İstahr (iran'ın Fars Bölgesinde Kent)
 

İstahr (iran'ın Fars bölgesinde kent)



http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1300544588

İSTAHR. Tar. coğ. iran'ın Fars bölgesinde kent, Persepolis'in 7 km K.'inde, Pulvar vadisinde, Şiraz-lsfahan yolu üzerindeydi. Bugün bir bölümünün yerinde Hacıâbâd köyü yer alır. Chicago Üniverslte-si'nden bir ekip tarafından kazı yapıldı (1932-1937).

Büyük iskender'in Persepolis'i işgalinden sonra hızla gelişen kent, bölgenin merkezi durumuna geldi, Arsakiler'in (İ.Û. 250 - i .S. 224) başkenti oldu. Ardaşir l'in dedesi Sasan buradaki ateş tapınağının başrahibiydi. Bu tapınak Sasaniler döneminde de dinsel bir merkez olma konumunu korudu. Araplar'a karşı direnen kent, sonunda Ebu Museleşari ile Osman bin el-As komutasındaki ordulara teslim oldu (643). Daha sonra çıkan ayaklanmaların bastırılması sırasında birçok iranlı öldürüldü (648/649). islam döneminde Şi-raz kentinin kurulmasından sonra önemini yitirdi. Adududdevle'nin oğluna karşı isyankâr bir tavır almaları üzerine Emir Kutalmış tarafından yerle bir edildi (X. yy.). Farsname'de (XII. yy.) kentten küçük bir köy olarak söz edilir. Kentin kalıntıları geniş bir alana yayılır. Harimi Cemşit deni-

len kesimdeki boğa resimleriyle süslü başlığı bulunan sütunun Mukaddesi'nin sözünü ettiği camiyle ilişkili olduğu sanılmaktadır. Hacıâbâd köyünün K.'indeki doğal mağaralardan birinde (Şeyh Ali ya da Zindanı Cemşit) Şapur l'e ait bir yazıt bulunmaktadır. Kentin 1 km G.-B.'sındaki Nakşi Recep kesiminde de Sasaniler döneminden üç kabartma vardır, iran'ın An-tikçağ ve Ortaçağ'ı açısından önemli olan Tahtı Cemşit istahr'ın G.'inde, Pulvar nehrinin G. kıyısında, Nakşı Rüstem ise is-tahr'dan yaklaşık 2 km uzaklıkta, Pulvar' ın K. kıyısındadır. Tahtı Cemşit kayalıklı, çıplak bir dağın eteklerinde uzanan yapay bir taraçadır. Burada üç ahemeni hükümdarının mezarları bulunmaktadır. Nakşı Rüstem'de de dört ahemeni hükümdarının mezarlarıyla, sasani döneminden kabartmalar vardır.

istahr'ın K.-B.'sında, iran'ın islamlık tarihinde önemli rol oynamış üç kale bulunmaktadır. Birbirinden 2-3 km uzaklıkta bulunan bu kaleler Kûhi istahr ya da Kûhi Ramcird olarak bilinir iran efsanelerinde adına sıkça rastlanan ve Miyan kale de denilen ortadaki kalenin kuruluşu Cemşit'e bağlanır.