI

Tan olayı,sol eğimli günlük Tan gazetesinin sağ eğimli bir grup tarafından yağmalanması.( 4 Aralık 1945).

II.Dünya Savaşı"ndan (1939-45) sonra Türk dış politikasının uluslararası güç dengelerine göre yeniden düzenlenmesi önem kazandı.SSCB Mart 1945"te Türk Sovyet Dostluk ve Saldırmazlık Paktı"nın tek yanlı olarak feshedeceğini açıklamıştı.Moskova antlaşmasının savaş sonrasında beliren yeni askeri ve siyasal koşullar göz önüne alınarak düzenlenmesini istiyordu.SSCB"ye göre,Türkiye"nin güvenliğini yeterince sağlayamadığı Boğazlar Türk-Sovyet ortak denetimine geçmeliydi.Bu arada Moskova"nın antlaşmanın yeniden inzalanabilmesi için,Türkiye"nin doğu sınırındaki toprakların bir bölümünü istediğine ilişkin haberler Sovyet basınında yer alıyordu.Bu durum savaşın son yıllarında canlanmaya başlayan Türk Amerikan ilişkilerinin gelişmesine de yol açtı.

Bu aşamada Türkiye"nin SSCB ile ilişkiler kurması gerektiğini ve karabileceğini savunan tek basın organı Tan gazetesiydi.Tan"ın izlediği yayın çizgisi öteki basın orgalarında eleştirilmeye,özellikle de gazetenin yazarları Zekeriya Sertel ve Sabiha Sertel ağır biçimde suçlanmaya başladı.Bu eleştiriler iktidardaki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Hükümetini de etkiliyordu.

Öte yandan CHP yönetimini eleştiren ve sonradan Demokrat Parti"yi (DP) kuracak olan Celal Bayar,Adnan Menderes,Fuad Köprülü ve Refik Koraltan gibi CHP milletvekilleri ile Tan gazetesi ve onun yazarları Zekeriya Sertel ve Sabiha Sertel arasında sıkı ilişkiler vardı.Ayrıca ,İsmet İnönü"nün cumhurbaşkanlığına seçilmesinden bir süre sonra dışişleri bakanlığı görevinden alınarak büyükelçi yapılmış olan Tevfik Rüştü Aras da Tan gazetesinin yazarları arasındaydı.

Aras,Türk -Sovyet ilişkilerinin yeniden canlandırılmasını savunuyor ve bu görüşünü Tan gazetesindeki yazılarında ortaya koyuyordu.Tan gazetesi böylece iktidarın ve milliyetçi çevrelerin boy hedefi haline geldi.

4 Aralık 1945"te çok sayıda üniversite öğrencisi,önce İstanbul Üniversitesi bahçesinde,sonra da Cağaloğlu"ndaki Tan gazetesinin önünde gazetenin yayın politikasını protesto eden bir gösteri yaptı.Göstericiler daha sonra gazete binasına saldırdılar.Saldırıda gazetenin yönetim bölümüyle matbaası tahrip edildi.ve yağmalandı.Bu arada genellikle sol yayınlar satan ABC ve Berrak kitabevleri de yağmalandı.Beyoğluna çıkan gazeteciler burada da,sol eğimli olarak bilinen Görüşler dergisiyle Yeni Dünya ve La Turguie gazetelerini tahrip ettiler.

Gerek Tan gazetesi,gerekse sol eğimli öbür gazete ve dergiler bu olaydan sonra yayım yaşamlarına son vermek zorunda kaldılar.SSCB,Tan Olayını hükümetin düzenlediğini,bunuk gerçekte Sovyetler"e yönelik bir saldırı olduğunu ileri sürdü ve Türkiye"ye bu konuda nota verdi.Sol muhalefet de gösteri ve olayların hükümet ve CHP tarafından düzenlendiğini savundu.

Tan olayı,sırasında İstanbul"da sıkıyönetim bulunmasına karşın göstericilerden yakalanan olmadı.Ama Zekeriye Sertel ve Sabiha Sertel hakkında daha önce yayınlanmış bazı yazılarından dolayı davalar açıldı.Bunlar aklanma ile sonuçlandı.

Kaynak:AnaBritannica cilt 29 frmsinsi.net için derlenmiştir.